Οδοιπορικό στους Παξούς

Ο Ποσειδώνας θέλησε ένα κρυμμένο παράδεισο για να χαρεί τον έρωτά του με την Αμφιτρίτη, χτύπησε με την τρίαινά του δυνατά το νοτιότερο μέρος της Κέρκυρας και γεννήθηκαν οι Παξοί.  Τίποτα δεν σε προετοιμάζει μετά από ένα οκτάωρο κουραστικό ταξίδι για αυτό που θα αντικρίσεις την παρθενική φορά σου στους Παξούς. Όμως, όσο πλησιάζει το πλοίο, υποψιάζεσαι ότι κάτι περιμένει να σου αποκαλυφθεί πίσω από τους καταπράσινους λόφους του Ιονίου. Σμαραγδένια νερά αγκαλιάζουν φιδίσια φιορδ για να καταλήξουν σε ένα λιμάνι απαράμιλλης αρχιτεκτονικής ομορφιάς, σε μια γιορτή χρωμάτων. Η πρόσκλησή μου έγραφε Post Vacation Blues, αλλά οι διακοπές από την αστική καθημερινότητα μόλις ξεκινούσαν. Πήραν τη μορφή ερωτικής γης φτιαγμένης από την τρίαινα του θεού της θάλασσας.

Η ομαδική έκθεση σύγχρονης τέχνης του δήμου Παξών εγκαινιάστηκε στις 4 Ιουλίου και θα διαρκέσει έως και τις 31 Ιουλίου στο παλαιό σχολείο Λογγού στους Παξούς. Συμμετέχουν οι εικαστικοί Αιμιλία Παπαφιλίππου, Γιώργος Μαραζιώτης, Αναστασία Παπαλεωνίδα- Πούντζα, Αλέξανδρος Κόκκινος Γιώργος Τσεριώνης και Διονύσης Χριστοφιλογιάννης. Πρόκειται για την πρώτη ομαδική έκθεση σύγχρονης τέχνης που πραγματοποιείται σε ένα από τα ιστορικά κτίρια του νησιού, στο παλαιό σχολείο Λογγού και στα πλαίσιά της οι έξι καλλιτέχνες βρίσκουν κοινό τόπο για να συνομιλήσουν μέσα από τη ζωγραφική, τη γλυπτική και τις εγκαταστάσεις για τη συλλογική μνήμη, την απώλειά της, τις έννοιες του «δικτύου» και του πλέγματος που πηγάζουν μέσα από την γεωμετρία της φύσης, την πιθανή συνύπαρξη ευγένειας, λεπτότητας, ωμότητας και βίας, τη διερεύνηση της ανθρώπινης προσωρινότητας.

Λίγο πριν το ηλιοβασίλεμα, ο κόσμος αρχίζει και μαζεύεται στο παλιό σχολείο που βρίσκεται στο παραδοσιακό λιμάνι του Λογγού δίπλα στο παλιό σαπωνοποιείο. Ανάμεσά τους πολλοί Ιταλοί, αλλά και φιλόμουσοι Έλληνες, αρκετοί μάλιστα έχουν διανύσει πολλά χιλιόμετρα από Αθήνα και Πάτρα για να δουν την έκθεση. Το προαύλιο του σχολείου γεμίζει με χαρούμενες φωνές παιδιών που παίζουν και ο κόσμος μπαινοβγαίνει στην έκθεση συνομιλώντας με τους καλλιτέχνες για τα έργα τους.

Πλησιάζω τον, επί τρεις τετραετίες δήμαρχο, Σπύρο Μπογδάνο και συζητάμε για την επί πολλά έτη αδιάρρηκτη σχέση των Παξών με την τέχνη. «Τα πολιτιστικά δρώμενα των Παξών δεν είναι μόνο φερτά. Συχνά γεννιούνται από το ίδιο το νησί που η αύρα του προδιαθέτει για δημιουργία. Έχουμε πολλούς αξιόλογους καλλιτέχνες από τα μέρη μας όπως η Κατίνα Παξινού, ο Γιάννης Σπάθας, η Ελευθερία  Αρβανιτάκη ενώ ο σημαντικός πολιτικός και λογοτέχνης Βελλιανίτης ήταν από τους Παξούς. ‘Έχουμε ωδείο, μουσείο, πινακοθήκη, το φεστιβάλ κλασικής μουσικής στο τέλος κάθε καλοκαιριού είναι εδραιωμένο χρόνια τώρα, ενώ πλέον καθιερώνεται και το εαερινό φεστιβάλ σύγχρονης κλασικής μουσικής. Να σκεφτείτε, έξι νεοκλασικά κτίρια από τα επτά χρησιμοποιούνται ως αίθουσες τέχνης. Και φυσικά υπάρχει μεγάλο τουριστικό όφελος για το νησί αφού έχουμε πολλούς επισκέπτες που έρχονται ειδικά για τα καλλιτεχνικά μας δρώμενα».

Διασχίζω την αυλή με τα αμπελόφυλλα –δοκιμάστε το μαγικό κρασί του νησιού ανεπιφύλακτα- για να αποσπάσω λίγο από τη ροή της έκθεσης τους διοργανωτές της, τους εικαστικούς Γιώργο Μαραζιώτη και Αναστασία Παπαλεωνίδα Πούντζα.  Οι δυο τους συνδέονται εκτός από τη φιλία τους και την κοινή τους πατρινή καταγωγή μέσα από την συνδημιουργία στην εικονογράφηση και στα εικαστικά. Μου περιγράφουν με χιούμορ τις δυσκολίες διοργάνωσης ενός τέτοιου εγχειρήματος αλλά και το συναίσθημα δικαίωσης που απολαμβάνουν στα χαρούμενα πρόσωπα των επισκεπτών.

Οι εικαστικοί και διοργανωτές της έκθεσης· Αναστασία Παπαλεωνίδα Πούντζα και Γιώργος Μαραζιώτης

Υπερπηδώ το ότι οι σύγχρονοι εικαστικοί δεν αγαπούν τις πολλές εξηγήσεις για τα έργα τους και ζητάω από τον Γιώργο μια δική του αποκωδικοποίηση για τα δύο πορτραίτα του και το ένα «μη-τοπίο». «Προσπαθώ να αποτυπώσω στο ίδιο έργο τη σχέση ωμότητας και ευγένειας, είτε της τεχνικής, είτε εννοιολογικά. Κάτι που μπορεί να είναι σκληρό σαν θέμα, αλλά να γίνεται με μεγάλη τρυφερότητα και φροντίδα, ώστε να βγαίνει γλυκά»

Αντίστοιχα και η Αναστασία μου περιγράφει τη δική της τεχνική στα λεπτεπίλεπτα έργα της -στα όρια γλυπτικής και ζωγραφικής- με τις έντονες ραβδώσεις που χαρακτηρίζουν τις πρόσφατες δουλειές της. «Τα υλικά που δουλεύω είναι γύψος, μια παλιά τεχνική που χρησιμοποιούσαν στην αγιογραφία, η λεγόμενη διαδικασία του στιλβωτού στο οποίο προσθέτονται άλλα φυσικά συστατικά που βγάζουν αυτό το αποτέλεσμα. Έχω μια εμμονή με τις γραμμές που τείνουν να γίνουν λίγο αυτιστικές, το αποτέλεσμα βγάζει μια 3d εικόνα κατά κάποιο τρόπο. Πρόκειται για μια πολύ δύσκολη διαδικασία αφού ο γύψος  σπάει εύκολα και αποτελεί από μόνη της μια περφορμανς».

Στον τοίχο απέναντι κερδίζουν την προσοχή μου τρία μαύρα πλέγματα, τα δύο αγκαλιάζουν λέξεις. Η δημιουργός αυτών των πλεγμάτων-ποιημάτων, Αιμιλία Παπαφιλίππου, μου περιγράφει τη συνθήκη της τέχνης στον τόπο αυτό, αλλά και στη ζωή. Η δική της επιθυμία για την έκθεση Post Vacation Blues ήταν να δημιουργήσει κάτι λιτό και καθαρό, που θα έδινε την έννοια της συνεκτικότητας, αλλά και των αντίθετων δυνάμεων, ως συμπληρωματικών. Η δική της έμπνευση για όλο αυτό; Το σκάκι. «Η σημασία της τέχνης στη ζωή μας είναι ενδεχομένως παρεξηγημένη, με την έννοια ότι είναι κάτι που δεν χρειαζόμαστε. Η τέχνη όμως, αυτό που κάνει ιστορικά είναι ότι βάζει τους ανθρώπους να σκέφτονται σε σχέση με τη δική τους ζωή. Το να μπεις σε ένα χώρο διακοπών και να δεις τέχνη, ενεργοποιεί λίγο πιο έντονα την εμπειρία του να είσαι ζωντανός. Προφανώς το μεγάλο θέαμα της ζωής μας υπερβαίνει, αλλά για να μπορέσεις να το χαρείς πρέπει να έχεις την καλλιέργεια… Ένας από τους βασικούς λόγους που συμμετέχω στην έκθεση, είναι ότι μου άρεσαν τα έργα των άλλων καλλιτεχνών. Είναι σημαντικό να έχουμε διάλογο μεταξύ μας. Μας συνέδεσε η ανάγκη υποστήριξης της καθαρότητας και της ευαισθησίας, όχι σαν αδυναμία, αλλά σαν συγκρότηση και σαφήνεια. Το ιδεόγραμμα της σκακιέρας ήταν για μένα ένα εννοιολογικό εργαλείο».

Το μετά/post αυτού του ταξιδιού με βρίσκει κατά τι παραπάνω πιο πλούσια. Στη βαλίτσα μου χώρεσα, πέρα από την εμπειρία της ζωντανής αυτής έκθεσης, τις εικόνες με τα παιδιά που τραγουδάνε στις κούνιες του σχολείου και τρέχουν στα χαλίκια, το αναπάντεχο αυτοσχεδιαστικό ρεσιτάλ πιάνου με τις χορδές του για κρουστά από τους Νικόλα Μαραζιώτη και Ιάκωβο Παυλόπουλο, τις μαυρισμένες Ιταλίδες με την ανεπιτήδευτη φινέτσα τους να καλούν τα πιτσιρίκια τους, τις βάρκες στο Λιμάνι του Λόγγου που συντονίστηκαν σε έναν ρυθμό, τις γάτες στο Γάιο που με ακολουθούσαν σαν μαλακά ξωτικά στα βήματα μου, τα αλησμόνητα αχνιστά μύδια του Μπουλούκου στην παραλία του Λεβρεχιού, το συναίσθημα δέους όταν πρωτοαντίκρυσα την παραλία στους Αντίπαξους, τους καινούργιους φίλους που έκανα, αλλά και την υπόσχεση που έδωσα να γυρίσω σύντομα κοντά στο μέρος που τίποτα δεν μπορεί να χαλάσει τη συνεκτικότητά του, την ομορφιά και την ειρήνη που αποπνέει. Και αφού μιλάμε για blues και ποίηση, θα κλείσω με τα τιρκουάζ νερά που τρεμοπαίζουν μέσα στους στίχους του πλέγματος της Αιμιλίας:

Το παιχνίδι της ζωής

όπου παίζει κανείς

και παίζεται

και ο ίδιος

ποιεί και ποιείται

το είναι εν τω γίγνεσθαι

Ευχαριστίες: Στο Δήμο Παξών και στους διοργανωτές Γιώργο Μαραζιώτη και Αναστασία Παπαλεωνίδα Πούντζα για την πρόσκληση και την φιλοξενία, στον Ιάκωβο Παυλόπουλο για την πολύτιμη συνδρομή του στην πολύωρη οδήγηση και στις φωτογραφίες της έκθεσης, τις γάτες του νησιού που πιάνουν εύκολα φιλίες.

Post Vacation Blues | Από 4 έως 31 Ιουλίου 2014 | Δημοτικό Σχολείο Λογγού