Η Λι Μίλερ, φωτογράφος, σουρεαλίστρια, μοντέλο, πολεμική ανταποκρίτρια, συγγραφέας, ταξιδιώτισσα και μαγείρισσα έζησε τις πολλές ζωές της με πάθος και τόλμη. Όλες αυτές οι ζωές αντικατοπτρίζονται στο ντύσιμο και το στυλ της.
Αυτή την περίοδο, παράλλη με τη νέα ταινία Lee που εξερευνά τη ζωή της Μίλερ με πρωταγωνίστρια την Κέιτ Γουίνσλετ, σε σκηνοθεσία της Έλεν Κούρας, παρουσιάζεται η έκθεση με τίτλο Lee Miller: Dressed στο Μουσείο Brighton & Hove, στο Μπράιτον.
H έκθεση εξετάζει τη ζωή και το έργο της Lee Miller μέσα από τη μόδα και το ντύσιμο, ξεκινώντας από το Παρίσι στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και καταλήγοντας στο Sussex στα μέσα της δεκαετίας του 1950. Κυρίαρχο στοιχείο τα ρούχα της Miller που αντιπροσωπεύουν σημαντικές στιγμές στη βιογραφία και τη δημιουργικότητά της.
Παρουσιάζει την παριζιάνικη μόδα της δεκαετίας του 1930 και μοντέρνα φορέματα που φορούσε στη Νέα Υόρκη, μαγιό και παραδοσιακά λαϊκά φορέματα από ταξίδια και περιπέτειες στην Αίγυπτο και την Ευρώπη με σουρεαλιστές φίλους και καλλιτέχνες. Η στρατιωτική της στολή από την περίοδο που εργάστηκε ως πολεμική ανταποκρίτρια και το φόρεμα μητρότητας που γιορτάζει τη ζωή στο αγροτικό Σάσεξ ως σουρεαλίστρια οικοδέσποινα.
Πολύ λίγα από αυτά τα οικεία αντικείμενα έχουν δει ποτέ το φως της δημοσιότητας. Η επιλεγμένη συλλογή ρούχων της, προβάλλεται παράλληλα με τις φωτογραφίες της, προσφέροντας μια μοναδική προοπτική στις ιστορίες της ζωής της.
Μια σύντομη ματιά στη ζωή της Λι Μίλερ
Γεννήθηκε με το όνομα Ελισάβετ στο Poughkeepsie της Νέας Υόρκης το 1907 και αμέσως η ομορφιά της ήταν εμφανής. Ο πατέρας της, λάτρης της φωτογραφίας ανάμεσα στις μηχανές και στις γέφυρες που ήταν τα αγαπημένα του θέματα, τη φωτογραφίζει συνέχεια. Στα επτά της χρόνια θα υποστεί βιασμό (από οικογενειακό φίλο) και θα προσβληθεί από γονόρροια, υπομένοντας χρόνια επώδυνης και επεμβατικής θεραπείας.
Το 1927 ξεκίνησε την καριέρα της ως μοντέλο στο εξώφυλλο της αμερικανικής Vogue και φωτογραφήθηκε από τα μεγαλύτερα ονόματα της εποχής. Το 1929 αναζήτησε τον Man Ray στο Παρίσι και έγινε μαθήτρια, ερωμένη και μούσα του.
Πρωταγωνίστησε επίσης στην ταινία-ορόσημο του Ζαν Κοκτώ «Το αίμα ενός ποιητή» (1930). Δίπλα του θα εξελιχθεί και σταδιακά θα αποκτήσει τη δική της φωτογραφική φωνή. Φωτογράφισε εντυπωσιακά πορτρέτα και σατιρικά σχέδια, αινιγματικές σκηνές δρόμου, κομψές σχεδόν αφηρημένες εικόνες και εικόνες όπως το Exploding Hand πρότυπο ομορφιάς, όπως όριζε την ομορφά ο ιδρυτής του υπερρεαλισμού, Αντρέ Μπρετόν. Είναι η περίοδος που θα δημιουργήσει επίσης μερικές από τις πιο ριζοσπαστικές φωτογραφίες του γυμνού της σουρεαλιστικής εποχής.
Το 1932 θα βρεθεί στη Νέα Υόρκη και θα δημιουργήσει το δικό της στούντιο. Ήταν περήφανη που τοποθέτησε η ίδια το εξελιγμένο σύστημα φωτισμού και παρά τη Μεγάλη Ύφεση, εργάστηκε στην προσωπογραφία διασημοτήτων, τη μόδα, τη διαφήμιση, ενώ παράλληλα εμφανίστηκε ως μοντέλο και φωτογράφος σε μια φωτογράφηση μόδας για την αμερικανική Vogue.
Αποκορύφωμα του στούντιο της Νέας Υόρκης ήταν η ανάθεση να φωτογραφίσει το καστ της όπερας Four Saints in Three Acts (Τέσσερις άγιοι σε τρεις πράξεις), μιας πρωτοποριακής όπερας με μουσική του Βιρτζίλ Τόμσον και λιμπρέτο της Γερτρούδη Στάιν.
Μετά από τον γάμο της με τον Άζια Μπέι, μέλος επιφανούς οικογένειας του Καΐρου, μετακομίζει στο Κάιρο το 1934 και για τα επόμενα χρόνια φωτογραφίζει μοναστήρια της ερήμου της Αιγύπτου, δίνοντας ένα από τα αριστουργήματά της το Portrait of Space (1937), που τραβήχτηκε κοντά στη Σίβα στη Δυτική Έρημο.
Επιστρέφει στο Παρίσι το 1937, όπου γνώρισε και ερωτεύτηκε τον Βρετανό υπερρεαλιστή ζωγράφο Ρόλαντ Πένροουζ ταξιδεύοντας μαζί του στην Αγγλία και τη Γαλλία. Την επόμενη χρονιά φωτογράφισε εκτενώς στη Ρουμανία, ταξιδεύοντας με τον Πένροουζ και τον μουσικολόγο Χάρι Μπράουνερ.
Το 1939 θα βρεθεί στο Λονδίνο για να εργαστεί για τη βρετανική Vogue παράγοντας διαρκώς έργο, αναλαμβάνοντας κάθε είδους φωτογραφική εργασία για το περιοδικό, είτε πρόκειται για ντοκιμαντέρ, είτε για πορτρέτα, είτε για μόδα. Και σύντονα θα αρχίσει να αρθογραφεί για το περιοδικό.
Ο φωτογράφος του περιοδικού Life, Ντέιβιντ Σέρμαν θα γίνει ο μέντοράς της στο φωτορεπορτάζ, εραστής και φίλος της. Σύντομα θα πετάξει στη Γαλλία ως διαπιστευμένη πολεμική ανταποκρίτρια της Vogue. Μαζί ακολούθησαν την 83η Μεραρχία Πεζικού του αμερικανικού στρατού καθώς προχωρούσε στις γραμμές του μετώπου. Η Μίλερ θα γίνει η πρώτη γυναίκα φωτορεπόρτερ που το έκανε αυτό. Το περιοδικό δημοσίευσε τις σκληρές εικόνες της μέσα από τα νοσοκομεία στο πεδίο μάχης στη Νορμανδία, την απελευθέρωση του Παρισιού, τις μάχες γύρω από την, κατεχόμενη από τους Γερμανούς, ακρόπολη του Σεν Μαλό, τα στρατόπεδα θανάτου του Νταχάου και του Μπούχενβαλντ και, τέλος, το διαμέρισμα του Χίτλερ στο Μόναχο.
Η μεταπολεμική περίοδος χαρακτηρίζεται από ηρεμία, ειδικά μετά τους ηρωισμούς του πολέμου. Θα παντρευτεί τον Ρόλαντ Πένροουζ το 1947, τη χρονιά που γεννήθηκε ο γιος τους Άντονι. Η συνεργασία με τη βρετανική Vogue συνεχίζεται και εκείνη επινοεί ενδιαφέροντα δικά της σχέδια που φωτογραφίζει με ζωντάνια, πάθος και ευρυματικό χιούμορ.
Η έκθεση “Lee Miller: Dressed”
Εστιάζοντας σε επτά περιόδους και χρόνους στη ζωή της Μίλερ, κάθε ενότητα αντιπροσωπεύει όχι μόνο μια στιγμή στη ζωή της Μίλερ αλλά και μια περίοδο δημιουργικότητας ξεχωριστή από τις άλλες:
Το Παρίσι και η ανάδειξή της ως φωτογράφος που δημιουργεί το δικό της στούντιο, το στούντιό της στη Νέα Υόρκη που φωτογραφίζει αμερικανική τέχνη και μόδα, το έργο της στην Αίγυπτο, όπου φωτογράφιζε τοπία και η μετάβασή της στην προσωπογραφία εκτός στούντιο, ταξίδια στην Ευρώπη της δεκαετίας του 1930 γιορτάζοντας τη ζωή και τους άγνωστους πολιτισμούς, η φωτογραφία μόδας και η φωτογραφική της δράση στο Λονδίνο την εποχή του πολέμου, η καταγραφή της ιστορίας και του τραύματος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στο ευρωπαϊκό μέτωπο.
Η έκθεση ολοκληρώνεται με τη ζωή της Μίλερ ως λάτρης του φαγητού και οικοδέσποινα στο Farleys, στο Sussex.
Ο επιμελητής της έκθεσης Μάρτιν Πελ δήλωσε:
«Η τυχαία ανακάλυψη των μπαούλων με τα ρούχα της Λι Μίλερ στο σπίτι της στο Σάσεξ είναι εξαιρετική – και αποκαλυπτική. Τα ρούχα είναι τόσο προσωπικά που το να μπορείς να αφηγηθείς την ιστορία ενός από τους πιο απίστευτους ανθρώπους του εικοστού αιώνα μέσα από τα ρούχα της μαζί με το έργο της είναι πραγματικά ένα ονειρικό έργο.
Η έκθεση περιλαμβάνει δέκα κοστούμια, που αντιπροσωπεύουν σημαντικές στιγμές στη ζωή της Μίλερ και τη βιογραφία της, με το φωτογραφικό της έργο να συμπληρώνει τα ρούχα της. Αλλά μέσα από το ντύσιμο της Μίλερ αποκτούμε μια πολύ πιο προσωπική κατανόηση του ποια ήταν και πώς ζούσε -ως μοντέλο μόδας, πολεμική ανταποκρίτρια, σύζυγος και μητέρα. Είναι όλα εκεί στην έκθεση».
Η ταινία “Lee” με την Κέιτ Γούινσλετ
Η ταινία, η οποία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα το περασμένο σαββατοκύριακο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο (Tiff), παρακολουθεί τη Μίλερ ως φωτογράφο της βρετανικής Vogue κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η ιστορία ξεκινά στη Νότια Γαλλία, το 1938, όπου η Λι Μίλερ κάνει διακοπές με τους αγαπημένους και στενότερους φίλους της, ανάμεσά τους καλλιτέχνες και ποιητές. Πρώην μοντέλο και μούσα του πρωτοποριακού φωτογράφου Μαν Ρέι, η Λι, κουρασμένη πλέον να την βλέπουν οι άντρες μέσα από τον φακό, επικεντρώνεται αποκλειστικά στη δική της δουλειά ως φωτογράφος.
Η απειλή του πολέμου ξεπροβάλλει και σχεδόν εν μία νυκτί τα πάντα στην καθημερινότητά τους αλλάζουν εντελώς. Τότε η Λι ακολουθεί τον έρωτα της ζωής της, τον Πένροουζ (Alexander Skarsgård), στο Λονδίνο, και αναζητά δουλειά ως φωτογράφος για τη βρετανική Vogue. Απογοητευμένη από τους περιορισμούς της καταγραφής της ζωής στο εσωτερικό μέτωπο, η Μίλερ αποκτά αμερικανική πολεμική διαπίστευση και αναχωρεί για την Ευρώπη. Μόνη της.
Αφού δίνει μάχη κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Σαιν-Μαλό, η Μίλερ ενώνει τις δυνάμεις της με τον στενό φίλο και συνάδελφο φωτογράφο Ντέιβιντ Σέρμαν (Andy Samberg). Η Lee και ο Scherman απαθανατίζουν την απελευθέρωση του Παρισιού. Μπαίνουν κρυφά στο εγκαταλελειμμένο σπίτι του Χίτλερ στο Μόναχο – όπου ο Σέρμαν απαθανατίζει τη Μίλερ να κάνει μπάνιο στην μπανιέρα του Φύρερ. Είναι από τους πρώτους φωτογράφους που εισέρχονται στα στρατόπεδα του Μπούχενβαλντ και του Νταχάου την ημέρα της απελευθέρωσης, όπου ο Λι φτιάχνει μια σειρά από τρομακτικές και συγχρόνως εντυπωσιακές εικόνες που θα χαραχθούν στην ιστορία.
Η ταινία μας προσκαλεί να μοιραστούμε το ταξίδι της. Η Μίλερ γίνεται μάρτυρας μιας ιστορίας που πολλοί ίσως να μην γνώριζαν ποτέ. Επίσης, υπερτονίζει τη διαγραφή της Μίλερ, δραματοποιώντας την απόφαση της βρετανικής Vogue να μην δημοσιεύσει τις φωτογραφίες της από το Μπούχενβαλντ και το Νταχάου.
Η Λι έζησε τη ζωή της στο έπακρο, για την οποία πλήρωσε ένα τεράστιο συναισθηματικό τίμημα. Πέθανε από καρκίνο το 1977, σε ηλικία 70 ετών. Μετά τον θάνατό της, ο γιος της και η σύζυγός του ανακάλυψαν περίπου 60.000 αρνητικά, 20.000 εκτυπώσεις, φύλλα επαφής, έγγραφα και γραπτά σε κουτιά στη σοφίτα του Farley Farm House. Από τη δεκαετία του 1980 ο Άντονι Πένροουζ, ο οποίος δεν γνώριζε τίποτα για τη φωτογραφική καριέρα της μητέρας του, εργάστηκε για να αρχειοθετήσει και να προωθήσει το έργο της, το οποίο είχε σε μεγάλο βαθμό ξεχαστεί από τον κόσμο της τέχνης. Μέσω των προσπαθειών του, έγινε αντικείμενο πολλών εκθέσεων, βιογραφιών και μονογραφιών.
Μία Απάντηση
Για τη Λη Μίλερ και τον θυελλώδη έρωτά της με τον ντανταϊστή φωτογράφο, ζωγράφο και γλύπτη Μαν Ρέι υπάρχει το μυθιστόρημα της Whitney Scharer “The Age of Light” (2019). Το βιβλίο έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ωκεανός (2019) σε μετάφραση της Πηνελόπης Τριαδά με τίτλο Γουίτνεϊ Σέιρερ “Η Εποχή του Φωτός”.