-542935.jpg)
Kulturkampf. Γερμανία, 1875. Το σατιρικό περιοδικό Kladderadatsch δημοσιεύει τη γελοιογραφία του Wilhelm Scholz που απεικονίζει τον καγκελάριο Bismarck και τον Πάπα Πίο Θ’ (τον εισηγητή του δόγματος του Αλάθητου) να παίζουν σε μια παρτίδα σκάκι την εξουσία του να αποφασίζεις για τον πνευματικό πλουτισμό του λαού σου.
Προβλήματα στο ΚΘΒΕ, ή αλλιώς η θεσσαλονικιώτικη εκδοχή της ημέρας της μαρμότας. Η μαύρη τρύπα που χρόνια τώρα ρουφάει επιχορηγήσεις, ευκαιρίες, ταλέντα και υστεροφημίες. Αυτή η πόλη μοιάζει καταραμένη να δοκιμάζεται σε ό,τι αφορά τη διοικητική αποτελεσματικότητα και αυτοτέλεια των πολιτισμικών υποδομών της (παρόμοια δράματα μας έχει κατά καιρούς χαρίσει και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου). Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που κοινό και εμπλεκόμενοι καλούνται να παίξουν το «Βρες τον δολοφόνο», η πρόσφατη εκδοχή έχει ένα ενδιαφέρον τουίστ. Πρώτα όμως ένα σύντομο ιστορικό για όσους δυσκολεύονται να ακολουθήσουν την πλοκή.
Σκηνικό: «Ελλάδα σε κρίση». Στα χρονίζοντα προβλήματα του δεύτερου μεγαλύτερου δημόσιου θεατρικού οργανισμού της χώρας (π.χ. χρέη, λειτουργικές εκκρεμότητες, κτηριακό) προστίθενται μια συνεχώς μειούμενη –και άφαντη- κρατική επιχορήγηση και οι συνέπειες της εφαρμογής ευφάνταστων δημοσιονομικών πολιτικών (ενιαίο μισθολόγιο, «ρισέτ» των συλλογικών συμβάσεων, κτλ) στη διοικητική και καλλιτεχνική του λειτουργία.
Πρωταγωνιστές: Ο καλλιτεχνικός διευθυντής και ο πρόεδρος του Δ.Σ. παίζουν τη δική τους παρτίδα σκάκι αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων, στο όνομα πάντα «του λαού που πληρώνει και πρέπει να γνωρίζει». Το προσωπικό κάνει τις υποθέσεις του και καταδεικνύει τον «δολοφόνο» της προτίμησής του (με τον μεν πρώτο να κατηγορείται για κακοδιαχείριση και ύποπτες συμπαραγωγές με ιδιώτες θεατρικούς επιχειρηματίες, τον δε δεύτερο για παρεμπόδιση της εύρυθμης λειτουργίας του οργανισμού) ενώ ο, κατά τ’ άλλα γενικώς αθόρυβος, Υφυπουργός (μην ξεχνιόμαστε) Πολιτισμού περιορίζεται σε παραινέσεις για παραίτηση προς τα ανήκοα ώτα του Πρόεδρου και των μελών του Δ.Σ.
Η σεναριακή κορύφωση έρχεται με τον οικονομικό απολογισμό που παρουσίασε την περασμένη Πέμπτη ο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ κ. Σωτήρης Χατζάκης, αποδεικνύοντας το παρανοϊκό του πράγματος: εργατοώρες σεναριακών υποθέσεων και κιλά διαδικτυακής και τυπογραφικής μελάνης για μια δολοφονία σικέ. Ο οργανισμός παρουσιάζει πρωτοφανές πλεόνασμα που ξεπερνά το 1,3 εκατ. ευρώ, στο τέλος μιας τριετίας κατά την οποία ο αριθμός των θεατών και οι εισπράξεις των εισιτηρίων διπλασιάστηκαν, με παράλληλη επέκταση των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων, αποτέλεσμα, σύμφωνα με τον κ. Χατζάκη μιας συγκροτημένης επενδυτικής οικονομικής πολιτικής, πειθαρχίας στην εφαρμογή του οργανογράμματος και στρατηγικής ρεπερτορίου.
Αρκεί όμως αυτό για να κλείσει ο φάκελος της υπόθεσης; Από τη φύση της η διοίκηση ενός πολιτιστικού οργανισμού είναι μια κατάσταση μιγαδική -έως και σχιζοφρενική- γιατί καλείται να συγκεράσει το διοικητικό (και μάλιστα κρατικό) με το πολιτιστικό, την τεχνοκρατία με την τέχνη. Και σε τέτοιες περιπτώσεις, δυστυχώς, είναι συνήθως η τέχνη που υποκύπτει στο «αλάθητο» της τεχνοκρατίας, ειδικά στην εποχή της μνημονιακής λογικής του «όλα με το μέτρο». Όταν λοιπόν, ο καλλιτεχνικός διευθυντής ενός πολιτιστικού οργανισμού αναγκάζεται να καταφύγει στη γλώσσα των αριθμών που «δε λένε ποτέ ψέματα» για να παρουσιάσει το έργο του, δεν πρέπει να αναρωτηθούμε αν έχει νόημα να μετριέται η προσφορά καλλιτεχνικού έργου κυρίως με όρους κέρδους ή προσέλευσης θεατών ή επέκτασης δραστηριοτήτων, όσο θετικοί και να είναι αυτοί;
«Ο λαός που πληρώνει και πρέπει να γνωρίζει», και ορθά, ενδιαφέρεται και για κάτι ακόμη. Για το εάν εφαρμόζεις στην καλλιτεχνική πολιτική σου ένα ανάλογο επενδυτικό σκεπτικό, εάν της δίνεις έναν κάποιον μεσο/μακροπρόθεσμο ορίζοντα, αντιμετωπίζοντάς την ως μια διαπλαστική διαδικασία που αφορά αφενός τη διαπλάτυνση του φάσματος του κοινού, αλλά και την παίδευσή του, αν συμβάλλεις στην ανάδειξή του ως ένα σώμα αυτενεργών πολιτών σε όλα τα επίπεδα. Εάν δηλαδή κάνοντας θέατρο (ή κινηματογράφο ή ο,τιδήποτε άλλο) κάνεις ταυτόχρονα και πολιτισμό. Και η ευθύνη γι’αυτό βαραίνει κάθε ξεχωριστό κρίκο της αλυσίδας όσων συμμετέχουν στην παραγωγική πολιτισμική διαδικασία, όλο αυτό το σύμπαν των οραματιστών, των κάθε είδους λειτουργών αλλά και των συχνά αυτόκλητων σωτήρων και Παπών (από τους οποίους απαλλάσσεσαι μόνο μετά το θάνατό τους ή σου) είτε πρόκειται για τον Υπουργό είτε για τον έμμεσα εμπλεκόμενο κλητήρα.
Αν είναι λοιπόν να μάθουμε κάτι από αυτό το χιλιοπαιγμένο δράμα είναι ότι μια πολιτική για τον πολιτισμό οφείλει να ξεκινά από μια σαφή απάντηση σε ερωτήματα όπως «σε τι θέση τοποθετούμε τον πολιτισμό στο αξιακό μας σύστημα και τι είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε γι’αυτόν» ή «τι είδους πολίτες θέλουμε να έχουμε», και να συνεχίζει ξηλώνοντας από τις θέσεις τους όσους δεν κάνουν για τον ρόλο, από υπουργούς μέχρι κλητήρες. Και σ’αυτό το κάστινγκ καλό θα ήταν οι τεχνοκράτες να κάνουν ένα βήμα πίσω.
Σχετικά άρθρα:
Το ΚΘΒΕ με ΦόΡα κατά του φόβου και της βίας
