Η Ιάνθη Δήμου στο ελculture.gr

Η One Year Lease είναι μια πειραματική θεατρική ομάδα με έδρα τη Νέα Υόρκη. Πρόσφατα έκανε αίσθηση στη downtown σκηνή του Μανχάταν και πήρε διθυραμβικές κριτικές με την παράσταση Pool (No water) του Βρετανού συγγραφέα Mark Ravenhill. Πρόκειται για μια μακάβρια χιουμοριστική ιστορία για το πώς ο φθόνος μπορεί να επηρεάσει τη σχέση έξι φίλων καλλιτεχνών και σε ποια όρια, ποιες σκέψεις και ποιες πράξεις μπορεί να τους ωθήσει. Με αφορμή αυτή την επιτυχία, η καλλιτεχνική διευθύντρια Ιάνθη Δήμου μίλησε στο ελculture.gr για την ομάδα και για τα καλοκαίρια που, αντί για τα πάρκα του Μεγάλου Μήλου, η OYL προτιμά τις πλατείες των χωριών στα Ιωάννινα. Αν βρεθείτε προς τα εκεί, αναζητήστε τους!

«Μεγάλωσα στην Ελλάδα. Το 1996 ήρθα στη Νέα Υόρκη για σπουδές στο Vassar College. Όταν αποφοίτησα, αποφάσισα να μείνω και να ασχοληθώ επαγγελματικά με το θέατρο ωθούμενη από τις δυνατότητες που εμπεριέχει ως μορφή τέχνης. Η One Year Lease συστάθηκε το 2001 από μια ομάδα καλλιτεχνών ‒ όλοι συμφοιτητές στο πανεπιστήμιο. Έκτοτε, η ομάδα έχει επαναπροσδιορίσει το στόχο της, αλλάζοντας σημαντικά καλλιτεχνική πορεία το 2005 και ξανά το 2008, οπότε και φτάσαμε επιτέλους μια βαθιά κατανόηση του τι έχουμε κάνει και τι προσπαθούμε να πετύχουμε.

Ο τίτλος της ομάδας (στα ελληνικά η έκφραση σημαίνει “Μίσθωση ενός χρόνου”) είναι μια απάντηση στην εφήμερη φύση της ζωής και του θεάτρου. Είχαμε μόλις μετακομίσει στη Νέα Υόρκη και είχαμε νοικιάσει το πρώτο μας διαμέρισμα. Γνωρίζαμε ότι παίρναμε ρίσκο ξεκινώντας μια ομάδα. Ένα βράδυ, λοιπόν, πέφτανε στο τραπέζι αμέτρητες ιδέες για ονόματα κι ένα από τα ιδρυτικά μέλη πρότεινε αστειευόμενη το One Year Lease γιατί, αν η ιδέα δε λειτουργούσε, μέσα σε ένα χρόνο θα έφευγε. Βάλαμε τα γέλια και τελικά διαλέξαμε αυτόν.

Τα περισσότερα μέλη της OYL συνεργάζονται από το 2008, μερικά είχαν ξεκινίσει ήδη από το 2005, ενώ άλλοι από παλιότερα, πίσω στο 1998. Έπειτα από πολλές δοκιμές, έχουμε δημιουργήσει πια το δικό μας λεξιλόγιο. Ξεκινάμε συχνά με μια δυνατή και γενική ιδέα, σχεδιάζουμε τις παραμέτρους συνολικά και μετά ανακαλύπτουμε ποιες οι δυνατότητες μέσω του αυτοσχεδιασμού. Όντας μια ομάδα που δουλεύει μαζί για πολλά χρόνια, υπάρχει μια αναντικατάστατη αίσθηση εμπιστοσύνης, πράγμα που επιταχύνει κάποιες διαδικασίες. Επιπλέον, αυτό δίνει ελευθερία να εκφράζονται ιδέες στις πρόβες και να δοκιμάζονται σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Ανεβάζουμε έργα κατάλληλα για θέατρο συνόλου (ensemble theatre), τα οποία επικεντρώνονται στο παράλογο, στην αυξημένη σωματικότητα και στη μαύρη κωμωδία. Μας ενδιαφέρει η ώθηση της θεατρικής φόρμας και η εύρεση νέων τρόπων μέσω των οποίων η φόρμα μπορεί να επηρεάσει τη σκηνική αφήγηση.

Το Pool (No water) είναι ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Το έργο έχει γραφτεί ως ένα ενιαίο κείμενο πρόζας, χωρίς χαρακτήρες ή σκηνικές οδηγίες. Ως αποτέλεσμα, η ιστορία λέγεται μέσω τόσο μιας συλλογικής προοπτικής όσο και πολλαπλών ατομικών οπτικών γωνιών. Μιλάει για τη ζήλεια ανάμεσα σε καλλιτέχνες και για τις απόκρυφες σκοτεινές πλευρές, οι οποίες υπάρχουν στον καθένα από εμάς. Αυτό υποστηρίζεται από τη φόρμα ως ομαδική αφήγηση, διασφαλίζοντας έτσι μια πολύ μικρή απόσταση ανάμεσα στο κοινό και τους ηθοποιούς.

Η ιδέα της Ελλάδας γεννήθηκε το 2005 ως μια δυνατότητα να μεταφέρουμε την ομάδα σε μια περιοχή όσο γίνεται πιο απομονωμένη μακριά από περισπασμούς. Οι γονείς μου έχουν ένα σπίτι στο Πάπιγκο Ιωαννίνων. Αφού συμφωνήσαμε ότι δοκιμαστικά για ένα καλοκαίρι το κάθε μέλος θα πληρώσει τα αεροπορικά του εισιτήρια και αφού υπολογίσαμε ότι τα έξοδα φαγητού για όλο το θίασο ήταν πολύ πιο φτηνά από την ενοικίαση ενός χώρου για πρόβες στη Νέα Υόρκη για ένα μήνα, προχωρήσαμε στην υλοποίηση. Σήμερα, η δουλειά μας στο Πάπιγκο έχει εξελιχτεί και η OYL καλύπτει πια όλα τα έξοδα των καλλιτεχνών, συμπεριλαμβανομένων των μισθών τους.

Από το 2007 σημαντικό κομμάτι της δουλειάς μας στην Ελλάδα είναι το Apprentice Program. Κάθε χρόνο προσκαλούμε φοιτητές από πανεπιστήμια της Αμερικής καθώς και καθηγητές από το Vassar College ή επαγγελματίες σκηνοθέτες για να δουλέψουν μαζί τους. Φέτος, καλεσμένοι διδάσκοντες είναι η καθηγήτρια του Vassar Gabrielle Cody και η σκηνοθέτις Kim Weild. Το πρόγραμμα εξερευνά τις δυνατότητες της θεατρικής εμπειρίας και ενδυναμώνει την κατανόηση σχετικά με το θέατρο συνόλου. Οι μαθητές παρακολουθούν ένα πρόγραμμα 4 εβδομάδων, το οποίο ξεκινά με επισκέψεις στην Ακρόπολη και άλλα μέρη της Αθήνας, συνεχίζει με εκδρομές στην Ελλάδα και καταλήγει στο Πάπιγκο για πρόβες και σεμινάρια διάφορων τεχνικών, όπως Suzuki, Viewpoints, Lecoq, Meisner, αυτοσχεδιασμό και Feldenkrais.

Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με παραστάσεις των μαθητών σε χωριά της περιοχής. Συνήθως πηγαίνουμε στο Βίκο, στην Αρίστη, στο Μονοδένδρι και στο Μεγάλο Πάπιγκο. Οι παραστάσεις γίνονται στις πλατείες των χωριών, όπου συγκεντώνουμε περίπου 60-80 άτομα. Ο Βίκος είναι εξαίρεση, γιατί το χωριό είναι τόσο μικρό που πολλές φορές παίζουμε για μόλις 10-12 άτομα. Επιστρέφουμε όμως κάθε χρόνo. Μάλιστα, την πρώτη φορά που πήγαμε εκεί, οι γυναίκες του χωριού με έβαλαν να τους το υποσχεθώ, μιας και κανένας άλλος δεν πάει να μοιραστεί μια θεατρική παράσταση μαζί τους. Οι κάτοικοι κάθε χωριού είναι πάντα φιλόξενοι και αγαπάνε την ιδέα – κάθε παράσταση καταλήγει σε γιορτή!

Πρόκειται για μια πολιτισμική ανταλλαγή. Κάθε χρόνο οι μαθητές του προγράμματος διδάσκονται ελληνικά, έτσι ώστε να αναμειγνύουμε όσο το δυνατόν περισσότερα στις παραστάσεις. Φέτος, θα δημιουργηθεί μια εκδοχή των Βακχών ακριβώς γι’αυτόν το σκοπό. Επιπλέον, στις παραστάσεις συμπεριλαμβάνουμε συχνά παιδιά από το Μικρό και το Μεγάλο Πάπιγκο, τα οποία έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε πρόβες μαζί με τους μαθητές μας. Επίσης, δε θα ξεχάσω ποτέ τη φορά που ανεβάζαμε τις Χήρες του Ariel Dorfman στο Βίκο. Πριν από την παράσταση, είχα μιλήσει στην κάθε γυναίκα του χωριού ξεχωριστά προκειμένου να της δώσω την περίληψη της υπόθεσης. Εκείνες κάθισαν σε όλο το έργο και στο τέλος μου είπαν ότι αυτή ήταν η δική τους ιστορία. Ήταν μια πολύ συγκινητική στιγμή. Από πρακτική άποψη συνεισφέρουμε και στην οικονομία, καθώς κάθε χρόνο φέρνουμε 20-25 άτομα στο Μικρό Πάπιγκο, ένα χωριό που ο πληθυσμός του τον χειμώνα είναι 8 άτομα και το καλοκαίρι 30.

Ξοδεύουμε χρόνο τόσο στη θεατρική δημιουργία όσο και στην αναζήτηση χρηματοδότησης. Είναι εκνευριστικό, αλλά ταυτόχρονα είναι η πραγματικότητα. Το μυστικό είναι να συγκεντρώνεις μια ποικιλία χρηματοδοτικών πηγών, ώστε να μη στρέφεσαι μόνο προς μία κατεύθυνση. Έχει να κάνει με το να πιστεύεις στη δουλειά σου και να πείθεις άτομα ότι αξίζει της χρηματοδότησή τους. Επίσης, οι crowdfunding μέθοδοι και οι διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως το Kickstarter και το Indiegogo, είναι αποτελεσματικές κυρίως λόγω των social media, μέσω των οποίων μπορούμε να προωθήσουμε σημαντικά τέτοιες καμπάνιες.

Αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη πρωτοστατούν τα προσαρμοσμένα θεατρικά κείμενα και το λεγόμενο “Θέατρο της επινόησης” (Devised theatre). Αντίθετα, στην Αμερική δίνεται έμφαση σε νέα έργα και έργα κατά παραγγελία, με το Devised theatre να ανακτά έδαφος μόλις πρόσφατα. Η Νέα Υόρκη βρίσκεται σε μια συνεχή μεταβλητότητα και αυτό ακριβώς είναι που την κάνει τόσο συναρπαστική. Τα τελευταία χρόνια έχω παρατηρήσει μια επιβράδυνση στον πειραματισμό, αλλά δεν πιστεύω ότι αυτό είναι ένδειξη μιας πιο μακροπρόθεσμης τάσης. Νομίζω ότι η πόλη θα συνεχίσει να προσελκύει μερικούς από τους πιο καινοτόμους καλλιτέχνες του θεάτρου.

Το Νοέμβριο του 2012 θα παρουσιάσουμε στη Νέα Υόρκη το Skin Tight του Νεοζηλανδού Gary Henderson. Το Σεπτέμβριο θα ανακοινώσουμε την παραγωγή της άνοιξης, ενώ ελπίζουμε να ανακοινώσουμε σύντομα ημερομηνίες για την περιοδεία του Pool (No water). Θα θέλαμε να συνεχίσουμε τη δουλειά μας τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Νέα Υόρκη. Σίγουρα το ένα τρέφει το άλλο και μπορώ να δω περισσότερο διάλογο και μοίρασμα ανάμεσα στις δύο πλευρές. Επιθυμία μου είναι να οργανώσω κάποια στιγμή ένα διεθνές φεστιβάλ στα Ζαγοροχώρια».