Το Διεθνές Δίκτυο Θεάτρου Ντοκιμαντέρ ετοιμάζεται πυρετωδώς για να πραγματοποιήσει την πρώτη του συνάντηση, εκεί όπου για τρεις μέρες, θα συναντηθούν δημιουργοί του είδους, σπουδαστές, μελετητές, θεωρητικοί και όλοι όσοι ενδιαφέρονται για το ιδιαίτερο αυτό είδος θεάτρου, για να συμμετάσχουν σε εργαστήρια, συζητήσεις, παρουσιάσεις και στρογγυλά τραπέζια. Σκοπός είναι να δημιουργηθεί ένας δυναμικός πόλος έρευνας, καλλιτεχνικής δημιουργίας και ανάδειξης του θεάτρου ντοκιμαντέρ εντός κι εκτός Ελλάδας. Τις δύο πρώτες ημέρες του Meeting Εvent 2020, από τις 11 έως τις 13 Σεπτεμβρίου, σκηνοθέτες του είδους συναντούν το κοινό, και μέσα από ομιλίες και εισαγωγικά εργαστήρια παρουσιάζουν διαφορετικές πτυχές της δουλειάς τους. Μέσα από τη δράση αυτή, αναδεικνύεται η ιδιαίτερη ματιά και το σκηνοθετικό στίγμα του κάθε δημιουργού, όπως και το ευρύ φάσμα μεθόδων, προσεγγίσεων και θεματικών του θεάτρου ντοκιμαντέρ.
Λίγες μέρες πριν γνωρίσουμε καλύτερα το θέατρο – ντοκιμαντέρ, ρωτήσαμε τους έξι ομιλητές από τη δεύτερη μέρα της δράσης Meet the Artist, την Ελένη Ευθυμίου, τη Γιολάντα Μαρκοπούλου, τον Δημήτρη Μπαμπίλη, τη Μάρθα Μπουζιούρη, την Εύα-Οικονόμου Βαμβακά και τον Παντελή Φλατσούση:
Ποιο θέμα της επικαιρότητας θα σκεφτόσασταν να κάνετε παράσταση με τη μορφή θεάτρου ντοκιμαντέρ;
[ 1 ]
Ελένη Ευθυμίου
Μία διαχρονική μεν κατάσταση ωστόσο στις μέρες μας ακόμα πιο επίκαιρη είναι η τεράστια προσφορά πληροφορίας από τα ΜΜΕ και η αντίστοιχη επιρροή της στην καθημερινότητά μας. Βρισκόμαστε σε ένα διαρκή βομβαρδισμό από ειδήσεις χωρίς να μπορούμε να φιλτράρουμε ποιες από αυτές είναι ακριβείς, ποιες αληθείς αλλά υποκειμενικά διατυπωμένες και ποιες αποτελούν λίγη ακόμα προπαγάνδα ενός ακόμα πιο ασφυκτικού καπιταλιστικού ολοκληρωτισμού, στον οποίο είμαστε υποχρεωμένοι να συμμετέχουμε χωρίς να μπορούμε πάντα να επιλέγουμε τον ρόλο μας μέσα στο σύστημα. Είμαστε τα θύματα; Μήπως αποτελούμε κι εμείς εμπορεύσιμα προϊόντα; Τίνουμε ή έχουμε ήδη γίνει οι σύγχρονοι σκλάβοι; Ή μήπως είμαστε κι εμείς θύτες αποδεχόμενοι αυτή την κατάσταση και αναπαράγοντας ερήμην μας ανακρίβειες που επηρεάζουν αντίστοιχα και άλλους ανθρώπους; Δεν ξέρω…
Λοιπόν θα έφτιαχνα ένα στρογγυλό τραπέζι και θα καλούσα εκπροσώπους αντιφατικών απόψεων πάνω σε ένα φλέγον ζήτημα: για παράδειγμα την κλιματική αλλαγή – μία πραγματικότητα πιο κρίσιμη από ποτέ για την οποία όλοι έχουμε γίνει επιστήμονες και έχουμε άποψη! Θα βλέπαμε έναν αγώνα λόγων μεταξύ από τη μία ρομαντικών οικολόγων, υποστηρικτών μη ανθρωποκεντρικών απόψεων, ακτιβιστών, προσφύγων από περιοχές που ερημοποιήθηκαν κι από την άλλη αρνητών της κλιματικής αλλαγής, οικοφασιστών, υποστηρικτών του Τραμπ και του Brexit, εταιρειών που έχουν συμφέροντα υπέρ ή κατά των εναλλακτικών μορφών ενέργειας και διάφορων λογιών συνωμοσιολόγους. Προς το τέλος, σαν από μηχανής θεός, θα μιλούσαν εκπρόσωποι του περιβάλλοντος: από δέντρα μέχρι γεωσκώληκες και αγελάδες. Στη συνέχεια θα ακολουθούσε η απαιτούμενη μυθοπλασία – σαν ελπιδοφόρο στοιχείο κάθαρσης: με τη βοήθεια του ανάλογου μπάτζετ θα δημιουργηθεί ένας τεχνητός αληθοφανής τυφώνας και θα κατάπινε όλους τους “ταπεινούς” ανθρώπους και τις φοβερές τους απόψεις. Θα έμενε όρθια μόνο μία μικρή ομάδα παιδιών (πχ. από τους FFF) και θα αναδομούσε τον κόσμο από την αρχή, θέτοντας ως όρο τη γεμάτη σεβασμό συνύπαρξη και συνειδητή αλληλεξάρτηση με το περιβάλλον.
[ 2 ]
Γιολάντα Μαρκοπούλου
Η αλήθεια είναι ότι δεν με καθοδήγησε ποτέ η επικαιρότητα για τη δημιουργία μίας παράστασης και ας φαντάζει επίκαιρο το τελικό αποτέλεσμα. Η πολύχρονη επαφή μου με τους ίδιους τους ανθρώπους που συμμετέχουν στη διαδικασία της προετοιμασίας, η ανάγκη τους να μοιραστούν ένα κομμάτι της ιστορίας τους και η προσωπική μου εμπλοκή δημιουργούν τις προϋποθέσεις για να φτιαχτεί η κάθε παράσταση.
Και ποια είναι η επικαιρότητα σήμερα άραγε; Νιώθω την ανάγκη να παρατηρήσω, να αναλογιστώ τις συνθήκες μέσα στις οποίες δημιουργούμε μία παράσταση, για ποιο λόγο… με ενδιαφέρει η αιτία. Είναι πλέον σαν να έχουν αντιστραφεί η πραγματικότητα με τη μυθοπλασία.
[ 3 ]
Δημήτρης Μπαμπίλης
Νομίζω ότι στην περίοδο που διανύουμε, με την πανδημία να τοποθετείται στο επίκεντρο της επικαιρότητας, η όποια επιλογή μου δύσκολα θα ξέφευγε από το περιβάλλον των επαγγελμάτων υγείας και τις συνθήκες που επικρατούν στον τομέα της περίθαλψης. Το ερώτημα όμως έχει ενδιαφέρον και για έναν άλλο λόγο. Οδηγεί σε μια συζήτηση που βρίσκω κομβική τόσο για το θέατρο ντοκιμαντέρ όσο και για κάθε παράσταση ανεξάρτητα από κατηγοριοποιήσεις:
Ποια είναι η σχέση της παράστασης με τη δημόσια σφαίρα; Πώς παρεμβαίνει στην τρέχουσα συζήτηση; Ποια είναι τα όρια αυτής της παρέμβασης; Ποιοι μηχανισμοί επιτρέπουν σε μια παράσταση ακόμα και να ορίσει την επικαιρότητα (βλ. την περίφημη παράσταση της Ισορροπίας του Νας, σε σκηνοθεσία Πηγής Δημητρακοπούλου στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού το 2016); Και τι συμβαίνει όταν αρνείται ή αδιαφορεί για το κοινωνικό πεδίο;
Με τις απαντήσεις να εμπίπτουν μοιραία στους ορισμούς που δίνει κάθε δημιουργός για το θέατρο και τη λειτουργία του, δεν μπορώ παρά να μοιραστώ τις σκέψεις μου στο πλαίσιο ενός ανοιχτού και διαρκούς διαλόγου, όπως καταλαβαίνω ότι είναι το παρόν κείμενο, αλλά και εν γένει κάθε παράστασή μου: Το θέατρο είναι μια κοινωνική διεργασία. Η παράσταση δεν είναι παρά η πρόσληψή της. Πράγμα που σημαίνει ότι για κάποιους, οδηγός θα είναι ο φακός της επικαιρότητας, όπως για κάποιους άλλους θα είναι η σχέση τους με τον κόσμο των ιδεών, για κάποιους οι προσωπικές τους αγωνίες κ.ο.κ. Η “παράσταση” τελικά δεν είναι η παράσταση αλλά η συζήτηση που γεννά στη δημόσια σφαίρα. Στην οποίο ούτως ή άλλως απευθύνεται, και που σε σπάνιες μα ευτυχείς περιπτώσεις, αρκεί η ίδια της η ύπαρξη για να την εκκινήσει ακόμα και πριν ή πέρα από το περιεχόμενό της.
[ 4 ]
Μάρθα Μπουζιούρη
Σας γράφω από την Κρήτη. Διακοπές 2020, παράξενες, διαφορετικές. Πρωινό ξύπνημα, εξ αποστάσεως προετοιμασία – όχι χωρίς ανάμεικτα συναισθήματα – για τη μεγάλη συνάντηση του Διεθνούς Δικτύου Θεάτρου Ντοκιμαντέρ, παραλία, ταβέρνα, check στα κρούσματα της ημέρας κι επιστροφή στο σπίτι, πολύ νωρίτερα κι απ’ όσο θα γυρνούσε η Σταχτοπούτα. Τα ποτά στα μπαρ έχουν αντικαταστήσει τα playoffs του NBA στο laptop. Κοίτα που μ’ αρέσει αυτή η νέα συνήθεια. Οι παίχτες, απομονωμένοι στο bubble της Disneyland λόγω πανδημίας, σαν αστροναύτες σε κάψουλα, αναζητούν σημεία επαφής με τον κόσμο εκεί έξω. Η φανέλα θα γίνει το interface τους. Κάθε μια, ένα σύνθημα υπέρ του κινήματος Black Lives Matter. Ένα στόμα σε μια πλάτη που απαιτεί κοινωνική δικαιοσύνη – ένα στόμα που το κοιτάζουν εκατομμύρια ζευγάρια μάτια θεατών σε όλο τον κόσμο. Αλλά η φανέλα δεν είναι μαγικός χιτώνας για να διακτινίσει τους αλληλέγγυους αθλητές από την παράλληλη πραγματικότητα του Orlando στους δρόμους όπου οι διακρίσεις, η αστυνομική βία και η καταστολή είναι η διαχρονικά ανελέητη πραγματικότητα των λιγότερο προνομιούχων Αφροαμερικάνων.
Γι’ αυτό σήμερα δεν έχει αγώνα. Οι αθλητές κατεβαίνουν σε απεργία. “Τhe games are boycotted, not postponed” διαβάζει όλος ο πλανήτης στο instagram story του LeBron. Κι ο δικός μας Γιάννης, αρχηγός της ομάδας που ξεκίνησε αυτή την ιστορική χειρονομία στο χώρο του αθλητισμού. Η ζωή μέσα στη «φούσκα» και η ζωή έξω, στο δρόμο. Γυμνή. Εκτεθειμένη. Ευάλωτη. Σε κάθε είδους ορατή/αόρατη απειλή. Από την μπότα του αστυνομικού μέχρι τα μικροσωματίδια του ιού.
Μια παράσταση θεάτρου ντοκιμαντέρ για τη ζωή ενός MVP του ΝBA κι εκείνη ενός παιδιού που μεγαλώνει με τρύπια παπούτσια. Για δύο ήρωες που δεν συναντήθηκαν ποτέ. Για τις έννοιες της τυχαιότητας, της ταξικότητας και της αντίστασης. Για ένα και το αυτό πρόσωπο.
[ 5 ]
Εύα Οικονόμου-Βαμβακά
ΥΛΙΚΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ:
½ δόση Ελλάδας, 337 μέρες ηλιοφάνειας, 6 δόσεις εθνικής υπερηφάνειας, 1 ολόκληρο σώμα στρατού.
- Χρόνος παρασκευής 90 Λεπτά Ηλίου.
Ήλιος = Αστέρας του ηλιακού μας συστήματος και το λαμπρότερο σώμα του ουρανού. Αποτελεί την απόλυτη ζωοποιό δύναμη που ευεργετεί, αναζωογονεί και θεραπεύει κάθε ζωντανό πλάσμα. Είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για τη σύνθεση της βιταμίνης D ενώ αξιοσημείωτη είναι και η επίδρασή του στην ψυχική ισορροπία. Το φως του είναι παράγοντας ευτυχίας.
- Σκεύος παρασκευής (Επιλέξτε ως ιδανικό σκεύος κάτι αρκετά ευρύχωρο με ειδικό ιστορικό βάρος.)
Αθήνα = γενέτειρα του δυτικού πολιτισμού. Η σημασία της στα πεδία της φιλοσοφίας, της αρχιτεκτονικής, της πολιτικής και της ελεύθερης σκέψης είναι τεράστια ενώ συχνά αναφέρεται ως «μήτρα» της ιδανικής διακυβέρνησης: της δημοκρατίας.
- Γαρνιτούρα (Για την τελική διακόσμηση – πασπάλισμα επιλέξτε κάτι εκλεπτυσμένο.)
Πολιτισμός. Σύμφωνα με την κορυφαία ανθρωπολόγο Μ.Μιντ, το πρώτο δείγμα πολιτισμού, είναι ένα επουλωμένο ανθρώπινο οστό. Μια απόδειξη ότι κάποιος νοιάστηκε για τον άλλον και του έδωσε τον χρόνο να αναρρώσει. Η αλληλεγγύη, είναι αυτό που μας διακρίνει από τα ζώα, καθώς στο ζωικό βασίλειο, αν δεν είσαι ικανός να ανταπεξέλθεις στις προκλήσεις που σου θέτουν το περιβάλλον και τα άλλα ζώα, πεθαίνεις.
ΕΚΤΕΛΕΣΗ- ΕΦΑΡΜΟΓΗ: (ακολουθήστε με ευλάβεια τις οδηγίες και το αποτέλεσμα θα σας εκπλήξει)
«ΣΤΙΣ 17 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ, ΕΞΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ ΤΗΣ Π.Φ. ΕΘΕΣΑΝ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ 15 ΝΕΟΣΥΛΛΕΚΤΟΥΣ ΚΑΘΩΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ, ΤΟΥΣ ΔΙΕΤΑΞΑΝ ΝΑ ΚΟΙΤΟΥΝ ΤΟΝ ΗΛΙΟ ΚΑΤΑΜΑΤΑ ΕΠΙ ΜΙΑΜΙΣΗ ΩΡΑ ΣΕ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ 40°C. ΣΤΙΣ 18 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ, 14 ΑΤΟΜΑ ΤΗΣ ΦΡΟΥΡΑΣ ΔΙΑΚΟΜΙΣΘΗΚΑΝ ΣΤΟ 401 ΣΤΡ. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΜΕ ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΕΣ ΒΛΑΒΕΣ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ» [Είδηση που προβλήθηκε σε φύλλα αθηναϊκών εφημερίδων]
[ 6 ]
Παντελής Φλατσούσης
Η αλήθεια είναι, ότι οι εξελίξεις τους τελευταίους μήνες είναι τόσο πολλές, η επικαιρότητα τόσο πυκνή και φαίνεται να φέρνουν τόσο πολλές αλλαγές, που αν ψάχναμε θέματα για παραστάσεις θα είχαμε μια δεξαμενή για πολύ καιρό. Είναι αλήθεια, πως δεν μιλάμε για καταστάσεις ανύπαρκτες στην προ-covid (να και μία νέα περιοδολόγηση που έχει προκύψει στον δημόσιο λόγο!), όμως η επιτάχυνση του ρυθμού αναπροσαρμογής της πραγματικότητας είναι τέτοια, που όντως αλλάζει τον τρόπο που βλέπουμε και βιώνουμε τον κόσμο και άρα θα διαφοροποιήσει και τον τρόπο που τον αφηγούμαστε. Και το θέατρο είναι ένας τόπος που πλάθει και αναπλάθει αφηγήσεις του κόσμου. Άρα διαφοροποιούνται οι τρόποι που λέμε τα πράγματα που βλέπουμε, αλλά και τα πράγματα που μας αφορούν.
Τον τελευταίο καιρό με απασχολεί ένα ζήτημα που είναι επίκαιρο με την ευρεία έννοια -γιατί είναι μεγάλη κουβέντα τι εννοούμε επικαιρότητα και πόσο το θεατρικό ντοκιμαντέρ αφορά την επικαιρότητα με τη στενή έννοια- είναι το πώς διαμορφώνεται η κοινωνική ζωή μας αν οι περισσότερες -αν όχι όλες εκτός από τις υπερβολικά βασικές- ανάγκες μας μπορούν να εξυπηρετηθούν χωρίς να είναι απαραίτητη η δια ζώσης επαφή. Πόσο μάλλον αν η δια ζώσης επαφή και η επαφή με το «άλλο» διαμορφώνεται περισσότερο ως πηγή κινδύνου. Γιατί φαίνεται να μπαίνουμε σε μία «ανοσολογική» συγκυρία. Και αυτό δεν αφορά μόνο τα ιατρικά συμφραζόμενα. Αλλάζει τον τρόπο αντίληψης του κόσμου και δράσης εντός αυτού σε όλους μας. Φτιάχνει έναν «άλλο» εισβολέα (έναν ιό, έναν μετανάστη κλπ) και έναν «εαυτό», μια επικράτεια (σωματική, εδαφική, ορατή ή αόρατη) που πρέπει να περιχαρακωθεί. Δημιουργεί νέες πιέσεις και η αλήθεια είναι ότι πλέον καταλαβαίνουμε, πως επίκειται και μία μεγάλη αναδιανομή σε όλα τα πεδία τόσο στο υλικό, όσο και στο αισθητό. Τι σημαίνει, λοιπόν, έχω ένα σώμα σε τέτοιες συνθήκες, τι σημαίνει εργάζομαι και πόσα διαφορετικά «εργάζομαι» υπάρχουν ανά τον κόσμο; Τι σημαίνει έρωτας, σεξουαλικότητα σε μια τέτοια συγκυρία; Και εν τέλει πώς θα μπορούσαμε να την εκμεταλλευτούμε θετικά αυτή την περίσταση; Αν κάναμε ντοκιμαντέρ για αυτό το θέμα νομίζω θα έπρεπε να βρούμε ανθρώπους από πολύ διαφορετικούς τομείς και εργασιακές εμπειρίες για να μας μιλήσουν. Ίσως, έτσι, φανερώναμε μία πραγματικότητα και ταυτόχρονα ανοίγαμε μια πραγματικότητα, μια περιοχή που εκλείπει σε ανοσολογικές συγκυρίες: το να δεις την πραγματικότητα, όπως τη βλέπει κάποιος άλλος.
https://www.youtube.com/watch?v=RW4C9gKksdU&feature=emb_title
