Αυτό το Υπουργείο Πολιτισμού πια έχει ιδέες που δεν θα πάψουν να μας εκπλήσσουν δυσάρεστα. Στα μάτια μου ως καλλιτέχνης είναι ξεκάθαρο χρόνια πια ότι αυτή η διοίκηση του Υπουργείου Πολιτισμού είναι σαν να έχει κάποιο θέμα με τους καλλιτέχνες και δεν πιστεύω ότι υπάρχει δόση υπερβολής σε αυτή τη θέση μου. Αφού υποτίμησε τις σπουδές μας και μας χαρακτήρισε αριστερούς, επειδή αντιδρούμε, τώρα όμως έρχεται να τα ισοπεδώσει όλα και πιθανόν να δώσει τη χαριστική βολή στις τέχνες που υποτίθεται το υπουργείο αυτό οφείλει να προστατεύει.
Πιθανόν τα αρχικά ΕΚΚ, ΕΚΟΜΕ και ΟΠΙ σε κάποιους να μην λένε τίποτε και το γεγονός ότι μέσα από διαρροές μάθαμε ότι το ΥΠΠΟ ετοιμάζει τη συγχώνευσή τους σε έναν κοινό φορέα να σας αφήνει και παγερά αδιάφορους, αλλά αν σας εξηγήσω ίσως και να βγείτε και σεις έξω απ’ τα ρούχα σας και να εντοπίσετε τους παραλογισμούς και τα σκοτεινά παιχνίδια.
Θα ξεκινήσω με το βασικό, όταν ένα υπουργείο ετοιμάζει νομοσχέδιο οφείλει να ενημερώνει τους συλλόγους, τα σωματεία και τους λοιπούς φορείς που αφορά το νομοσχέδιο αυτό και να το συζητά μαζί τους. Αυτό δεν είναι μια αριστερίστικη σκέψη είναι ο τρόπος που οφείλουν να γίνονται τα πράγματα, το πρωτόκολλο αν θέλετε μιας χώρας που υποτίθεται είναι δημοκρατική κι όχι αυτό το αποφασίζουμε και διατάζουμε, φέρνουμε νύχτα νομοσχέδια που τα ψηφίζουμε μεταξύ μας στα κρυφά. Αλλά τι λέω κρυφά; πια το πράγμα έχει ξεφύγει και όλα γίνονται απροκάλυπτα και με περισσό θράσος μπροστά στα μάτια μας.
Υπάρχουν τρεις ξεχωριστοί φορείς: το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (ΕΚΚ), το Εθνικό Κέντρο Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ) και ο Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ) αυτούς λοιπόν τους τρεις σημαντικούς φορείς θέλει η κ. Μενδώνη να τους κάνει έναν ενιαίο φορέα με κοινό διοικητικό συμβούλιο που θα το διοικεί ένας πρόεδρος διορισμένος. Κατανοείτε ήδη ότι αυτό από μόνο του είναι παράλογο διότι αυτός ο πρόεδρος θα έχει υπερεξουσίες. Μα το χειρότερο είναι ότι αυτός ο νέος φορέας θα εξυπηρετεί μόνο τους παραγωγούς και όχι τους δημιουργούς. Ο δημιουργός μάλιστα καλείται ν’ αποποιηθεί ακόμα και τα πνευματικά του δικαιώματα μιας και δεν κάνουμε πια τέχνη αλλά παράγουμε προϊόντα. Ωραία τα προϊόντα του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη ακόμα καλύτερα τα προϊόντα του Κούνδουρου και του Γαβρά. Πιάσε μου και τρία κιλά Ξαρχάκο, άλλο μισό κιλό Κακογιάννη, άντε ρίξε και λίγο Γαΐτη να βρίσκεται. Ακούς εκεί προϊόν ή εμπόρευμα η τέχνη.
Χρόνια το άκουγα στην τηλεόραση «αυτό είναι ένα τηλεοπτικό προϊόν» μάλιστα είχα ακούσει και δημιουργούς που χαρακτήριζαν τις παραστάσεις τους ως προϊόν και δεν τους θεωρούσα καλλιτέχνες. Αλλά να γίνει και με νόμο ο χαρακτηρισμός από «καλλιτεχνικό έργο» σε εμπόρευμα ή προϊόν κατανοείτε τον ευτελισμό υποθέτω. Μα και να μην τον κατανοείτε σας φαίνεται λογικό ένας σκηνοθέτης, ένας μουσικός, ένας ζωγράφος, ένας συγγραφέας, ένας φωτογράφος, ένας γλύπτης να αποποιηθεί τα πνευματικά του δικαιώματα επί του έργου του; Γιατί αυτό θα συμβεί άμα βαφτίσουμε προιόντα τα καλλιτεχνικά έργα. Ένα προϊόν ή ένα εμπόρευμα δεν έχει καν το ηθικό δικαίωμα του δημιουργού. Το ηθικό δικαίωμα του δημιουργού προφυλάσσεται κι από τον νόμο, ακόμα τουλάχιστον…
Στον κινηματογράφο ΑΣΤΟΡ έγινε μια πρώτη συνάντηση τη Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου με εκπροσώπους αρκετών σωματείων, τα οποία συνασπίστηκαν και δήλωσαν ότι ενωμένα θα προχωρήσουν ενάντια σ’ αυτό το νομοσχέδιο που έρχεται. Η Ένωση Σκηνοθετών Δημιουργών Ε.Σ.Δ., το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος Ε.Ε.Τ.Ε., το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών Σ.Ε.Η., ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Εικαστικών Τεχνών και των Εφαρμογών τους Ο.Σ.Δ.Ε.Ε.Τ.Ε, ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Δικαιωμάτων Παραγωγών Κινηματογραφικών Έργων ΕΡΜΕΙΑΣ, ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Πνευματικών Δικαιωμάτων των Διευθυντών Φωτογραφίας Σκηνογράφων Μοντέρ Ηχοληπτών Ενδυματολόγων ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, το Σωματείο Εργαζομένων στον Οπτικοακουστικό Τομέα ΚΛΑΚΕΤΑ, ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Δικαιωμάτων των Ελλήνων Μουσικών ΑΠΟΛΛΩΝ, η Ένωση Ελλήνων Μεταγλωττιστών ΕΝ.Ε.Μ., και ο Σύλλογος Σπουδαστών Σχολών Χορού Θεάτρου και Κινηματογράφου –όλοι αυτοί ελπίζω με τις δράσεις τους να εμποδίσουν το κακό που έρχεται.
Είναι λυπηρό και πονηρό το γεγονός ότι το ΥΠΠΟ δεν μπήκε στον κόπο να καλέσει κανέναν από τους άνωθεν φορείς να τους ενημερώσει να συζητήσει μαζί τους μα προτιμά να τους φέρει σε ένα τετελεσμένο, το οποίο για να σας το πω απλά λιτά και κατανοητά είναι το εξής: τα καλλιτεχνικά σας έργα θα είναι πια προιόντα και σεις δεν θα έχετε κανένα δικαίωμα πάνω τους, θα το αποποιείστε άμα θέλετε να πληρωθείτε. Σας ακούγεται ωραίο; Σας ακούγεται ηθικό; Σας ακούγεται λογικό; Κλείνω με μερικές φράσεις που ακούστηκαν στον κινηματογράφο ΑΣΤΟΡ και συγκράτησα:
«Είναι θέμα αντιμετώπισης των πραγμάτων μέσα από την επαγγελματική πραγματικότητα. Εμείς που κάνουμε κινηματογράφο ξέρουμε καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον και φυσικά οι πολιτικοί δεν έχουν ιδέα, γι’ αυτό κι ό,τι πάνε να κάνουν, χωρίς να συμβουλευτούν έστω τους επαγγελματίες, τα κάνουν θάλασσα με αποτέλεσμα να έχουμε έναν νόμο που είναι λάθος από τη βάση του. Το θέμα μας είναι η δημιουργία, γιατί πολλοί μιλάμε γι’ ανάπτυξη, η οποία ανάπτυξη σημαίνει παραγωγή και εμπορική εκμετάλλευση. Η παραγωγή και η εμπορική εκμετάλλευση όμως πρέπει να έχει πίσω της έργο. Γιατί η εκμετάλλευση δεν γίνεται με το ίδιο το πρότυπο έργο γίνεται με τα αντίγραφα του έργου. Το έργο ποιος το κάνει; Ο δημιουργός. Τα αντίγραφα αυτού του πρότυπου έργου δίνονται για να εκμεταλλευτεί το λεγόμενο περιουσιακό στοιχείο που ορίζει ο νόμος: ο διανομέας, ο παραγωγός, ο εκμεταλλευτής του έργου κτλ. Μακάρι οι πολιτικοί κάποια μέρα να καταλάβουν ότι αν δεν συμβουλεύονται τους άμεσα ενδιαφερόμενους κάνουν μια τρύπα στο νερό», είπε ο Κώστας Φέρρης.
«Ανησυχούμε πάρα πολύ μ’ αυτό το καινούργιο νομοσχέδιο έτσι όπως μαθαίνουμε θα παρουσιαστεί στη Βουλή. Ανησυχούμε πρώτα απ’ όλα ότι δεν μπορεί ποτέ ένας οργανισμός που ελέγχει να βρίσκεται κάτω από την εξουσία μίας διοίκησης, η οποία κατά το μείζον εκπροσωπεί τους ελεγχόμενους. Αντί να αναβαθμίσουν τον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας σε ανεξάρτητη αρχή τον υποβαθμίζουν προς τα κάτω, γιατί; Φοβόμαστε πάρα πολύ και δεν είναι κυνήγι μαγισσών, έχουμε πολλά δείγματα που δεν είναι της στιγμής να ειπωθούν μα ξεκινά ένας μεγάλος πόλεμος κατά της πνευματικής ιδιοκτησίας γενικά. Υπέρ των μεγάλων συμφερόντων των διεθνών οργανισμών τύπου νέτφλιξ, ντίσνεϊ και λοιπών, οι οποίοι απαιτούν απ’ τους δημιουργούς το λεγόμενο στ’ αγγλικά buy out, δηλαδή να εκχωρούν όλα τους τα πνευματικά δικαιώματα αντί των χρημάτων που παίρνουν για την αμοιβή τους. Ο νόμος προβλέπει τη δημιουργία ενός αποθετηρίου, το οποίο αποθετήριο όμως δεν είναι ένα μουσειακό αποθετήριο για την πολιτιστική κληρονομιά. Είναι ένα αποθετήριο το οποίο έχει δικαίωμα εκμετάλλευσης των έργων. Υπάρχει μεγάλη αγωνία για το τι μέλλει γενέσθαι και κατά πόσον όλα αυτά τα πράγματα είναι ορθολογικά», είπε ο Αργύρης Θέος.
«Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο του οποίου δεν κατανοούμε καθόλου τη σκοπιμότητα και πώς θα εξυπηρετήσει την πνευματική ιδιοκτησία. Απ’ ότι μαθαίνουμε στο νομοσχέδιο ο ΟΠΙ υποβαθμίζεται από έναν οργανισμό με διοικητικό συμβούλιο σε μια υποδιεύθυνση με έναν διορισμένο διευθυντή, ο οποίος δεν θ’ ανήκει καν στο διοικητικό συμβούλιο του νέου σχήματος. Αυτό τι σημαίνει λοιπόν; Ότι θα δίνει απλά εισηγήσεις για θέματα τόσο σημαντικά, όπως είναι η πνευματική ιδιοκτησία. Μόνο αγωνία και ανησυχία μας δημιουργεί όλο αυτό το εγχείρημα και αν έπρεπε να γίνει κάτι τέτοιο αναρωτιόμαστε: Γιατί δεν ακολουθείται το δόγμα της θεωρίας του δικαίου που ξεχωρίζει τη διανοητική ιδιοκτησία σε βιομηχανική και πνευματική. Θεωρούμε ότι όλο αυτό είναι μια υφαρπαγή της πνευματικής ιδιοκτησίας, συνολικά προς όφελος των παραγωγών. Κανένας καλλιτέχνης, κανένας οργανισμός με πολυετή εμπειρία στο θέμα τον δικαιωμάτων δεν έχει κατανοήσει την ουσία αυτού του εγχειρήματος και με βάση τις προγραμματικές δηλώσεις της υπουργού, ότι είναι δεδομένη απόφαση ότι θα ψηφιστεί το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, μας βάζει στη διαδικασία να πιστεύουμε ότι εδώ πρόκειται για ένα σκοτεινό νομοσχέδιο, το οποίο ουδεμία σχέση έχει με την προστασία των καλλιτεχνών», είπε ο Ντίνος Γεωργούντζος.
