Κείμενο: Κατερίνα Μόσχου [ΕΑΤpetit]
Ίσως να έχεις προσέξει ότι, στον τόπο μας, τα περισσότερα σπίτια που διαθέτουν αυλή, πρωτίστως στην περιφέρεια και δευτερευόντως στα αστικά κέντρα, έχουν συνήθως, ανάμεσα στα άλλα δέντρα και φυτά, μια λεμονιά να δεσπόζει σε κάποιο κεντρικό σημείο της. Τα λαμπερά και μεγάλα φύλλα, το μοναδικό άρωμα των ανθέων και οι εντυπωσιακοί καρποί της είναι λόγοι που συντελούν στη συχνή παρουσία της στις ελληνικές αυλές. Οι εύκρατες κλιματολογικές συνθήκες της χώρας μας τη βοηθούν να ευδοκιμήσει, και μαζί με τα υπόλοιπα εσπεριδοειδή κατέχουν υψηλή κατάταξη τόσο ως καλλωπιστικά αλλά και παραγωγικά δέντρα.
Τόσο το δέντρο όσο και οι καρποί της λεμονιάς έχουν εμπνεύσει και επηρεάσει πολλούς καλλιτέχνες με τη δημιουργία ποιημάτων, πινάκων ζωγραφικής και τραγουδιών. Ένα παράδειγμα είναι το ποίημα A lemon του γνωστού Χιλιανού ποιητή, Pablo Neruda (20ος αιώνας)
“… the gold of the universe wells to your touch, a cup yellow with miracles…”.
Στη ζωγραφική, υπάρχουν πολλοί πίνακες με Νεκρή Φύση (Still life) που έχουν τον κίτρινο καρπό ως βασικό τους στοιχείο. Ένας τέτοιος πίνακας είναι του Γιοχάνες ντε Χέεμ (17ος αιώνας), που εκτίθεται στο μουσείο του Λούβρου. Ο συγκεκριμένος πίνακας, αναπαριστά ένα ξύλινο τραπέζι πάνω στο οποίο βρίσκονται μερικά επιτραπέζια σκεύη σερβιρίσματος, ένα τσαμπί φρέσκα σταφύλια με τα τρυφερά φύλλα του αμπελιού, φρέσκες φράουλες, ένα ποτήρι λευκό κρασί, μια κανάτα ροζέ κρασί, μαγειρεμένες γαρίδες, λίγα φουντούκια και σε κεντρικό σημείο βρίσκεται ένα ξεφλουδισμένο λεμόνι. Αυτό το τελευταίο στοιχείο του πίνακα είναι που μπορεί να θεωρηθεί και σύμβολο του χρόνου. Άλλος γνωστός πίνακας ζωγραφικής: Lemon του Γάλλου ζωγράφου Eduard Manet (19ος αιώνας). Σε αυτόν τον πίνακα, ο Manet παρουσιάζει ένα λεμόνι τοποθετημένο πάνω σε μια ξύλινη επιφάνεια που μάλλον είναι τραπέζι. Έργα τέχνης με Νεκρή Φύση, υπήρχαν από τον 15ο αιώνα και πολλοί είχαν ήδη ζωγραφίσει τον συγκεκριμένο καρπό, ωστόσο, ο Manet τον παρουσίασε με ένα μοναδικό τρόπο. Περιμετρικά του λεμονιού χρησιμοποίησε σκούρες αποχρώσεις, ώστε οι ανοιχτόχρωμες και πυκνές στρώσεις χρωμάτων του λεμονιού να το κάνουν να ξεχωρίζει. Ο Manet, θεωρείται πρόδρομος γιατί ακολούθησε τη δική του τεχνική και καθόρισε νέο στιλ και προοπτική σε άψυχα αντικείμενα.
Στην κατηγορία της μουσικής, το πολυπαιγμένο τραγούδι του γερμανικού συγκροτήματος Fools Garden (ή Fool’s Garden μέχρι το 2003), Lemon Tree (Dish of the Day, 1995) έρχεται εύκολα στο μυαλό κάποιου. Το συγκεκριμένο τραγούδι είναι και η μοναδική μεγάλη επιτυχία του συγκροτήματος που τους έκανε γνωστούς στο ευρύ κοινό. Σε αυτό το σημείο, είναι αδύνατον να μην αναφερθώ στο εκπληκτικό εξώφυλλο (και album) του ντεμπούτο album Stone Roses (Stone Roses, 1989) που είναι ζωγραφισμένο από τον κιθαρίστα Roses John Squire. Το φόντο είναι ένα αφηρημένο σχέδιο στο στυλ του Αμερικανού καλλιτέχνη Jackson Pollock και περιέχει τρεις φέτες λεμονιού, με μία από αυτές να σχηματίζει το γράμμα όμικρον της λέξης “Roses”. Όταν αποκαλύφτηκε ο πραγματικός λόγος της παρουσίας των λεμονιών στο εξώφυλλο του album, οι κίτρινοι καρποί άρχισαν να αποτελούν σήμα κατατεθέν του συγκροτήματος. Τόσο το εξώφυλλο όσο και ένα από τα κομμάτια του δίσκου ονομάζεται Bye Bye Badman. Το τραγούδι, περιλαμβάνει τον στίχο “Choke me, smoke the air, in this citrus sucking sunshine” και είναι εμπνευσμένο από τις εξεγέρσεις και τα βίαια επεισόδια που έλαβαν χώρα στο Παρίσι το 1968. Λέγεται πως, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι διαδηλωτές χρησιμοποιούσαν λεμόνια για να αντιμετωπίσουν τα δακρυγόνα. Έτσι, το λεμόνι χρησιμοποιήθηκε στο εξώφυλλο ως στοιχείο διαμαρτυρίας και περιφρόνησης από τους Stone Roses και συνδέεται με το τραγούδι Bye Bye Badman.
Αν η μικρή καλλιτεχνική διαδρομή, με πρωταγωνιστή τα λεμόνια, σου άνοιξε την όρεξη, τότε παρακάτω θα βρεις μια συνταγή ενός σχετικά άγλυκου αλλά νόστιμου και υγιεινού κέικ με λεμόνι και φρέσκα μύρτιλα.
Προετοιμασία 10 λεπτά, ψήσιμο 50 λεπτά, περίπου 10 μερίδες (ταψί 10cm*25cm)
Υλικά για το κέικ
350gr αλεύρι ολικής άλεσης + λίγο ακόμη για το ταψί
70gr τριμμένη αποξηραμένη καρύδα
2κγ baking powder
1κγ μαγειρική σόδα
60gr stevia (αν χρησιμοποιήσεις λευκή κρυσταλλική θα χρειαστείς διπλάσια ποσότητα)
120ml λάδι καρύδας (λιωμένο) + λίγο ακόμη για το ταψί
1 βανιλίνη
130gr φρέσκα μύρτιλλα
χυμός και ξύσμα από 2 φρέσκα λεμόνια (περίπου 70ml)
Υλικά για την επικάλυψη
100gr γιαούρτι στραγγιστό (εγώ χρησιμοποίησα φυτικό γιαούρτι καρύδας)
150gr τυρί mascarpone
Εκτέλεση
Προθερμαίνω τον φούρνο στους 180°C. Προετοιμάζω το σκεύος για το ψήσιμο του κέικ αλείφοντάς το με λίγο λιωμένο λάδι καρύδας (ή άλλη λιπαρή ουσία) και λίγο αλεύρι.
Ζυγίζω όλα τα υλικά της συνταγής. Πλένω τα μύρτιλα και τα λεμόνια και τα στεγνώνω καλά.
Χρησιμοποιώ τη λεπτή μεριά του τρίφτη για να ξύσω τη φλούδα των λεμονιών και κρατάω το ξύσμα σε ένα μικρό σκεύος.
Μέσα σε ένα μεγάλο μπολ κοσκινίζω το αλεύρι, το baking powder και τη μαγειρική σόδα και ανακατεύω καλά τα υλικά.
Σε ένα άλλο μπολ προσθέτω την stevia, το λιωμένο λάδι καρύδας (αν είναι παγωμένο το λιώνω πριν ξεκινήσω την παρασκευή μου), την τριμμένη καρύδα, τη βανιλίνη και τον χυμό από τα δύο λεμόνια.
Ανακατεύω πολύ καλά τα υλικά χρησιμοποιώντας το σύρμα χειρός και μόλις ομογενοποιηθεί το μείγμα μου το μεταφέρω στο μπολ με τα στέρεα υλικά και ανακατεύω μαλακά με μια σπάτουλα.
Τέλος, προσθέτω τα μύρτιλα και 2/3 από το ξύσμα λεμονιού και ανακατεύω μαλακά.
Μεταφέρω τη ζύμη μου στο ταψί και ψήνω για 50 λεπτά στους 180°C (κάνω τη δοκιμή με την οδοντογλυφίδα για σιγουριά)
Για την επικάλυψη ανακατεύω καλά το γιαούρτι με το τυρί mascarpone.
Μόλις κρυώσει το κέικ προσθέτω την επικάλυψη, πασπαλίζω με το υπόλοιπη ποσότητα του ξύσματος λεμονιού σερβίρω και απολαμβάνω!
