Ο Ντέιβιντ, ένας πρώην καθηγητής αγγλικής φιλολογίας που έγινε πωλητής για να βγάζει περισσότερα χρήματα. Η Τζες που είναι εθισμένη στην υπερκατανάλωση. Δυο γονείς, που ο θρήνος για την κόρη τους και η συνειδητοποίησή τους για την εμπορευματοποίηση του θανάτου, τους οδηγεί στον βανδαλισμό. Μια επιτυχημένη μάνατζερ που έχει αντικαταστήσει την πίστη της στον Θεό με την παραδοχή της αξίας του θαυμαστού κόσμου του χρήματος. Τέλος, η Σαντρίν, στέλεχος σε πολυεθνική, που στην αρχή μιας ερωτικής ιστορίας ανακαλύπτει ένα φριχτό μυστικό.
Αυτά είναι τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στον κόσμο του ”Love and Money”, του έργου του Ντένις Κέλι με το οποίο καταπιάνεται σκηνοθετικά η Σοφία Μαραθάκη στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης. Γραμμένο το 2006, πριν το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, το κείμενο αυτό σκιαγραφεί την εικόνα της σύγχρονης ζωής, όπου η υπερκατανάλωση, η απληστία, ο ατομισμός, η βουλιμία για υλικά αγαθά κυριαρχούν βάζοντας στο περιθώριο την αγάπη.
«Βασικό θέμα του έργου είναι ο εθισμός στα ψώνια. Η κεντρική ηρωίδα είναι εθισμένη στα ψώνια», μου λέει η Σοφία Μαραθάκη για την παράσταση. «Νομίζω ότι λίγο πολύ όλοι πάσχουμε από αυτή την πάθηση με τις συνέπειες φυσικά να είναι διαφορετικές για τον καθένα μας. Περπατάς και βλέπεις παντού βιτρίνες. Το κέντρο της πόλης μοιάζει με ένα τεράστιο εμπορικό κέντρο που μας καλεί συνεχώς να καταναλώνουμε. Το έργο μιλάει επίσης για το πώς η κατανάλωση μπορεί να διαβρώσει τόσο πολύ τις ανθρώπινες σχέσεις ώστε να τις καταστρέψει.
Αναφέρεται στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα, στην οικονομία, στο γεγονός ότι η ζωή μας ελέγχεται και καθορίζεται από το χρήμα. Οι ήρωες του Ντένις Κέλι άγονται και φέρονται από τις περιστάσεις ακολουθώντας τα γούστα τους και τους εθισμούς τους. Είναι όλοι θύτες και θύματα της κατανάλωσης. Ο Κέλι όμως δεν θρηνεί. Είναι σαν να βάζει μπροστά μας έναν καθρέφτη. Μας βάζει απέναντι από τα γεγονότα για να μας πει με μαύρο χιούμορ ότι αυτή είναι η κατάστασή μας».
Η Τζες είναι βουτηγμένη στον εθισμό για τα ψώνια. Η αδυναμία της αυτή και τα χρέη που περικυκλώνουν εκείνη και τον σύζυγό της, τον Ντέιβιντ, θα οδηγήσουν τη σχέση τους στον αφανισμό. Οι συνέπειες θα είναι τραγικές. Η σκηνοθέτρια της παράστασης αναφέρεται σε μία σκηνή που τονίζει την τραγελαφική θέση της ηρωίδας. Εκείνη στέκεται μπροστά σε μία τσάντα παλεύοντας να τη δαμάσει:
«”Έβλεπα μία τσάντα σε μία βιτρίνα και την κοίταζα. Ήταν πολύ ωραία τσάντα. Πίστεψα ότι αυτή η τσάντα φτιάχτηκε για εμένα και μπήκα και την αγόρασα γιατί έτσι αισθάνθηκα ότι δεν είχε πια εξουσία πάνω μου”, λέει η Τζες. Πόσο γελοίοι είμαστε. Ξέροντας όμως ποιο θα είναι το τέλος της ηρωίδας σκέφτεσαι και πόσο τραγικό είναι όλο αυτό. Αυτό που είναι σοκαριστικό δεν είναι ότι η Τζες αγόρασε την τσάντα αλλά ότι πίστευε πως έτσι θα την εξουσίαζε. Ήθελε να την πάρει για να μην την επιθυμεί πλέον και άρα εκείνη να μην την εξουσιάζει πια.
Έχουμε μία τάση να πηγαίνουμε προς ό,τι λάμπει. Είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση η επιθυμία αυτή. Υπάρχει το ένστικτο της ιδιοκτησίας. Το βλέπουμε ακόμα και στα παιδιά. Είμαστε όμως σε μία ηλικία της ανθρωπότητας που πιστεύω ότι θα έπρεπε να διαθέτουμε λίγη παραπάνω ωριμότητα.», τονίζει.
Συζητάμε για τη σχέση των ανθρώπων σήμερα με το χρήμα, για το αν τελικά το εξουσιάζουμε εμείς ή αν μας εξουσιάζει εκείνο:
«Κάποια στιγμή στη σύγχρονη Ιστορία, δεν ξέρω αν συνέβη σταδιακά ή απότομα, αποκαθηλώθηκαν οι ιδεολογίες. Ζούμε σε μία εποχή απομάγευσης. Είναι σαν έχουμε για θεό μας το χρήμα. Μας έχει καταπιεί η συζήτηση για το χρήμα. Από αυτά που βιώνω στην καθημερινότητά μου και από αυτά που βλέπω στις ειδήσεις καταλαβαίνω ότι το χρήμα μας ελέγχει. Δεν θέλω όμως να είμαι απαισιόδοξη. Πιστεύω ότι είναι στο χέρι μας να κάνουμε πιο ισότιμη τη σχέση μας με το χρήμα για να μην είναι πάνω από εμάς», επισημαίνει.
”Love and Money” ο τίτλος του έργου. Άραγε ποια η σχέση της αγάπης και του χρήματος; Έχουμε μήπως λοξοδρομήσει από τον δρόμο της αγάπης παρά την ανάγκη μας να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε; Η Σοφία Μαραθάκη μας απαντά:
«Δεν ξέρω αν απογυμνώθηκαν τώρα τα πράγματα και συνειδητοποιήσαμε ότι ο δρόμος που ακολουθούμε βρίσκεται μακριά από την αγάπη. Η απληστία, η ανάγκη για χρήμα, η επιθυμία να συγκεντρώνουμε όλο και περισσότερα υλικά αγαθά ευθύνονται γι’ αυτή την κατάσταση. Η αγάπη είναι εχθρός του χρήματος γιατί όταν αγαπώ μοιράζομαι. Νομίζω ότι έχουμε φτάσει σε σημείο που ο καθένας νοιάζεται μόνο για την πάρτη του, το πολύ πολύ και για την οικογένειά του. Αδυνατούμε να δούμε τη μεγάλη εικόνα. Βλέπουμε μόνο το άτομο. Δεν υπάρχει αίσθηση ότι είμαστε μαζί, ότι είμαστε μέρος ενός συνόλου. Ζούμε φοβέρες διαψεύσεις σχετικά με συλλογικά οράματα. Η ανθρωπότητα οδηγείται σ΄ έναν φοβερό ατομισμό. Όταν όμως δεν μοιράζεσαι δεν αγαπάς».
Εδώ έρχεται ο ρόλος του θεάτρου. Για τη Σοφία Μαραθάκη το θέατρο μπορεί να μας βοηθήσει να βγούμε από τον δρόμο του ατομισμού:
«Το θέατρο είναι μία συλλογική τέχνη. Υπάρχει μια σχέση αλληλεξάρτησης ανάμεσα στους θεατές και τους ηθοποιούς. Η λειτουργία του θεάτρου λοιπόν μας δείχνει ότι είναι εφικτή η συνύπαρξη, ότι μπορεί να υπάρξει μοίρασμα και άρα αγάπη. Αν ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το θέατρο και γενικά οι παραστατικές τέχνες υπήρχε περισσότερο και στη ζωή μας θα είχαμε μία άλλη εικόνα για το τι σημαίνει μοιράζομαι».
Την ρωτάω αν η ίδια βρήκε τον εαυτό της μέσα στο κείμενο του Ντένις Κέλι:
«Ταυτίστηκα με τον Ντέιβιντ. Έχει σπουδάσει αγγλική φιλολογία. Του αρέσει να διδάσκει. Έχει γράψει και ένα βιβλίο. Καταλήγει όμως να δουλεύει ως sales person. Όταν μάλιστα ζητάει δουλειά από την ερωμένη του αυτή τον χλευάζει επειδή εκείνος έχει πτυχίο αγγλικής φιλολογίας. Η αφετηρία του μου είναι πολύ οικεία. Σπουδάζεις, διαβάζεις και τελικά συνειδητοποιείς ότι όλα αυτά που έχεις κάνει θεωρούνται από πολλούς άχρηστα σε αυτήν την κοινωνία, στην οποία κυριαρχεί το χρήμα. Ως καλλιτέχνις και με τις συνολικές σπουδές που έχω κάνει ταυτίζομαι. Δεν το λέω ως παράπονο. Είναι απλώς η πραγματικότητα».
Info:
Love and Money | Θέατρο Τέχνης
