Η Λένα Κιτσοπούλου εφ΄όλης της ύλης

Πώς αποφάσισες να στραφείς στη συγγραφή;

Έγραφα από πάντα, από είκοσι χρόνων. Κάποιοι φίλοι συγγραφείς με παρότρυναν να  εκδώσω κείμενά μου, δεν το είχα σκεφτεί μέχρι τότε. Έγραφα για εμένα. Τα είδε ο Σωτήρης ο Δημητρίου και με έστειλε στον Κέδρο. Πάντα  όμως έκανα κι άλλα πράγματα, εκτός από το θέατρο, έφτιαχνα κοσμήματα, ζωγράφιζα…

Ενώ είσαι μια ενεργή ηθοποιός, όταν έγραψες το βιβλίο σου απομακρύνθηκε για ένα διάστημα. Η απόφασή σου να στραφείς και στη συγγραφή είχε να κάνει με μια επιθυμία απομάκρυνσης από το θέατρο;

Ναι, και ακόμα ισχύει αυτό. Τώρα δουλεύω πιο επιλεκτικά, δεν είμαι μέσα στο θέατρο που τον τρόπο που ήμουν κάποτε. Αυτό όμως προετοιμαζόταν από καιρό. Είχα πάντα μια τάση φευγιού, θέλω να δουλεύω μόνο σε πράγματα που με αφορούν στα αλήθεια.
Είχα μπουκώσει κιόλας  κάπως από τον κόσμο του θεάτρου. Με είχε κουράσει η καθημερινότητα, το ότι πρέπει να είμαι εκεί την τάδε ώρα για πρόβα… Είχαν αρχίσει να με πιέζουν κάποια πράγματα.  Άσε που είχα αρχίσει να δυσκολεύομαι με τους ανθρώπους στο θέατρο… Όλα αυτή η κοινωνικότητα  που κάποιες φορές μου αρέσει – έτσι έμαθα κιόλας- πολλές φορές με κάνει να βαριέμαι. Στο θέατρο ένιωσα  και ευνουχισμό και εκμετάλλευση. Και αγένεια και την έλλειψη σεβασμού … Παλιά έφευγα για μεγάλα διαστήματα και έμενα με τον εαυτό μου. Το είχα ανάγκη. στο γράψιμο έχεις χρόνο με σενα.  Όταν γράφεις δεν έχεις κριτική, στο θέατρο έχεις συνεχώς ένα βλέμμα που σε κοιτάει, πρέπει να εκτίθεσαι μπροστά  σε άτομα που μπορεί να μη σε ενδιαφέρουν κιόλας. Ενώ στο γράψιμο κάνεις ό,τι ακρότητα θες. Έχεις μόνο την κριτική του εαυτού σου…

Δε σκέφτηκες ποτέ να  εγκαταλείψεις το θέατρο;

Δεν μπορώ να το παρατήσω εύκολα, η αλήθεια είναι. Το έχω σκεφτεί, αλλά έγινα ηθοποιός γιατί το ήθελα πολύ και το έκανα και με καλές συνθήκες. Ήμουν τυχερή γιατί αυτά που ήθελα μου συνέβησαν. Ήθελα να παίξω στον Βογιατζή έπαιξα, ήθελα να δουλέψω με τον Παπαβασιλείου δούλεψα… Πήγαινα πάντα προς τα εκεί που ήθελα και με έναν τρόπο προετοίμαζα να μου συμβούν αυτά που ήθελα. Δε σκορπίζουν πολύ και γι’ αυτό νομίζω ότι ελκούσα ανθρώπους που εγώ ήθελα, χωρίς να παίρνω τηλέφωνα κι όλα αυτά. Κάποια στιγμή ένιωσα ότι τον εξάντλησα τον κύκλο από τα ήδη υπάρχοντα πράγματα, δεν είχα καμία ιδιαίτερη περιέργεια. Με το γράψιμο μάλλον ξαναβρήκα την περιέργειά μου… Βέβαια, πάντα βγαίνουν καινούργιοι άνθρωποι και μπορεί να βρεθούν με τον ίδιο τρόπο στο δρόμο μου και να με κινητοποιήσουν…

Το χειμώνα θα παίξεις;

Ναι, στην παράσταση του Νίκου Καραθάνου στο Εθνικό, στο «Συρανό» και θα κάνω την Ρωξάνη. Είναι φίλος ο Νίκος και θέλω να δουλέψω μαζί του, το κάνω με χαρά.

Κάνεις πολλά πράγματα ταυτόχρονα…

Ναι, αλλά, ξέρεις, κάθε φορά συγκεντρώνομαι σε αυτό που κάνω. Ας πούμε, δε γράφω με καθημερινό πρόγραμμα, όπως άλλοι, γιατί μπορεί να έχω πρόβες. Αλλά τώρα που είμαι στη Σαντορίνη- έχω ένα σπίτι εκεί όπου μπορώ να δουλεύω απερίσπαστη-  έχω απορροφηθεί στο γράψιμο, γράφω 15 ώρες τη μέρα.

Διαβάζοντας το βιβλίο σου είχα την αίσθηση ότι αυτό δεν είναι βιβλίο ενός ηθοποιού, αλά ενός συγγραφέα. Αισθάνεσαι  διχασμό ανάμεσα στο θέατρο και στη συγγραφή;

Εγώ αισθάνομαι ένα πρόσωπο. Η ίδια ανάγκη με κινεί, απλώς το κάθε υλικό το χειρίζομαι με άλλη τεχνική. Εγώ με τον ίδιο τρόπο ζω, γράφω, παίζω…

Ποια είναι αυτή ανάγκη;

Η ελευθερία. Να πω αυτό που θέλω με τον τρόπο που θέλω, με έναν τρόπο μη αναμενόμενο, να δοκιμάσω τα άκρα. Μου αρέσουν τα άκρα. Άλλωστε, η τέχνη πάντα καταπιάνεται με οριακά θέματα…Το θάνατο, την τρέλα, ερωτήματα της ύπαρξης…

Εσύ είσαι οριακός άνθρωπος;

Εντάξει, δεν έχω σκοτώσει, ούτε έχω κλέψει (γέλια), αλλά δε δεσμεύομαι πολύ από τα πράγματα. Ακούω την εσωτερική μου φωνή. Για παράδειγμα,  αν αύριο  μου έρθει να πάω στην Κίνα θα πάω. Επίσης δε φοβάμαι να αφήσω πράγματα πίσω μου και δε νιώθω να εξαρτώμαι από κάτι. Αν μου πεις ότι δε θα υπάρχει θέατρο, δε θα πεθάνω, θα βρω κάτι να κάνω με την ίδια ορμή. Δε θέλω η ύπαρξή μου να εξαρτάται από τίποτα. Να, και όλη  αυτή η ιστορία με την κρίση, δε με πανικοβάλλει. Θα το ζήσουμε κι αυτό. Άλλωστε, το καλό και το κακό πάντα συνυπάρχουν…

Πώς επιλέγεις κάθε φορά την ιστορία που θα γράψεις;

Δεν   είμαι από αυτούς που κρατούν  σημειώσεις. Ξεκινάω και γράφω και δεν ξέρω πού θα με βγάλει. Σαφώς υπάρχουν και βιωματικά πράγματα, πράγματα που είδα και κάπως έχουν καταγραφεί μέσα μου, τα οποία διαχειρίζομαι στο γράψιμο.

Έχεις σκεφτεί να γράψεις ένα μυθιστόρημα;

Δε θέλω να πιεστώ, δε λέω ότι επειδή έγραψα διηγήματα τώρα πρέπει οπωσδήποτε να προσπαθήσω κάτι μεγαλύτερο. Αφήνομαι στην ανάγκη της στιγμής. Θέλω πολύ να γράψω ένα θεατρικό, έχω γράψει δυο μονολόγους, αλλά θα ήθελα να γράψω και ένα έργο πιο ολοκληρωμένο… Τώρα ασχολούμαι με διηγήματα που έχω γράψει από καιρό. Δεν έχουν κοινή θεματική, αλλά σκέφτομαι γιατί να έχουν κιόλας;  Θα δω πώς θα μου βγει…

Το πρώτο  σου βιβλίο είχε μεγάλη επιτυχία. Σε αγχώνει αυτή η επιτυχία για το επόμενο;

Επιτυχία είναι η στιγμή που έχεις καταφέρει να εκφραστείς και κάποιοι να έχουν επικοινωνήσει με αυτό, όπως όταν κάνεις μια δυνατή φιλία.
Δε φοβάμαι, σε ό,τι ξεκινώ θεωρώ δεδομένο το ενδεχόμενο της αποτυχίας… Ναι , έχω και τις μαύρες μου πλευρές (γέλια), που συνυπάρχουν όμως με τις άλλες. Δεν μπορείς πάντα να κάνεις επιτυχίες, πάντα να παίρνεις βραβεία,  να είναι όλες οι παραστάσεις καλές… Είναι σίγουρο ότι κάποια στιγμή θα αποτύχεις, μαθηματικά  βέβαιο. Ας πούμε, με την Μαρία την Πρωτόπαπα που κάναμε την ΜΑΙ.ΡΟΥ.ΛΑ περιμέναμε χρόνια να κάνουμε μια παράσταση όπως τη θέλουμε.

Πώς θέλεις να είναι μια παράσταση;

Να ξυπνάς το πρωί και να πηγαίνεις με χαρά στην πρόβα. Αυτή η παράστση ήταν ευτυχία για εμένα.  Είπαμε ένα κείμενο που μας έλεγε κάτι- καλά, εμένα σίγουρα που το έγραψα (γέλια)- αλλά άρεσε και στη Μαρία. Είμαστε και πολύ φίλες, είμαστε μια κοινή γενιά και μίλαγε για αυτά που μας καίνε. Είχαμε πολύ καλή επικοινωνία, δεν αυτολογοκρινόμασταν, δεν ασκούσαμε εξουσία ο ένας στον άλλον.. Υπήρχε σεβασμός και ισοτιμία μέχρι τέλους. Ακόμα και στις κακές στιγμές  σεβαστήκαμε η μία την άλλη. Γιατί στην  τέχνη επειδή εκτιθέμεθα υπάρχουν τέτοιες στιγμές,. Αφήναμε τα πράγματα να γίνουν. Κάποια στιγμή θέλαμε να βάλουμε Πασχάλη Τερζή, χορεύαμε δυο ώρες στην πρόβα σαν παιδιά και δεν το λογοκρίναμε, το βάλαμε και στην παράσταση και λειτούργησε.

Γιατί πιστεύεις ότι συμβαίνουν όλα αυτά τα δεινά  στην Ελλάδα;

Σε όλα τα πράγματα συμβαίνει αυτό, όχι μόνο στο θέατρο. Ξέρεις, αυτά που λένε όλοι, για την παιδεία, το κράτος (γέλια)… Ο Γκότσεφ, ας πούμε, πέρσι μας έλεγε πενήντα φορές ευχαριστώ στην πρόβα… Α:λλά εμείς έτσι ζούμε.

 Γι’ αυτό  δεν ταξιδεύει η ελληνική τέχνη εκτός συνόρων;

Δεν έχει υπάρξει και κάτι υψηλών προδιαγραφών. Βέβαια, κάποτε  γκρίνιαζα σε ένα γερμανό ηθοποιό με την ξενομανία που είχα τότε- τώρα το έκοψα(γέλια)- και εκείνος μου ρώτησε πόσα καλά πράγματα γίνονται στην Ελλάδα. «Ένα δυο», του απάντησα κι εκείνος μου είπε:  «Και εδώ τόσα γίνονται».
Αλλά όλα αυτά  έχουν να κάνουν με πολιτικά, οργανωτικά θέματα. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, το θέατρο είχε μεγάλη στήριξη τη δεκαετία του ’60, δόθηκε χώρος και χρήμα σε ομάδες να υπάρξουν, υπήρχαν σχολές. Εδώ δεν υπήρχε τίποτα. Υπάρχουν όμως  αξιόλογα πράγματα και ταλαντούχοι άνθρωποι στην Ελλάδα…

Τα κείμενα σου για το θέατρο προτιμάς  να τα σκηνοθετείς εσύ;

Κοίταξε, εγώ σκηνοθέτησα τη ΜΑΙ.ΡΟΥ.ΛΑ. αλλά έχει σκηνοθετήσει η Βίκυ η Γεωργιάδου με τη Μαρία Σκουλά έναν μονόλογο που έγραψα και ο Δημήτρης Μπίτος ανέβασε τις «Νυχτερίδες». Δε φοβάμαι να παραδίδω τα κείμενα που γράφω σε άλλους, μου αρέσει. Άλλωστε ένα γραπτό κείμενο, τυπωμένο, είναι αυτόνομο, δεν μπορεί κάποιος να σ’ το χαλάσει. Πάντως και τις δυο φορές που ανέβηκαν κείμενα μου από άλλους χάρηκα πολύ με το αποτέλεσμα, ήταν πού κοντά σε έμενα και οι δύο παραστάσεις. Να, η Μαρία η Σκουλά φώτισε ευαισθησίες και λεπτομέρειες που εγώ δεν είχα φανταστεί.

Τι κάνει μια παράσταση καλή;

Αυτό που κάνει κι ένα κείμενο. Είναι κάτι περίεργο. Σαν να είναι όλα στη σωστή θέση, στη σωστή δόση. Να μπορεί να σε συγκινήσει, να σε παρασύρει, να παύεις να σκέφτεσαι. Να μην είναι ορατά τα υλικά της. Αυτό εμένα με μαγεύει ως θεατή. Το έχω πάθει αυτό σε παραστάσεις του Μπρουκ ή του Μαρτάλες…. Έτρεμα και δεν ήξερα γιατί.

Στο Κοντέινερ έγραψες ένα γράμμα στο Θεό που ήταν στην πραγματικότητα μια παράκληση για ευτυχία. Όλα όσα κάνεις είναι  μια τέτοια αναζήτηση;

Όλα όσα κάνουμε αποσκοπούν στην ευτυχία,. Η δημιουργία είναι μια  διοχέτευση αισθημάτων, μια εκτόνωση… Και το θέατρο και η συγγραφή βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση …. Μάλλον.

Ευτύχησες τελικά;

Ευτύχησα και ευτυχώ, ξέρεις… Στιγμές βέβαια… Μην είμαστε και υπερβολικοί…

Σε ευχαριστώ, Λένα.
Κι εγώ.