Το φετινό ρεπερτόριο του Κ.Θ.Β.Ε. (μέρος α΄)

Λίγες μέρες μετά την ανακοίνωση της ανανέωσης της θητείας του κ. Σωτήρη Χατζάκη στο Κ.Θ.Β.Ε., ο καλλιτεχνικός διευθυντής ανακοίνωσε το ρεπερτόριο της φετινής χειμερινής περιόδου. Παρ’ όλα τα κενά, σε σχέση με τους συντελεστές (σκηνοθέτες, μεταφραστές, διασκευαστές) και πρωταγωνιστές των παραστάσεων που θα παρακολουθήσουμε στις τέσσερις σκηνές του Κρατικού, μπορεί κανείς να τολμήσει ορισμένες πρώτες παρατηρήσεις που αφορούν: α. την έντονη παρουσία των ελληνικών έργων, που, ωστόσο, ύστερα από μια πιο προσεκτική ματιά, οφείλεται περισσότερο στις διασκευές λογοτεχνικών κειμένων και όχι στην ελληνική δραματική παραγωγή και β. την παντελή απουσία της σύγχρονης ξένης δραματουργίας και ένα προβλέψιμο κλασικό ξένο ρεπερτόριο (Σαίξπηρ, Μπρεχτ, Τσέχωφ). Η σημαντικότερη, ωστόσο, παρατήρηση, αν και πρόωρη, σχετίζεται με το γεγονός ότι παραμένουν ανεκμετάλλευτες οι ντόπιες καλλιτεχνικές δυνάμεις. Πολύ ωραία η ιδέα αξιοποίησης του φουαγιέ της Ε.Μ.Σ., με μονολόγους από γνωστούς ηθοποιούς της Θεσσαλονίκης —οι φίλοι της Λίνας Λαμπράκη ήλπιζαν, εδώ και χρόνια, να ερμηνεύσει τον αριστουργηματικό μονόλογο της Αναγνωστάκη (Ο ουρανός κατακόκκινος). Γιατί, όμως, απουσιάζουν οι σκηνοθέτες της πόλης ή αυτοί εξαντλούνται στα πρόσωπα του Γιάννη Ρήγα και του Γιάννη Παρασκευόπουλου— και πού είναι οι νέες καλλιτεχνικές δυνάμεις; Το φεστιβάλ της Μονής Λαζαριστών, «Χώρος Δράσης: To act or not to act», για ποιον ακριβώς λόγο πραγματοποιήθηκε; Δεν μας αποκάλυψε κάποιον αξιόλογο νέο καλλιτέχνη; 

Ας δούμε πιο αναλυτικά τι προτείνει για φέτος το Κρατικό.

Ο Σωτήρης Χατζάκης σκηνοθετεί τη Λωξάντρα στο Βασιλικό Θέατρο υπογράφοντας και τη διασκευή της. Η επιλογή της Φωτεινής Μπαξεβάνη να υποδυθεί τη γυναίκα «δωρική κολώνα», όπως χαρακτηρίζει η ίδια η Μαρία Ιορδανίδου την ηρωίδα της, αποδεικνύει ότι η σφραγίδα της Μπέτυς Βαλάση στο ρόλο παραμένει ανεξίτηλη.

Τις αναμνήσεις δύο εμβληματικών παραστάσεων του Κρατικού ανακαλεί το φετινό ρεπερτόριο: το αξέχαστο Ημέρωμα της στρίγγλας (1978) σε σκηνοθεσία Γιώργου Σεβαστίκογλου, με τη διανοούμενη Κέητ της Μάγιας Λυμπεροπούλου και τον Πετρούκιο του Δημήτρη Καρέλλη, και την αριστουργηματική παράσταση του Μίνω Βολανάκη στο έργο του Μπρεχτ, Ο αφέντης Πούντιλα και ο άνθρωπός του ο Μάττι (1976) με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ και το Χρήστο Τσάγκα. Ωραία ιδέα η συνάντηση στη Στρίγγλα που έγινε αρνάκι στο Βασιλικό Θέατρο δύο ηθοποιών με αποδεδειγμένη χημεία μεταξύ τους, του Ιεροκλή Μιχαηλίδη και της Δήμητρας Ματσούκα υπό τη σκηνοθετική ματιά του Ρόμπερτ Στούρουα. Βεβαίως, οι ρόλοι της Κέητ και του Πετρούκιου, από τους συνθετότερους της σαιξπηρικής κωμωδίας, έχουν υψηλότατες υποκριτικές απαιτήσεις. Αναμένουμε με ιδιαίτερη περιέργεια την ερμηνευτική πρόταση του έμπειρου, προχωρημένου πια στην ηλικία, γεωργιανού σκηνοθέτη και το αποτέλεσμα της, εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον, απροσδόκητης συνεργασίας.

Όσον  αφορά την ανακοίνωση του έργου του Μπρεχτ, το οποίο θα παρουσιαστεί στην Ε.Μ.Σ, το Κρατικό θεωρεί ενδεχομένως επαρκή την πληροφόρηση ότι πρόκειται να ανέβει σε σκηνοθεσία και ερμηνεία Κώστα Καζάκου. Για το ανεπανάληπτο δίδυμο κυρίου-υπηρέτη του παγκόσμιου δραματολογίου επιλέγει να μη μας αποκαλύψει το όνομα του έτερου πρωταγωνιστή. Υποθέτω ότι, λόγω εκτοπίσματος, ο Καζάκος θα ερμηνεύσει τον ρόλο του Πούντιλα, αλλά ένα ρολάκι κάποιου Μάττι ποιος θα το παίξει; Κάπου εδώ αρχίζει να διαφαίνεται μια απαξιωτική στάση του Κρατικού απέναντι στη δραματουργία, αλλά και μια κλισέ πρακτική σε σχέση με το τι ενδιαφέρει ως πληροφορία το κοινό και τους δημοσιογράφους.

Αναγνωστάκη στο Κρατικό, επιτέλους… Τι χαρά πήρα όταν διάβασα ότι τα Διαμάντια και μπλουζ είναι η επόμενη παραγωγή στην Ε.Μ.Σ.. Ένα μικρό δραματουργικό διαμάντι! Στο πολυαγαπημένο μου έργο, διαβάζω λίγο παρακάτω, τη σκυτάλη της ερμηνείας του κεντρικού ρόλου, μετά την Τζένη Καρέζη και τη Ζωή Λάσκαρη, παίρνει η Νόρα Κατσέλη! Διαμάντια και μπουζ, ψιθύρισα απογοητευμένος. Ποιος θα τη σκηνοθετήσει; Σκέφτομαι ότι η επιλογή της Λούκας θα ήταν τουλάχιστον πιο έντιμη… και με ψυχολογικό έρεισμα: η Λούκα γνωρίζει τι θα πει απελπισία.

Ο χιονάνθρωπος και το κορίτσι του Τριβιζά, η φετινή επιλογή στην παιδική σκηνή, είναι ένα υπέροχο έργο, με ένα μόνο ελλοχεύοντα κίνδυνο για τον Γιάννη Παρασκευόπουλο που έχει αναλάβει τη σκηνοθεσία του: την ανοικονόμητη πλοκή του. Η λογική σταματά, βεβαίως, στην επανάληψη της περσινής Ηλέκτρας στη θέση του κενού που, μάλλον, άφησε η ακύρωση της δουλειάς του Λάκη Λαζόπουλου για τη Νεανική Σκηνή. Η Ηλέκτρα, παράσταση με πολύ ενδιαφέρουσες αισθητικές και ερμηνευτικές ιδέες από τον σκηνοθέτη της Γρηγόρη Καραντινάκη, θεωρώ ότι είναι απολύτως ακατάλληλη, τουλάχιστον στην περσινή της εκδοχή, για εφήβους. Και, επιτέλους, είναι αστείο όταν η αγγλική δραματουργία τα τελευταία χρόνια διαθέτει μια εκπληκτική παραγωγή έργων για νέους, για τρίτη συνεχή χρονιά η Νεανική Σκηνή του Κρατικού να παρουσιάζει τραγωδία. Αυτό δεν ονομάζεται θεατρική παιδεία αλλά «τραγομανής» βασανισμός εφήβων.

Προσπερνώ, τη λέξη καμπαρέ —καταπληκτικά στοιχειοθετημένη ως kabare—, που αντίκρισα, και πίστεψα, προς στιγμήν, ότι πρόκειται για κάποια άγνωστή μου ιαπωνική πολεμική τέχνη, στις πληροφορίες του δελτίου τύπου για την παράσταση των Sine qua non, Τουλούζ Λωτρέκ. Αναμένω τη χοροθεατρική δουλειά τους με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και θα ευχόμουν η παράσταση Νόστος από το πρόγραμμα «Οδυσσέας» της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης να παρουσιαστεί και στη Θεσσαλονίκη. Επίσης, με ανυπομονησία περιμένω τις δύο παραστάσεις της Πειραματικής Σκηνής: το Όνειρο του Χάιμε του Παναγιώτη Μπρατάκου, κείμενο που κουβαλάει όλο το βάρος της μοναδικής πρότασης που κάνει το Κρατικό σε σύγχρονο έργο και φυσικά την παραγωγή Déjà vu που ανακοινώθηκε ως «η μαύρη κωμωδία του Φράντζ Κάφκα σε σκηνοθεσία του Τζέζαρις Γκραουζίνις». Απ’ όσο γνωρίζω ο Κάφκα δεν έχει γράψει θεατρικό έργο. Μήπως μας έχει εξασφαλίσει μια παγκόσμια πρώτη το Κ.Θ.Β.Ε.; Μήπως δεν πρόκειται, τελικά, για τυπογραφικό λάθος αλλά υπάρχει όντως συγγραφέας Φραντζ Κάφκα, πρωτοξάδελφος του γνωστού Φραντς; Επιτέλους, πόσα λάθη μπορεί να έχει ένα δελτίο τύπου ενός κρατικού θεάτρου, εφόσον στην ίδια πρόταση διαβάζω και τη λανθασμένη μεταγραφή του ονόματος του ταλαντούχου λιθουανού σκηνοθέτη. Τσέζαρις please!

Επαναλήψεις, βλέπαμε και παλαιότερα από το Κ.Θ.Β.Ε.. Θυμάμαι, πρόχειρα, τις Τρωάδες και την Ελένη του Βουτσινά. Το Κρατικό, φέτος, από το περσινό του ρεπερτόριο επιλέγει να επαναλάβει στη Λαϊκή Σκηνή της Μονής Λαζαριστών το έργο των Δημ. Κεχαΐδη-Ελένης Χαβιαρά, Δάφνες και πικροδάφνες. Την παράσταση δεν την είδα (παρουσιάστηκε κατά την περσινή σαιζόν σε περιοδεία)· ο πολιτικός προβληματισμός του έργου πολύ δύσκολα θα με άγγιζε σήμερα, σε ένα ανέβασμα, μάλιστα, από έναν μαιτρ της ηθογραφίας, όπως ο Γιώργος Κιουρτσίδης.  Στη συνέχεια, στην ίδια σκηνή θα παρουσιαστεί το «Υπάρχει και φιλότιμο, έργο βασισμένο στη θεατρική κωμωδία Ανώμαλη Προσγείωση των Αλέκου Σακελλάριου-Χρήστου Γιαννακόπουλου», αντιγράφω από το δελτίο τύπου. Αν μαντεύω σωστά, αυτό που πρόκειται να παρουσιαστεί είναι το σενάριο της γνωστής ταινίας και όχι το, γραμμένο το 1950, θεατρικό έργο του συγγραφικού διδύμου. Σε περίπτωση, λοιπόν, που ο σκηνοθέτης της συγκεκριμένης παραγωγής, Γρηγόρης Καραντινάκης, ο  οποίος υπόγραψε τις δύο καλές, —τις καλύτερες περσινές παραγωγές του Κρατικού— επιλέξει να τοποθετήσει το έργο στο κατεστραμμένο Ιράκ για παράδειγμα, μετά την εισβολή των ξένων δυνάμεων, θα σπεύσω να το παρακολουθήσω· σε περίπτωση, όμως, που μοναδικός σκοπός του ανεβάσματός του είναι να θυμηθούμε τις ωραίες ατάκες της Νίκης Λινάρδου, από σημερινό υποκριτικό κακέκτυπο, δε θα μπω στον κόπο να τραβήξω μέχρι τη Σταυρούπολη. 

Η συνέχεια προσεχώς…