Ο Μανόλης Μανουσάκης στο elculture.gr

Ο Μανόλης Μανουσάκης είναι ιδρυτικό μέλος της Medea Electronique από το 2006. Ασχολείται επαγγελματικά με τις μουσικές παραγωγές και κάνει το διδακτορικό του σε αγγλικό πανεπιστήμιο με θέμα τη δημιουργία σύγχρονης τέχνης μέσω κολλεκτιβικών σχημάτων. Πριν λίγα χρόνια είχε πάει με δυο φίλους του στο κτήμα του παππού του, για να φροντίσει τις βιολογικές τους καλλιέργειες. Και ίσως επειδή η φύση εμπνέει και επιπλέον παράγει τη δική της μουσική, έπεσε η ιδέα να μαζεύονται στο κτήμα καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο και να συνεργάζονται για ένα κοινό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Το ερευνητικό εργαστήρι – residency Κουμαριά που ξεκίνησε το 2009 δεν είναι άλλο παρά η πρακτική εφαρμογή της ιδέας αυτής. Κάθε χρόνο για 10 μέρες κοντά στην Σπάρτη, καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο συμμετέχουν σε αυτό δημιουργώντας έναν αυτοσχεδιαστικό πολυπολιτισμικό διάλογο. Το συλλογικό έργο που παράγουν φιλοξενείται φέτος στις 8 Οκτωβρίου στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Παράλληλα στη Στέγη διοργανώνονται εκπαιδευτικά σεμινάρια στα Νέα Μέσα για νέους με τη συμμετοχή μελών της Medea Electronique.

Αναρωτιόμουν πώς προέκυψαν όλα αυτά κι έτσι μίλησα με τον Μανόλη, στερώντας του, απ’ ό,τι κατάλαβα, μια πολύτιμη ώρα από τη συλλογική βραδινή τους διασκέδαση:

ελc: Με ποια κριτήρια επιλέγονται οι καλλιτέχνες που φιλοξενούνται εδώ;
ΜΜ: Το 2009 απευθύναμε ανοικτή πρόσκληση σε καλλιτέχνες που ασχολούνται με μουσική, video art, αυτοσχεδιαστικό χορό, animation, φωτογραφία… Συγκεντρώθηκαν εδώ και κάναμε περιηγήσεις στον Ταΰγετο, σκηνοθετώντας και ντύνοντας μουσικά ένα έργο σε εξέλιξη, το οποίο παρουσιάστηκε στην Kollektiva. Το 2010 απευθυνθήκαμε με προσκλήσεις σε κόσμο που ήταν ήδη γνωστός μας. Φέτος κάναμε και πάλι open call. Στόχος μας είναι να δημιουργηθεί μια πολυσυλλεκτική και αντιπροσωπευτική ομάδα. Τελικά μαζεύονται 20-22 άτομα ηλικίας από 25 ως 50 ετών που ενεργούν σε ομάδες 7-8 ατόμων δουλεύοντας πολλά μικρά κοινά έργα.

ελc: Απευθύνεστε, από ό,τι διαβάζω σε avant-garde καλλιτέχνες που ασχολούνται με τα Νέα Μέσα. Τελικά τι χωράει κάτω από αυτούς τους όρους που ίσως είναι και λίγο κλισέ;
ΜΜ: Ναι, είναι κλισέ όπως το είπες. Απλώς η τέχνη μας βρίσκει κάποιες αναφορές σε αυτό. Τα νέα μέσα αλλάζουν διαρκώς, αφού η τεχνολογία έχει ταχύτατη εξέλιξη. Σε 6 μήνες από τώρα θα περιλαμβάνουν και κάτι ακόμα που δεν υπάρχει σήμερα. Όλοι πάντως στο residency ασχολούνται με μορφή τέχνης στα όρια του ανεξάρτητου, με αναδρομή στις δεκαετίες του ’60, του ’70 ή με πολύ σύγχρονες εφαρμογές, όπως το video mapping που φιλοξενούμε φέτος. Τώρα, το avant-garde είναι αρκετά παλιός όρος και αφορά τους ανθρώπους που ενεργούν στα όρια της συμβατής τέχνης. Η τέχνη βέβαια είναι ίδια για όλους, όπως κι αν χαρακτηριστεί..

ελc: Φέτος δουλεύετε στο θέμα της Ταυτότητας και πώς αυτή εκφράζεται. Πώς καταλήξατε σε αυτό το θέμα;
ΜΜ: Προέκυψε από το περσινό μας έργο «Μονοτονία» που παρουσιάστηκε στα εγκαίνια κοινού της Στέγης και που είναι συγγενές στο θέμα της ταυτότητας. Η ταυτότητα είναι ένα ευρύ θέμα που στον καθένα εδώ αντανακλάται διαφορετικά. Έχει να κάνει σίγουρα και με τη συμβίωση 20 ατόμων εδώ και το τι κουβαλά ο καθένας. Έχουμε ταυτότητες σε σύγκρουση και αυτό εμφανίζεται σε σημεία που δεν το περιμένεις. Καταρχήν είναι η εθνική ταυτότητα, που εδώ είναι έντονη λόγω πολυ-πολιτισμικότητας. Από τους ιταλούς που θα μαγειρέψουν μακαρονάδες μέχρι τις δυσκολίες της γλωσσικής συνεννόησης. Για να σε καταλάβουν ψάχνεις τρόπους να περάσεις μέρος της ταυτότητάς σου, κάνεις νοήματα με τα χέρια σου ή σχεδιάζεις κάτι σε χαρτί. Άλλοι κουβαλάνε περισσότερο κι άλλοι λιγότερο την παράδοση του τόπου τους. Άσχετα πάντως από έθνος και φύλο, όλοι έχουμε αποκτήσει πολλά κοινά χαρακτηριστικά λόγω ίντερνετ και τεχνολογίας.

ελc: Μιλώντας για παράδοση, μου κάνει εντύπωση που πειραματικές μορφές σύγχρονης τέχνης στεγάζονται σε ένα παραδοσιακό πέτρινο σπίτι σε κτήμα  της επαρχίας…
ΜΜ: Το περιβάλλον εδώ επηρεάζει πολύ τους μετέχοντες καλλιτέχνες. Το βλέπεις πχ στην ηχοτοπία, δηλαδή την ηχογράφηση του εξωτερικού περιβάλλοντος. Κάτω από το κτήμα απλώνεται μια κοιλάδα κι έτσι υπάρχει αντήχηση. Κάποιοι ηχογραφούν για ώρα τους ήχους από την περιοχή, από τα ζώα, από τους γρύλους τη νύχτα. Μέρος αυτού του ηχογραφημένου υλικού μαζί με ζωντανές performances θα αναπαραχθεί το Σάββατο στη Στέγη.

ελc: Οι residencies που μας είναι πιο γνωστές, είναι κυρίως όσες προορίζονται  για συγγραφείς. Εδώ υπάρχει κάτι τέτοιο;
ΜΜ: Στο εξωτερικό υπάρχουν πολλά τέτοια προγράμματα. Στην Ελλάδα όχι τόσο. Στους δε συγγραφείς σκοπός είναι η παραγωγή ατομικού έργου. Εδώ έχουμε ως σκοπό τη συλλογική δημιουργία. Η πρώτη ιδέα, όπως διατυπώθηκε, μέχρι το τελικό αποτέλεσμα έχει γίνει αγνώριστη, γιατί αποτέλεσε υλικό συλλογικής επεξεργασίας. Ουσιαστικά δεν αναγνωρίζεις πια την ταυτότητα αυτού που είχε την πρώτη ιδέα. Να πάλι το θέμα της ταυτότητας! Και η αλληλοεπιρροή βέβαια: Αυτός που φτιάχνει το σκηνικό του έργου καθορίζει και τον τρόπο του μοντάζ. Το μοντάζ  δίνει την ιδέα για τον ήχο. Ο ήχος για την εικόνα, κοκ. Η συμβίωση φυσικά δεν είναι πάντα εύκολη, ειδικά για εμάς τους διοργανωτές. Υπάρχει ένταση, γιατί εδώ πρέπει να παράξεις ένα τελικό αποτέλεσμα συνεργαζόμενος με αγνώστους. Παράλληλα είσαι οικοδεσπότης, βοηθάς, συμμετέχεις, προσπαθείς να καταλάβεις τον άλλον που έχει το στρες του, που είναι μακριά από την οικογένειά του.

ελc: Πώς υποδέχεται η ελληνική επαρχία το όλο πρόγραμμα;
ΜΜ: Η Σελλασία είναι ένα χωριό με 170 μόνιμους κατοίκους και πρέπει να σου πω ότι υπάρχει μεγάλη ανεκτικότητα και φιλοξενία. Λείπει ο φόβος για τον διπλανό, που έχουμε στην Αθήνα. Πέρυσι είχαν φτάσει πρώτοι κάποιοι από το εξωτερικό και ο κόσμος του χωριού τους αγκάλιασε: Τους κερνούσαν στο καφενείο, τους τάιζαν, τους πότιζαν, τους φρόντιζαν! Δεν ξέρουν απαραίτητα τι συμβαίνει, ώστε να κρίνουν αν είναι καλό ή κακό, αλλά δεν το απορρίπτουν. Αντιλαμβάνονται πολύ ανθρώπινα το νόημα που θέλουμε να αποδώσουμε στις performances, χωρίς να το υπεραναλύουν. Πέρυσι πχ ένας ξένος καλλιτέχνης έκανε αυτοσχεδιασμό στ’ αγγλικά – έναν μονόλογο παίζοντας χαρτιά με τον κόσμο σε ένα καφενείο. Συμμετείχαν όλοι κανονικότατα, ο δήμαρχος, όλος ο κόσμος του καφενείου, σα να μη συνέβαινε τίποτα.

ελc: Πώς χρηματοδοτείται αυτό το πρόγραμμα;
ΜΜ: Είναι ένα αυτοχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα, κάθε μέλος μας δίνει κάποια χρήματα κι έτσι η διαμονή και η διατροφή όσων συμμετέχουν στο residency καλύπτονται από εμάς. Οι ίδιοι αναλαμβάνουν τα έξοδα μετακίνησης – αν και συνήθως αυτή καλύπτεται από τους φορείς τους (πανεπιστήμια, κλπ). Επίσης οι καλλιεργητές της περιοχής εδώ είναι ένα είδος χορηγών, προσφέροντάς μας δωρεάν πλούσιες ποσότητες φρέσκων προϊόντων παραγωγής τους.  Τώρα βέβαια, με τις κύριες εμπορικές δουλειές και τα έσοδά μας να μειώνονται, η αυτοχρηματοδότηση ολοένα και δυσκολεύει.

ελc: Στη Στέγη φέτος, εκτός από την παράσταση που θα δούμε, διοργανώνεται για 2 σαββατοκύριακα εκπαιδευτικό πρόγραμμα νέων μέσων και τεχνολογιών, που απευθύνεται κυρίως σε εφήβους. Πιστεύεις ότι η πρόσβαση στα νέα μέσα είναι επαρκής;
ΜΜ: Να σου πω μόνο ότι, στην ηλικία των παιδιών αυτών, εγώ δεν είχα δει υπολογιστή στα μάτια μου. Το πρώτο Atari μου το πήρα σε ηλικία 13-14 ετών και υπολογιστές έμαθα στα 20 μου στην Αμερική. Μπορεί τα Νέα Μέσα να μη συναντούν το πλατύ κοινό, αλλά όλο και περισσότερος κόσμος έχει πρόσβαση σε αυτά μέσω του ίντερνετ. Και πάντως η εποχή μας έχει πλέον ανεκτικότητα απέναντι στα πάντα. Ο κόσμος συμμετέχει και σε πιο ‘παράξενα’ πράγματα. Μόλις προ πενταετίας συναντούσες την ανεξάρτητη τέχνη σε εντελώς άγνωστους, underground χώρους, χωρίς καμία υλικοτεχνική υποστήριξη. Το να μην ξέρεις όμως τι υπάρχει δίπλα σου είναι μεγάλο πρόβλημα. Τώρα σε φιλοξενεί η Στέγη, που προωθεί τη σύγχρονη ανεξάρτητη τέχνη και διαθέτει τα πιο εξελιγμένα μηχανήματα! Θα επανέλθω όμως στο ζητούμενο της συλλογικότητας, που είναι πολύ σημαντικό και στην εκπαίδευση. Το πώς δηλαδή να δημιουργείς ομάδες συνεργασίας για την παραγωγή ενός κοινού αποτελέσματος.

Medea Electronique
Koumaria 2011 Residency
8 Οκτωβρίου 2011, 20.00 Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, Μικρή Σκηνή
Πληροφορίες στο http://www.sgt.gr/gr/programme/event/347 ή και στο site της Medea Electronique http://www.medeaelectronique.com/