Κείμενο: Άννα Σταυροπούλου
Όταν τα κόμματα προβάλλουν τις πολιτικές τους θέσεις, συνήθως ο πολιτισμός μένει εκτός συζήτησης. Δεν προσφέρεται για πολιτική αντιπαράθεση και σίγουρα λείπει από τον πολιτικό λόγο και τις προεκλογικές καμπάνιες. Ωστόσο, φέτος ήταν μια χρονιά που οι πρόσφατοι κυβερνητικοί χειρισμοί σε ζητήματα όπως η Αμφίπολη και το ΕΜΣΤ, ή το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για τον πολιτισμό,n δημιούργησαν ποικίλες αντιδράσεις. Το ελculture μίλησε με τους υπεύθυνους πολιτισμού τριών κομμάτων: Με τον Δημοσθένη Δαββέτα, εκπρόσωπο Πολιτισμού της Νέας Δημοκρατίας, την Μαρία Κανελλοπούλου, υπεύθυνη της ΕΕΚΕ Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς και τον Νίκο Ορφανό, υπεύθυνο τομέα Καλλιτεχνικής Παραγωγής στο Ποτάμι. Διαπιστώσαμε ότι μια βασική διαφορά μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και των άλλων δύο κομμάτων, είναι ο ρόλος της Πολιτείας στη στήριξη του πολιτισμού: Ο ΣΥΡΙΖΑ βλέπει ένα Υπουργείο Πολιτισμού πιο δραστήριο στην εξασφάλιση χρηματοδότησης και πρόσβασης στον πολιτισμό. Το Ποτάμι, και κυρίως η ΝΔ, βλέπουν το υπουργείο σε ρόλο συντονιστή και επενδύουν στην προσέλκυση ιδιωτικών πόρων. Επίσης το Ποτάμι έχει βασίσει πολλά στο ανεξάρτητο Συμβούλιο Τεχνών, που θα επιλέγει καλλιτεχνικούς διευθυντές και θα αξιολογεί πολιτιστικούς οργανισμούς. Ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκαθαρίζει τη θέση του για το ζήτημα της φορολόγησης εταιρειών ως πηγή χρηματοδότησης του κινηματογράφου και μιλά για αύξηση του προϋπολογισμού με κατάργηση σπατάλης, καθώς από τα στοιχεία των υπουργείων “θα φανεί ότι η κρίση δεν ήταν για όλους”. Η δε ΝΔ δίνει βάρος στην προβολή κυρίως της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, για την προσέλκυση του ενδιαφέροντος και την ανάπτυξη, με πρότυπο την Αμφίπολη.
Πώς ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει παράγοντα για την τουριστική και οικονομική ανάπτυξη; Για το Ποτάμι, με την πολιτιστική επιχειρηματικότητα σε επίπεδο δημιουργίας, αλλά και διαχείρισης. Με παράλληλη άρση γραφειοκρατικών εμποδίων, όπως ο ΦΠΑ στο μπλοκάκι, η αναγκαστική διπλή ασφάλιση των ηθοποιών-επιχειρηματικών εταίρων, ή η αναγκαστική ασφάλιση των συγγραφέων στον ΟΑΕΕ. Το Διάζωμα αποτελεί πρότυπο προς επέκταση για πολιτιστικές διαδρομές που συνδέουν τον πολιτισμό με προγράμματα όπως ο οικοτουρισμός ή ο οινοτουρισμός. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, πρέπει να ξεφύγουμε από τη λογική της ελληνικής εικόνας “τσολιαδάκι, συρτάκι, σουβλάκι” που ισχύει τόσα χρόνια. Χρειάζονται δημόσιες πολιτιστικές υποδομές και σύγχρονη καλλιτεχνική εικόνα με συστράτευση άξιων ανθρώπων. “Δεν μπορούμε μόνο να περηφανευόμαστε για αρχαιολογικές εκθέσεις στο εξωτερικό, όταν το ΕΜΣΤ μένει ακόμα κλειστό, λογοκρίνεται το βίντεο του Γαβρά για την Ακρόπολη και το Θεατρικό Μουσείο ρημάζει“, σχολιάζει η κ. Κανελλοπούλου. Η ΝΔ πιστεύει ότι χρειάζεται εκμετάλλευση των πολιτισμικών δομών, πχ των αρχαιολογικών χώρων, με σειρά δράσεων που ενδιαφέρουν και προσελκύουν τους ξένους, με πρότυπο παράδειγμα την Αμφίπολη. Στο ερώτημά μας, εάν θεωρεί το χειρισμό της υπόθεσης πετυχημένο, ο κ. Δαβέττας απαντά ότι το μυστήριο του τάφου αφενός γέμισε χαρά κι ενθουσιασμό τους Έλληνες, ενεργοποιώντας την ταυτοτική τους ανάγκη, από την άλλη προσέλκυσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον κι έθεσε βάσεις για αύξηση τουριστικού ενδιαφέροντος, που σημαίνει νέες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη.
Ως προς το ρόλο του ΥΠΠΟ, για τον ΣΥΡΙΖΑ προέχει η διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα των πολιτιστικών αγαθών, ως κοινωνικών αγαθών. Η κ. Κανελλοπούλου μας μιλά για κατάργηση των διατάξεων περί εκποίησης της ακίνητης περιουσίας του μέσω ΤΑΙΠΕΔ, αλλά και περί διαδικασίας fast track, αναδιοργάνωση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, καθιέρωση ηλεκτρονικού εισιτηρίου, αρχαιολογικό κτηματολόγιο, σοβαρή ενασχόληση με τον σύγχρονο πολιτισμό και τις νέες δυνάμεις του. Ο ΣΥΡΙΖΑ δέχθηκε έντονη κριτική για κρατισμό. Η συνομιλήτριά μας διευκρινίζει ότι είναι υποχρέωση της Πολιτείας να χρηματοδοτεί την τέχνη και να μη μένει η παραγωγή στη λογική της ανταποδοτικότητας, δέσμια των απαιτήσεων της ελεύθερης αγοράς, των ολιγοπωλίων και της χειραγώγησης, αλλά και να αποφεύγεται η απορρόφηση μεγάλων κονδυλίων από ημετέρους. Χρειάζεται δημόσια λογοδοσία με ετήσιο συγκεντρωτικό κατάλογο όλων των χρηματοδοτήσεων του ΥΠΠΟ και στελέχωση των επιτροπών επιχορηγήσεων με σημαντικό λόγο σε συλλογικότητες καλλιτεχνών. Το Ποτάμι θέλει την ηγεσία του ΥΠΠΟ να χαράσσει την πολιτιστική πολιτική, αλλά η επιλογή των καλλιτεχνικών διευθυντών και η αξιολόγηση των οργανισμών να γίνεται από ανεξάρτητο Συμβούλιο Τεχνών, ως εποπτική αρχή. Τα μέλη του, μας διευκρινίζει ο κ. Ορφανός, θα είναι πρόσωπα εγνωσμένου κύρους και τυπικών προσόντων χωρίς διακομματική επιλογή, στα πρότυπα του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Επίσης προτείνει ίδρυση Ανώτατης Σχολής Θεάτρου, Κινηματογράφου και Χορού στο πλαίσιο της ΑΣΚΤ, με πιστοποιημένο πτυχίο και με την προσθήκη κατεύθυνσης σκηνοθεσίας θεάτρου. Για τη ΝΔ το ΥΠΠΟ χρειάζεται αναδιάρθρωση, προκειμένου να γίνει πιο ευέλικτο και ανταγωνιστικό, χωρίς αύξηση της κρατικής επιχορήγησης, αλλά με εκσυγχρονισμό της δημόσιας Διοίκησης, με έμφαση στους επενδυτές-χορηγούς.
Μιλώντας για χορηγίες, η ΝΔ αποφεύγει τον κρατισμό και θέλει ένα υπουργείο που θέτει τις φορολογικές και οικονομικές βάσεις για την προσέλκυση ιδιωτικών πόρων. Το υπουργείο θα είναι ο εγγυητής του πλαισίου κι όχι εκείνο που θα δίνει “τα πολλά λεφτά”, ασκώντας διαμεσολάβηση, ως ένα είδος πολιτιστικής διπλωματίας. Το Ποτάμι βλέπει επίσης το υπουργείο σε συντονιστικό ρόλο, στοχεύει στην απάλειψη της χορηγικής γραφειοκρατίας και σε μεγαλύτερη φοροελάφρυνση, ενώ αναφέρεται και στις συνεισφορές τύπου crowdfunding. Ο ΣΥΡΙΖΑ επιδιώκει απλοποίηση του νομοθετικού πλαισίου, λιγότερη γραφειοκρατία και φορολογικά κίνητρα χωρίς όμως ασυδοσία. Οι ιδιωτικές επενδύσεις είναι καλοδεχούμενες, με όρους σεβασμού του δημοσίου συμφέροντος, δίκαιης αμοιβής των συντελεστών, προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων, διασφάλισης πολυφωνίας. Θετικός εμφανίζεται και στη δράση των ιδρυμάτων, με αδιαπραγμάτευτο άξονα την διασφάλιση της πρόσβασης όσο δυνατόν περισσότερων ατόμων στον πολιτισμό.
Και τα τρία κόμματα μιλούν για τα ελληνικά φεστιβάλ και τις καλλιτεχνικές παραγωγές. Το Ποτάμι βλέπει σαφή σχεδιασμό, στίγμα και τρόπο χρηματοδότησης των φεστιβάλ με εξωστρεφή χαρακτήρα και αναπτυξιακή σύνδεση με τον τόπο διεξαγωγής τους. O κ. Ορφανός μιλά για καθιέρωση Διεθνούς Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος, στην αρχαία Μεσσήνη ή αλλού. Από εκεί και πέρα, ελληνική παραγωγή σημαίνει ελληνικό έργο, με τόνωση των υπαρχόντων έργων, αλλά και νέων παραγγελιών στις κρατικές σκηνές. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αναφερθεί στην αύξηση των ελληνικών παραγωγών στα φεστιβάλ, τα οποία, όπως λέει η κ. Κανελλοπούλου, έχουν πολλά περιθώρια ανάπτυξης. Η ίδια αναφέρεται και σε συμπαραγωγές, καθώς “χρειάζεσαι τον ξένο συνεργάτη για να απευθυνθείς στις διεθνείς αγορές”. Σε συμπαραγωγές και συνεργασία με άλλες χώρες ή πόλεις του εξωτερικού προσανατολίζεται και η ΝΔ, ώστε να βγει δυναμικά η σύγχρονη ελληνική τέχνη στο εξωτερικό. Εδώ μπορούν να χρησιμεύσουν τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και ιδιωτικές χορηγίες από τα συνεργαζόμενα κράτη.
Σε ερώτησή μας για την υποστήριξη των ελληνικών ντοκιμαντέρ, όπως γινόταν παλιά από την ΕΡΤ, αλλά και για το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, ο κ. Δαββέτας από τη ΝΔ απάντησε ότι η τηλεόραση μπορεί να βοηθήσει οικονομικά, αλλά δεν είναι εκείνη που θα αναδείξει τα έργα, δουλειά που χρειάζεται να γίνει από “παθιασμένους χορηγούς”, όπως έχει γίνει με πολύ σημαντικούς δημιουργούς παγκοσμίως. Ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκαθαρίζει τη θέση του για τη φορολόγηση υπέρ κινηματογράφου στις τηλεπικοινωνίες και τις υπηρεσίες on demand. Αποδίδει την κριτική περί μετακύλισης του κόστους στον καταναλωτή στην επιδιωκόμενη προστασία των μεγαλοσυμφερόντων. Όπως ισχύει και σε άλλες χώρες, λέει η κ. Κανελλοπούλου, οι υπηρεσίες του τομέα των τηλεπικοινωνιών και των υπηρεσιών on demand δεν μπορεί να αναπαράγουν έργα δημιουργών χωρίς να πληρώνουν για πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα. Το Ποτάμι βλέπει το σινεμά σαν μια μικρή εξωστρεφή βιομηχανία και προσανατολίζεται σε κλάδο σπουδής σεναριακής γραφής και επιδότησης παραγωγής επιλεγμένων σεναρίων από το ΕΚΚ. Ο κ. Ορφανός μάς μιλά για αναβάθμιση των κινηματογραφικών σπουδών και διευκόλυνση στα γυρίσματα των εγχώριων παραγωγών. Για σινεμά στα σχολεία και χορηγίες για την παραγωγή, καθώς και δημιουργία Film Commission ανά περιφέρεια, για τις αδειοδοτήσεις των ξένων εταιρειών παραγωγής που κάνουν γυρίσματα στην Ελλάδα.
Για προτάσεις σύνδεσης πολιτισμού και παιδείας ρωτήσαμε το Ποτάμι και τον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς η πολιτική της ΝΔ έχει ήδη δοκιμαστεί στο ζήτημα: Το Ποτάμι προσδοκά σε μια οργάνωση σπουδών τεχνών από το Υπουργείο Παιδείας, εναρμόνισή τους με τις αντίστοιχες ξένων πανεπιστημίων, και εμπλουτισμό των καλλιτεχνικών σχολών με νέα γνωστικά αντικείμενα (σενάρια, δημιουργική και θεατρική γραφή). Προτείνει Ανώτατη Σχολή Παραστατικών Τεχνών και επέκταση διδασκαλίας τεχνών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με αναβάθμιση των μουσικών σχολείων και εμπλουτισμό της θεατρικής διδασκαλίας. Ο ΣΥΡΙΖΑ, καταργώντας τις σπατάλες προς ημετέρους, υπόσχεται να εξασφαλίσει περισσότερους πόρους για προσλήψεις μόνιμου καλλιτεχνικού προσωπικού, εργαστήρια και επιμορφώσεις. “Στην εκπαίδευση υποφέρουμε από στείρα προγονοπληξία“, αναφέρει η κ. Κανελλοπούλου, ξεκαθαρίζοντας ότι η διδασκαλία παραδείγματος χάριν των προσωκρατικών, δεν μπορεί να μην συνδυάζεται με την προσφορά τους στον σύγχρονο πολιτισμό, ο οποίος, είτε ελληνικός είτε σύγχρονος, απουσιάζει από το πρόγραμμα. Με λιγότερη ύλη στο σχολείο θα επιστρέψει ο πολιτισμός στην καθημερινότητα των νέων ανθρώπων. Σημαντική επίσης είναι η ενίσχυση δημοτικών ωδείων και ερασιτεχνικής δημιουργίας στους δήμους.
—
Όσοι ενδιαφέρεστε για περισσότερες λεπτομέρειες, μπορείτε να δείτε τις ατομικές συνεντεύξεις με τους τρεις εκπροσώπους των κομμάτων, που έχουν αναρτηθεί αυτούσιες:
– Ο Δημοσθένης Δαββέτας μιλά για τις πολιτιστικές θέσεις της «Νέας Δημοκρατίας»
– Η Μαρία Κανελλοπούλου μιλά για τις πολιτιστικές θέσεις του «ΣΥΡΙΖΑ»
– Ο Νίκος Ορφανός μιλά για τις πολιτιστικές θέσεις του «Ποταμιού»
