Το αθόρυβο πάτημα της αρκούδας στο ελculture.gr

Στις 7 Ιανουαρίου ξεκίνησε η παράσταση «Το αθόρυβο πάτημα της αρκούδας» στο πλαίσιο του αφιερώματος της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών στον συνθέτη Γιώργο Κουμεντάκη. Η παράσταση απευθύνεται κυρίως σε παιδιά αλλά και σε ενήλικες και είναι βασισμένη στο κείμενο του άγγλου συγγραφέα John Berger. Συνδυάζει θέατρο – με ήρωα τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο -, κινηματογράφο, περφόρμανς, live σύνθεση ήχων και τραγούδια των Coti K. & Etten. To ελculture μίλησε με τον συνθέτη, με τον Οδυσσέα και με τον σκηνοθέτη της παράστασης, Άγγελο Φραντζή.

ελc: Πώς δουλέψατε πάνω στην Αρκούδα του Berger;
Γ.Κ.: Η φαντασία και το παιγνίδι είναι πάντα παρόν στη ζωή, τη σκέψη μου και τη μουσική μου. Είναι ο πυρήνας της έμπνευσής μου. Στο πλαίσιο λοιπόν του αφιερώματος της Στέγης σχηματοποιήθηκε η ιδέα του θεάτρου και αποφασίσαμε να στραφούμε στο χώρο της λογοτεχνίας. Ενθουσιάστηκα με την «Αρκούδα» του John Berger και ξεκινήσαμε πριν ένα χρόνο με την «Ομάδα της Τήνου», όπως την αποκαλώ – είναι γείτονες και φίλοι από την Τήνο – ο Πέτρος ο Τουλούδης, η Etten, ο Coti K. – δουλεύοντας πάνω στο έργο. Η Γεωργία Αλιβιζάκη συμπλήρωσε το κείμενο του Berger με ένα ακόμη κείμενο που δίνει τη θεατρική διάσταση στο έργο.
Α.Φ.: Το ζητούμενο ήταν πώς να δημιουργήσεις κάτι που απευθύνεται κυρίως σε παιδιά, διατηρώντας μια φόρμα που ν’ αρέσει καταρχήν σ’ εμάς τους ίδιους και αντιμετωπίζοντας ένα έργο με καλλιτεχνικούς όρους. Διατηρώντας επίσης τη σοβαρότητα σε μια παράσταση που εμπλέκει πολλά μέσα: θέατρο, κινηματογράφο, μουσική, περφόρμανς. Θέλουμε να αποδοθεί το νόημα μέσω των συναισθημάτων και των αισθήσεων και όχι μέσω της λογικής, εγκεφαλικά και διδακτικά. Μακριά από μας ο διδακτισμός! Αυτό που προσδοκώ, αν ήμουν παιδί, είναι πώς να βυθιστώ σε έναν κόσμο που δεν έχω ξαναδεί και να με ιντριγκάρει, να μου προκαλέσει το ενδιαφέρον, να γελάσω – γιατί το έργο έχει πολύ χιούμορ.
Ο.Π.: Έχει γίνει μεγάλη προσπάθεια να γίνει πιο ανοικτό και ανάγλυφο ένα πολύ πυκνό και ιδιαίτερο παραμύθι 3 μόλις σελίδων, που τελικά αποτελεί ένα φιλοσοφικό κείμενο, χωρίς να χάνει και την έννοια του παραμυθιού. Αφορά ανθρώπους από 5 μέχρι 105 ετών. Ένας άνθρωπος αφηγείται μια ιστορία για κάτι που συνέβη με μια αρκούδα και έχει αγωνία για το αν θα καταλάβουμε και θα πιστέψουμε την ιστορία του αυτή. Ο κορμός της αφήγησης ποτίζεται από μια πρωτότυπη ιδέα του Φραντζή*, που εντάσσει το σινεμά στο θέατρο. Κινηματογραφούμε ζωντανά μέσα στον κόσμο και η εικόνα προβάλλεται ανάμικτα με τη δική μου εικόνα.

*Σημείωση ελc: Όπως μας διευκρίνισε η ομάδα, η παραπάνω ιδέα ανήκει στον Πέτρο Τουλούδη.

ελc: Γιώργο, τι σε συγκίνησε στο συγκεκριμένο παραμύθι;
Γ.Κ.: Καταρχήν τα στοιχεία του: Ο Berger ξέρει καλά τη γλώσσα και πώς να εικονοποιεί μια ιστορία με έναν αρκετά ανατρεπτικό τρόπο. Επίσης το περιεχόμενό του: Το ότι μιλάει για το φόβο, που μας κάνει να θέλουμε να πλησιάζουμε μόνο το οικείο. Ακόμα και οι πιο καλοπροαίρετοι άνθρωποι έχουν κάποια κλισέ – θες από εκπαίδευση, οικογένεια, κοινωνία, συναναστροφές – , υπάρχει πάντα φόβος που στις σκληρές μας μέρες μεγαλώνει, μπορεί να γίνει ανεξέλεγκτος. Ο φόβος όμως πρέπει να είναι πίσω μας, όχι συνεχώς μπροστά μας, να περνά το αποτύπωμά του χωρίς να μας καταστρέφει τη ζωή. Η διαφορετικότητα είναι το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της ανθρώπινης φύσης, αυτό που συνθέτει το ανθρώπινο παζλ.

ελc: Μιλήσαμε για το αποτύπωμα του φόβου. Συνδυάζεται με το «αθόρυβο αποτύπωμα» της αρκούδας;
Γ.Κ.: Διάλεξα αυτόν τον τίτλο, καταρχήν γιατί έχει ένα μουσικό υπαινιγμό. Η μουσική είναι μέσα στη ζωή μας αλλά και διαρκώς παρούσα στην παράσταση, μας βοηθά να να συμμετέχουμε στο ταξίδι ανακάλυψης της αρκούδας. Αλλά και η αρκούδα έχει τον ήχο της, την έκφρασή της. Όταν αποκαλύπτεται ότι η αρκούδα δεν είναι το τέρας που νομίζουμε, τι πιο ωραίο απ΄ το να χαθεί το αποτύπωμά της, όπως χάνεται ο φόβος! Τη στιγμή της συμφιλίωσης γίνεται ένα τεράστιο βήμα όπου καταλαβαίνεις ότι η αρκούδα είναι ένα αποτύπωμα αέρα, που ο ήχος του έχει περάσει στη διάσταση της σιωπής. Και τελικά η σιωπή είναι ο ήχος του μη-φόβου.
Ο.Π.: Δεν ξέρω αν καταφέραμε να μην οδηγήσουμε κάπου το μυαλό, αλλά να κρατάμε ανοικτά όλα τα πεδία που αφήνει ανοικτά ο Berger. Μιλάει για αληθινή ιστορία ή όχι; Για αρκούδα, ή όχι; Μιλά τελικά για συμφιλίωση με ό,τι μπορεί να μας τρομάζει. Είτε είναι το μέσα μας – ο εαυτός μας που δυσκολευόμαστε να δεχτούμε, η εφηβεία που μεγαλώνει σαν άγριο ζώο μέσα μας, είτε το έξω μας – οι ξένοι, η κοινωνία, ο κόσμος. Όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι και κοντά του, ίσως το αποδεχτούμε. Ακόμα και η ίδια η αρκούδα είναι συμβολισμός και νομίζω ότι τα παιδιά το καταλαβαίνουν.

ελc: Οδυσσέα, είναι η πρώτη φορά που συμμετέχεις σε παράσταση για παιδιά. Αλλάζει κάτι στην ερμηνεία σου;
Ο.Π.: Όχι! Δεν ξέρω αν αυτό είναι σωστό ή λάθος, πάντως δεν καταλαβαίνω κάποια διαφορά στον τρόπο ερμηνείας μου. Το θέατρο είναι ούτως ή άλλως παιγνίδι, σ΄ όποιους και να απευθύνεται. Καμιά φορά οι μεγάλοι πρέπει να κάνουν προσπάθεια να ανοίξουν και να επικοινωνήσουν μέσω του παιγνιδιού. Τα παιδιά είναι εξοικειωμένα με την ψευδαίσθηση και τη φαντασία. Άλλωστε και στο γιό μου μιλάω κανονικά. Δεν έχει κάποια διαφορά ο τρόπος, απλά δεν θα αναφερθώ σε κάποια θέματα που θα έρθουν με το χρόνο και θα τα αναφέρει εκείνος. Όσο τα παιδιά τροφοδοτούνται με ερεθίσματα, τόσο προχωράνε. Διάθεση χρειάζεται, δεν χρειάζεται να μικρύνουμε εμείς.

Πληροφορίες: www.sgt.gr