Ο Ανδρέας Κατερινόπουλος συναντά την Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ και παρουσιάζει για πρώτη φορά μέσα από το 2ο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας μέρη από τη Σουίτα για Μπαλέτο «Τα Πουλιά Ανήκουν Στον Ουρανό – Les Oiseaux Appartiennent dans le ciel». Μια ηχογράφηση που εντάσσεται στον Κύκλο των Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ, Ελληνική Δημιουργία.
Το έργο «Τα Πουλιά ανήκουν στον Ουρανό» σε πλήρη εξέλιξη είναι μια Σουίτα για μπαλέτο. Αποτελείται κυρίως από ελληνότροπες συνθέσεις που βασίζονται σε ελληνικούς χορούς για σοπράνο, φλάουτο, όμποε, ορχήστρα εγχόρδων, μπουζούκι, μαντολίνο, πιάνο, κρουστά και αφηγητή. Πρόκειται για ένα έργο αφιερωμένο στην ελευθερία της ανθρώπινης ύπαρξης εμπνευσμένο από το ποίημα του Κ. Π. Καβάφη Darkness and Shadows, που εξυψώνει τα ανθρώπινα ιδανικά, υμνεί τη δίψα του ανθρώπου για ελευθερία, υμνεί τον έρωτα, τον αέναο αγώνα του για μια καλύτερη ζωή, την ανάγκη του να ενωθεί με το μπλε τ’ ουρανού, να πετάξει, να ενωθεί με το θείο και το φως.
Κατά τη διάρκεια του έργου ακούγονται μελοποιημένα τα ποιήματα Λίγο Ακόμα του Γιώργου Σεφέρη, Η Κιθάρα του Federico Garcia Lorca σε ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά της στιχουργού Λίνας Δημοπούλου, η Πρώιμη Βροχή του Enrique Falcon σε μετάφραση του Κωνσταντίνου Βραχνού, καθώς και το ποίημα Darkness and Shadows του οικουμενικού Κ. Π. Καβάφη σε απαγγελία του συνθέτη. Ερμηνεύει η διακεκριμένη mezzo soprano της Λυρικής Σκηνής, Ελένη Βουδουράκη.
Με αφορμή αυτή την ηχογράφηση μιλήσαμε με τον Ανδρέα Κατερινόπουλο για τη μουσική, τη γοητεία που του ασκεί, τη συνεργασία του με άλλους καλλιτέχνες αλλά και τις επιρροές του στη μουσική σύνθεση.
Μιλήστε μας λίγο για τη γνωριμία σας με τη μουσική; Από πότε θυμάστε τον εαυτό σας να φλερτάρει μαζί της;
Από μικρό παιδί είχα την ανάγκη να πειραματιστώ με οτιδήποτε παρήγαγε ήχο. Μεγάλωσα σε μια μεγάλη οικογένεια που αγαπούσε πολύ τη μουσική και το τραγούδι. Οι γονείς μου είχαν μια ιδιαίτερη σχέση με το δημοτικό και το λαϊκό τραγούδι, αντικειμενικά τραγουδούσαν ωραία. Φωνές που έβγαιναν αβίαστα, γενναιόδωρα και σε καθήλωναν μέσα από στίχους της παράδοσης, μοιρολόγια και γνήσιους φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς. Στα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’80, το σχολείο μου γίνεται Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο κι εντάσσεται στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα το μάθημα της μουσικής. Έτσι έμαθα να παίζω τις πρώτες μου μελωδίες σε ένα μικρό πληκτροφόρο όργανο που λειτουργεί με αέρα. Την επόμενη χρονιά απέκτησα τα πρώτα μου πλήκτρα, ένα Casio mini keyboard, δώρο του παππού και της γιαγιάς. Είχα όλα όσα χρειαζόμουν πλέον στη ζωή, πέντε οκτάβες, αμέτρητους ρυθμούς και ήχους. Ήταν μονόδρομος για τους γονείς μου να με γράψουν στο Ωδείο.
Πιστεύετε ότι η σχέση σας με τη μουσική έχει επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίον προσλαμβάνετε τον κόσμο;
Όλα είναι μουσική. Από τη γέννησή του έως το τέλος ο άνθρωπος συνομιλεί, συναναστρέφεται, επικοινωνεί αδιάλειπτα με τους ήχους. O ανθρώπινος εγκέφαλος είναι φτιαγμένος για να προσλαμβάνει τον ήχο. Άρα θέλουμε δεν θέλουμε η μουσική, η τέχνη του ήχου – τεχνηέντως – είναι μέρος της ύπαρξής μας, στενά συνδεδεμένη με την καθημερινότητά μας. Γενικότερα η επιρροή της μουσικής στον άνθρωπο, ως μέρος της κουλτούρας μας, είναι εμφανής τόσο σε πνευματικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Η μουσική, όπως και η γλώσσα, προϋπάρχει μέσα μας ως συλλογική μνήμη. Δεν είναι καταπληκτικό πως στο άκουσμα μιας μελωδίας ή ενός τραγουδιού που μπορεί να ακούγατε κατά τη διάρκεια μιας προσωπικής εμπειρίας επανέρχονται τα συναισθήματα νοσταλγίας του γεγονότος; Η τέχνη έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνω τον κόσμο, τον τρόπο με τον οποίο συνομιλώ με τους συνανθρώπους μου, ως φυσική διεργασία. Για παράδειγμα ως συνθέτης χρησιμοποιώ άπειρα ερεθίσματα από τα περιβάλλοντα που δημιουργούνται γύρω μας, τους μικρόκοσμους που γεννιούνται, άυλους και υλικούς.
Ο μουσικός πρέπει να αφιερώνεται ολοκληρωτικά στην τέχνη του ή πρέπει να έχει κι άλλα ενδιαφέροντα που ενδεχομένως τον τροφοδοτούν;
Η μουσική είναι μια τεράστια θάλασσα, που, αν της αφεθείς, έχει πολλά να σου προσφέρει. Απαιτεί όμως αφοσίωση, στοχοπροσήλωση, καθημερινή μελέτη, ατελείωτες ώρες στο studio και συνεχή αναζήτηση. Όλα αυτά τα χρόνια, μέσα από τη μουσική και το θέατρο, ήρθα σε επαφή με εξαιρετικούς καλλιτέχνες κι ανθρώπους, γεγονός που με επηρέασε ως προς τον τρόπο που σκέφτομαι και ζω. Έτσι έμαθα να εκτιμώ και να αφουγκράζομαι κάθε μορφή τέχνης. Δεν είναι δυνατόν να θες να γράψεις μουσική ή να κάνεις θέατρο και να μην γνωρίζεις ιστορία τέχνης, μιας και όλες οι τέχνες συνομιλούν μεταξύ τους και κατά κάποιο τρόπο αλληλοσυμπληρώνονται. Για παράδειγμα ο πασίγνωστος εξπρεσιονιστικός πίνακας του Edvard Munch «Η κραυγή», μπορεί να βρει ανάλογό της στην εξπρεσιονιστική μουσική ενός Schoenberg.
Aπό το κλασικό πιάνο, τα ανώτερα θεωρητικά, την ενορχήστρωση, στο σύγχρονο τραγούδι. Το πέρασμα από το κλασικό στο σύγχρονο είναι κάτι που νιώσατε ότι απαιτεί η εποχή μας, ότι το κλασικό ίσως είναι ελίτ ή ήταν προσωπική σας ανάγκη;
Όλο το σύστημα της μουσικής εκπαίδευσης παγκοσμίως στηρίζεται στη Λόγια Δυτική Μουσική. Το σύγχρονο τραγούδι, ως σπουδή στα Ωδεία και τις Μουσικές Σχολές επίσης έχει τις βάσεις του στο κλασικό τραγούδι.
Έχετε κάποιο αγαπημένο είδος μουσικής που επιλέγετε να ακούτε στις προσωπικές σας στιγμές;
Η καθημερινότητά μου είναι γεμάτη ατελείωτες ώρες ακρόασης. Έχω πάντα μαζί μου ένα ζευγάρι ακουστικά, μιας και μου αρέσει να χάνομαι στα στενά της πόλης ή να απολαμβάνω ένα φλιτζάνι καφέ στο αγαπημένο μου στέκι ακούγοντας αγαπημένες μουσικές. Η playlist περιλαμβάνει οτιδήποτε ευχαριστεί το αυτί μου. Από τα εναγώνια Adagio του Samuel Barber και τα κινηματογραφικά soundtrack του Hans Zimmer έως τις μουσικές καλλιτεχνών της εναλλακτικής ροκ σκηνής, όπως οι Archive, οι The National αλλά και σχεδόν όλο τον κατάλογο της ECM records. Τα τελευταία χρόνια μου αρέσει να ανακαλύπτω νέες δουλειές καλλιτεχνών της πειραματικής και της αβάν γκαρντ κλασικής και όχι μόνο μουσικής σκηνής, μιας και υπάρχουν πολλά διαμαντάκια εκεί έξω που περιμένουν να τα ανακαλύψεις.
Έχετε συνεργαστεί με ένα πλήθος καλλιτεχνών και πολιτιστικών οργανισμών από τον χώρο του θεάτρου και της μουσικής. Ξεχωρίζετε κάποια στιγμή, κάποια συνεργασία;
Ξεχωρίζω την τελευταία μου συνεργασία με τα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ. Είναι η πρώτη φορά που συνεργάστηκα με μια ορχήστρα εθνικής εμβέλειας. Τον Δεκέμβριο του 2023 είχα τη χαρά και την τιμή να παρουσιάσω μέσα από τις συχνότητες της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, το έργο «Τα Πουλιά Ανήκουν Στον Ουρανό». Το έργο ηχογραφήθηκε στο Ραδιομέγαρο, σε συνεργασία με την Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ σε μουσική διεύθυνση του μαέστρου Γεώργιου Αραβίδη και σε ερμηνεία της σοπράνο Ελένης Βουδουράκη.
Έχετε συνθέσει μουσική για θεατρικές παραστάσεις και για μια μικρού μήκους ταινία. Ποιο σας ασκεί περισσότερη γοητεία;
Το θέατρο είναι μαγεία. Είναι ο τόπος που συναντώνται όλες οι τέχνες. Όλη η δημιουργική διαδικασία, η συνύπαρξη με χορογράφους, σκηνοθέτες, σκηνογράφους, τεχνικούς, τραγουδιστές η επαφή με όλα αυτά τα σπουδαία κείμενα και η μεταφορά τους στη σκηνή, η τριβή με τον θίασο, είναι μια συναρπαστική διαδρομή που είχα τη χαρά και την τιμή να ανακαλύψω ως συνθέτης, μουσικός και ηθοποιός. Ο κινηματογράφος είναι το “big apple” των συνθετών. Η 7η τέχνη είναι στόχος για τους περισσότερους συνθέτες που γράφουν οργανική μουσική για πολλούς λόγους. Αποτελεί πρόκληση να υπογράψεις τη μουσική μιας κινηματογραφικής ταινίας αλλά και μέσο βιοπορισμού.
Έχετε κάνει «θυσίες» για τη μουσική;
Η μουσική είναι ένα ατελείωτο playground για μένα. Όμως απαιτεί αφοσίωση και θυσίες. Είμαι ένας άνθρωπος που αγαπάει την κίνηση και τη ζωή και πολλές φορές πιάνω τον εαυτό μου να θέλει να δραπετεύσει. Είναι δύσκολο να κλείνεσαι στο studio για μέρες, εβδομάδες, μήνες. Θα δανειστώ μια φράση ενός συναδέλφου, «πάντα η ζωή έξω από το παράθυρο ήταν πιο δυνατή», θέλει σθένος για να της αντισταθείς.
Aν σας ζητούσα να περιγράψετε με δικά σας λόγια τη μουσική σας σύνθεση «Τα Πουλιά ανήκουν στον Ουρανό», τι θα μου λέγατε;
Δεν μου αρέσει να αυτοπροσδιορίζομαι γι’ αυτό προτιμώ να σας μιλήσω για τις επιρροές μου και την ιδέα του έργου. Δημιούργησα ένα έργο το οποίο βασίζεται στην αλληλεπίδραση των τεχνών του χορού και της μουσικής. Το έργο πραγματεύεται βασικές έννοιες όπως, ελευθερία, έρωτας, αγώνας για επιβίωση και την αρχετυπική σχέση του ανθρώπου με το θείο. Σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μου, μουσικά και πολιτισμικά, με έχουν επηρεάσει οι δάσκαλοί μου στη μουσική και στο θέατρο, τα έργα των εκπροσώπων της Λόγιας Δυτικής Ευρωπαϊκής μουσικής αλλά και της σύγχρονης εποχής από τον Berlioz έως τον Arvo Part καθώς επίσης και των συνθετών της Ελληνικής Λόγιας Μουσικής.
Ετοιμάζετε κάτι για το επόμενο διάστημα;
Υπάρχουν σχέδια επί χάρτου, προς το παρόν όμως τίποτα προς ανακοίνωση. Η τελευταία μου αποστολή είναι να επαναπροσδιορίσω τη μουσική μου μέσω της μελέτης, της σπουδής και της παρατήρησης. Σας ευχαριστώ πολύ για τον χώρο και τον χρόνο!
Λίγα λόγια για τον Ανδρέα Κατερινόπουλο
Ο Ανδρέας Kατερινόπουλος είναι συνθέτης, πιανίστας, και performer. Σπούδασε πιάνο, Ανώτερα Θεωρητικά, ενορχήστρωση, σύγχρονο τραγούδι (είναι Πτυχιούχος Πιάνου & Ανώτερων Θεωρητικών), και θέατρο στην Αθήνα.
Επηρεασμένος από την κλασική και σύγχρονη μουσική σκηνή, το ρεύμα του μινιμαλισμού, τη βρετανική εναλλακτική μουσική σκηνή και την θεατρική του παιδεία, έως σήμερα έχει παρουσιάσει έργα για πιάνο, σουίτες για μπαλέτο και performances σε αίθουσες συναυλιών. Επίσης έχει γράψει μουσική για το θέατρο και τον Κινηματογράφο.
Τα τελευταία 10 χρόνια έχει συνεργαστεί με ένα πλήθος καλλιτεχνών και πολιτιστικών οργανισμών από τον χώρο του θεάτρου και της μουσικής, όπως η πρόσφατη συνεργασία του με τα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ, τον σκηνοθέτη Βασίλη Νικολαΐδη, τον συνθέτη Σταύρο Παπασταύρου, την στιχουργό Λίνα Δημοπούλου, το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, τα ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας και Αγρινίου, το Faust Theater, το Αthenaeum Cultural Center, το Six Dogs, και τον Πολιτιστικό Οργανισμό Πατρέων κ.α.
