Ο μύθος της Δάφνης και του Απόλλωνα συναντά μια bisexual γυναίκα του σήμερα που παλεύει με τη σκιά της μη αποδοχής, λέει ψέματα, «εγκλωβίζεται», κακοποιείται, συνειδητοποιεί με χιούμορ, σιχαίνεται τις ταμπέλες. Γλιστρώντας σε ένα παράλληλο σύμπαν που ενεργοποιείται από τον αρχαιοελληνικό μύθο, η μεταμόρφωση σε δέντρο γίνεται ο μηχανισμός επιβίωσής της. Πόνος και λύτρωση σε ένα σώμα.
Μετά την κοινή διαδρομή τους με τους «Κάτω απ’ τ’ αστέρια», η Λίλα Μπακλέση και η Άρτεμις Γρύμπλα βρίσκουν στη «Δάφνη» της Rafaella Marcus μια ακόμη ιστορία που τους «καίει», τη μεταφράζουν, τη σκηνοθετούν με τον Κωνσταντίνο Μπιμπή και τώρα τη φέρνουν για λίγες παραστάσεις στην Αθήνα στο θέατρο ΕΛΕΡ. Ξεδιπλώνουν τη γυναικεία σεξουαλικότητα ακομπλεξάριστα, όπως της αξίζει, και θίγουν την πάλη του να υπάρχεις μέσα σε έναν κόσμο που σου λέει ότι αυτό που είσαι δεν είναι κανονικό.
Μιλώντας για τις δικές τους «ταμπέλες», η Λίλα συνειδητοποιεί ότι «είναι μοναχικό το να πεις ότι δεν βάζω ”ταμπέλα”, δεν ανήκω», ενώ η Άρτεμις καταλήγει: «Κάποιες φορές αμφισβητώ τρομερά τον εαυτό μου και αναρωτιέμαι αν είναι λάθος αυτό που κάνω, άλλες φορές όμως είναι πολύ ωραία… Έχω έρθει αντιμέτωπη με αυτό και προχωράω. Δεν θα το αγοράσω εντέλει.»
Ποια είναι η «Δάφνη»;
Λίλα Μπακλέση: Η «Δάφνη» της Rafaella Marcus είναι μια μεταγραφή του μύθου της Δάφνης και του Απόλλωνα. Μιλάει για μια γυναίκα, τη Δάφνη, η οποία είναι bisexual και προσπαθεί να βρει τη θέση της μέσα σε αυτόν τον κόσμο τον ετεροκανονικό. Μέσα στην προσπάθειά της να βρει ποια είναι και να υπάρξει, υφίσταται κακοποίηση από διάφορες μεριές. Το έργο είναι γραμμένο με πάρα πολύ χιούμορ κι έτσι το έχουμε προσεγγίσει και σκηνοθετικά και υποκριτικά, είναι και ο τρόπος που δουλεύουμε με τον Κωνσταντίνο (Μπιμπή) και την Άρτεμη, μπλέκοντας το χιούμορ μέσα στον πόνο και την αγωνία των χαρακτήρων. Νομίζω είναι αυτό που γίνεται και στη ζωή, ακόμη και στην πιο δύσκολη στιγμή θα χρησιμοποιήσεις με έναν τρόπο το χιούμορ για να ξεφύγεις από διάφορες καταστάσεις.
Άρτεμις Γρύμπλα: Αυτό που εμένα μου κέντρισε το ενδιαφέρον στο έργο όταν το διάβασα, είναι η φόρμα του. Είναι ένα αφηγηματικό έργο, το οποίο στην πραγματικότητα μέσα στην αφήγηση φέρνει τη δράση. Επίσης το γεγονός ότι είναι γραμμένο από μια γυναίκα νεαρότατη, η οποία βραβεύτηκε κατευθείαν μόλις κυκλοφόρησε το έργο, και ότι μιλάει για ένα θέμα το οποίο στην Ελλάδα μάλλον δεν το έχουμε πολυ-πιάσει, για να μην πω ξαναπιάσει. Μιλάει για μια γυναίκα, η οποία είναι bisexual και αυτό της στερεί την αποδοχή από τους ανθρώπους που αγαπά, όχι μόνο από μια συντηρητική μερίδα του κόσμου, ακόμα και μέσα από την ίδια την κοινότητα.
Παράλληλα έχει πολύ ενδιαφέρον ο τρόπος που διαχειρίζεται η Rafaella τη μεταγραφή του μύθου, το πώς γλιστράει μια φαινομενικά ρεαλιστική ιστορία στο παράλογο του μύθου, ο οποίος λειτουργεί λυτρωτικά για τον χαρακτήρα, όπως ακριβώς και η μεταμόρφωση για τη Δάφνη στη μυθολογία.
Φαίνεται να δίνεται λίγο περισσότερο φως επί σκηνής σε σύγχρονες ιστορίες γυναικών, όχι όμως τόσο υπό το πρίσμα της σεξουαλικότητας, όπως κάνετε με τη «Δάφνη».
Λίλα Μπακλέση: Σίγουρα έχουμε προχωρήσει σε σχέση με όσα διαπραγματευόμαστε ανοιχτά, δεν το συζητώ. Είναι διαφορετικό το πώς ήταν το ’80 και πώς είμαστε τώρα, αλλά πιστεύω υπάρχει ακόμα δρόμος. Εμείς θέλαμε σίγουρα να φωτίσουμε τη γυναικεία σεξουαλικότητα, μάλλον με έναν τρόπο απελευθερωτικό και φυσικά την πάλη του να υπάρχεις μέσα σε έναν κόσμο που σου λέει ότι αυτό που είσαι δεν είναι κανονικό. Αυτό είναι το πιο δύσκολο που σε κάνουν να νιώθεις ότι κάτι κάνεις λάθος ή είναι λάθος που υπάρχεις. Μας έχουν κάνει να νιώθουμε ότι είναι ταμπού. Μια γυναίκα, η οποία αισθάνεται καλά με το σώμα της και με τους παρτενέρ της στο σεξ, είναι ενδυναμωμένη σίγουρα σε πολλά πράγματα και δεν είναι εύκολο να τη διαχειριστεί η κοινωνία. Και αυτό μου αρέσει στο έργο, το ότι είναι αυτό ακριβώς, ότι υπάρχω, μου αρέσει, θα νιώσω καλά, θα καβλώσω και θα κάνω σεξ σήμερα το βράδυ. Δεν θα νιώσω σκουπίδι από το σεξ που έκανα ή μπορεί και να νιώσω, αλλά θα το κρίνω εγώ αυτό και οκ δεν θα το ξανακάνω έτσι την επόμενη φορά. Ρε παιδί μου, λέμε κάτι το οποίο είναι ό,τι πιο απλό υπάρχει. Είναι ένα ένστικτο η σεξουαλικότητα, η σεξουαλική ζωή και δεν λέμε κάτι ακραίο, απλώς γίνονται ακραία πράγματα στο βωμό της κανονικότητας και της νόρμας.
Άρτεμις Γρύμπλα: Η παράσταση δεν είναι καθόλου προκλητική εντωμεταξύ. Απλά λέει κάποια πράγματα με το όνομά τους που αφορούν τη γυναίκα, και όχι από την πλευρά του άντρα, όπως τα έχουμε συνηθίσει. Οπότε ανάλογα και με την ηλικιακή σύνθεση του κοινού, χωρίς να θέλω να κάνω age discrimination, κάνω όμως (γέλια), στην περιγραφή μιας επιθυμίας μπορεί να λέγονται λέξεις και ξαφνικά υπάρχει μια παγωμάρα από κάτω, λες και λέμε κάτι μη φυσιολογικό, επειδή ας πούμε λέμε τη λέξη μουνί.
Και τι γίνεται με τα bi άτομα το 2024; Η Δάφνη έχει να αντιμετωπίσει και την απόρριψη της ίδιας της κοινότητας εκτός των άλλων.
Άρτεμις Γ.: Η Δάφνη έρχεται αντιμέτωπη με ένα περιστατικό όπου φαίνεται ότι κάποιες φορές, ακόμα και η ίδια η κοινότητα δεν αποδέχεται τους bi ανθρώπους, θεωρεί ότι βρίσκονται, ας πούμε, σε ένα μεταβατικό στάδιο προς την ομοφυλοφιλία αντί για μια δεδομένη αυτόνομη κατάσταση. Υπάρχει αυτή η άποψη γενικά. Μάλλον κι αυτό είναι επίσης μια πατριαρχική άποψη. Μάλλον για τους άντρες υπάρχει περισσότερο το είσαι στη μετάβαση, γιατί φυσικά στην πατριαρχία όλοι είναι περισσότερο στον δρόμο προς τη λατρεία του ανδρικού μορίου. Αντίστοιχα για τις bi γυναίκες υπάρχει το δεν είσαι λεσβία, απλώς θέλεις να πειραματιστείς λίγο.
Αυτή η μη αποδοχή φέρνει τη Δάφνη σε μια θέση όπου ξεκινάει να λέει ψέματα για τον εαυτό της, προκειμένου να γίνει αρεστή, τα οποία εντέλει είναι αυτά που την παγιδεύουν και τη φέρνουν αντιμέτωπη με πάρα πολύ δύσκολες καταστάσεις και κακοποίηση, ψυχική και σωματική. Παρόλα αυτά εκείνη δεν στρέφεται ποτέ εναντίον των ανθρώπων που δεν την αποδέχονται. Δηλαδή αναγνωρίζει τον πόνο, έχει μια πολύ πιο στωική προσέγγιση.
Λίλα Μπ.: Ελπίζουμε ότι τώρα δεν είναι έτσι τα πράγματα με τα νέα παιδιά. Αν και μια φίλη λεσβία που ήρθε στην παράσταση στην Πάτρα, σοκαρίστηκε όταν είδε ότι το έργο είναι γραμμένο το ’22 στην Αγγλία και μας λέει εγώ νόμιζα ότι αυτά ήταν του ’80, ότι τώρα δεν συμβαίνουν αυτά. Δεν το πίστευε ότι συνεχίζει κάτι τέτοιο.
Άρτεμις Γ.: Νομίζω ότι βιαζόμαστε τόσο πολύ να τακτοποιήσουμε τα πράγματα γιατί πρέπει οπωσδήποτε κάτι το οποίο δεν συμβαίνει σε εμάς να το ονοματίσουμε και να του δώσουμε μια ταμπέλα, μια ταυτότητα, μάλλον για να νιώσουμε ασφάλεια, για να μπορούμε να το απορρίψουμε. Δεν ξέρω γιατί ακριβώς. Γιατί πρέπει να είναι τόσο συγκεκριμένα τα πάντα;
Λίλα Μπ.: Γιατί θέλουμε το κουτάκι μας και την ταμπέλα μας για να μπορέσουμε να ενταχθούμε κάπου. Εμένα αυτό είναι που μερικές φορές με συγκινεί κιόλας, δηλαδή το ότι η μοναξιά σε κάνει να θες να βάλεις μια ταμπέλα και κάποιοι άνθρωποι θέλουν να είναι ελεύθεροι και δεν τους πειράζει η μοναξιά τους. Γιατί είναι μοναχικό αυτό, το να πεις ότι δεν βάζω ταμπέλα, δεν ανήκω.
Ποια ήταν η «ταμπέλα» με την οποία ήρθατε εσείς αντιμέτωπες;
Λίλα Μπ.: Η αλήθεια είναι ότι νιώθω ασφάλεια μέσα στο πλαίσιο του ότι είμαι η Λίλα Μπακλέση και είμαι ηθοποιός. Είναι μέρος της προσωπικότητάς μου, είναι η μισή μου ζωή. Δεν είναι όμως όλη μου η ζωή. Το έχω ξεκαθαρίσει μέσα μου. Με έχει βοηθήσει πάρα πολύ γιατί στην αρχή ήταν όλο μου το είναι. Τώρα ενώ με απασχολεί πάρα πολύ και όσο περνάνε τα χρόνια θέλω να είμαι η Λίλα, να είναι η Άρτεμις και ο Κωνσταντίνος, που θα πάμε και δύο εβδομάδες στη Σκύρο, 10 μέρες στην Κρήτη και θα περάσουμε όμορφα και θα κάνουμε τα μπάνια μας και κατά πάσα πιθανότητα δεν θα μιλήσουμε καθόλου για τέχνη. Δεν σου λέω ότι παλεύω να αποβάλω αυτή την ταμπέλα, αλλά θέλω να μπορώ υπάρχω και χωρίς αυτήν.
Στην καραντίνα το ένιωσα. Εκεί δεν υπήρχα χωρίς αυτό. Ήμουν στο Λονδίνο, δεν είχα δουλειά ούτε εδώ ούτε εκεί και σκεφτόμουν τι είμαι δηλαδή τώρα; Τι κάνω; Παρασιτώ; Τι προσφέρω στην κοινωνία; Γιατί να ξυπνήσω το πρωί; Όταν συνειδητοποιείς ότι δεν είσαι μόνο ηθοποιός, προχωράς. Δεν ήταν εύκολο. Στη δουλειά μας όμως πρέπει να μπορώ να υπάρχω και τους 3-4 μήνες ή τους 6 μήνες που μπορεί να μείνω χωρίς δουλειά γιατί αυτό συμβαίνει. Πρέπει να μη νιώθω ότι είμαι βάρος. Με βοήθησε αυτή η μοναξιά της ανεργίας, το λέω τώρα που το βλέπω από μακριά και αφού έχω συνέλθει.
Άρτεμις Γ.: Από που να ξεκινήσω; Ας πούμε επειδή εγώ κάνω αρκετά πράγματα γύρω από τη θεατρική πράξη, είμαι σκηνοθέτις, δραματουργός, ηθοποιός και αυτό φέρνει συχνά μια αντιμετώπιση από όχι πολλούς, αλλά όχι και λίγους ανθρώπους, ότι όταν κάνεις πολλά πράγματα, δεν κάνεις τίποτα καλά, δεν είσαι αφοσιωμένη κάπου, άρα δεν μπορείς να είσαι πουθενά καλή. Δεν έχεις το δικαίωμα του multitasking. Νομίζω βέβαια ότι αυτό παντρεύεται και με το έμφυλο, γιατί ας πούμε διαβάζω πολύ συχνά για άνδρες – θαύματα που κάνουν δύο και τρία πράγματα ταυτόχρονα σε μια παράσταση και άρα αν είναι άντρες είναι το απόλυτο είδωλο, ενώ όταν είναι γυναίκες ή είσαι ηθοποιός που δεν πέτυχες οπότε το γύρισες στη σκηνοθεσία ή δεν μπορείς να είσαι και σκηνοθέτης και ηθοποιός. Είναι κάτι τρομερά ελληνικό, δεν το έχω αντιμετωπίσει δουλεύοντας στο εξωτερικό, εκεί είναι προσόν.
Πορεύομαι με αυτό, κάποιες φορές αμφισβητώ τρομερά τον εαυτό μου και αναρωτιέμαι αν είναι λάθος αυτό που κάνω, άλλες φορές όμως είναι πολύ ωραία και έχω την ευκαιρία να δουλέψω και να συνεργαστώ με πάρα πολύ όμορφους ανθρώπους και σε όμορφες ιστορίες, οπότε δεν το σκέφτομαι. Έχω έρθει αντιμέτωπη με αυτό και προχωράω. Δεν θα το αγοράσω εντέλει.
Υπήρξε ένα turning point στη ζωή σας καθοριστικό σε αυτή τη διαδρομή προς την αποδοχή;
Λίλα Μπ.: Νομίζω ότι από τότε που πήρα την απόφαση ότι δεν θα γίνω μηχανικός υπολογιστών απελευθερώθηκα. Όμως μπήκα αρκετά μεγάλη μέσα στο χώρο, δεν ήμουν 18, ήμουν 25 όταν ξεκίνησα να σπουδάζω υποκριτική. Ήμουν πολύ πιο συνειδητοποιημένη σε σχέση με το τι σημαίνει ανεργία στον κλάδο, ήξερα ότι θα κάνω και κάποιες επιλογές οι οποίες θα είναι αποκλειστικά για βιοποριστικούς λόγους και δεν πειράζει καθόλου, μέσα και από αυτές τις επιλογές κάτι κερδίζεις.
Είχα κάνει ήδη δύο ταινίες όταν είπα είναι ξεκάθαρο, αυτό θέλω να κάνω. Όμως είμαι και πάρα πολύ τυχερή σε σχέση με την πορεία μου, με τους ανθρώπους που βρήκα και έχω γύρω μου.
Άρτεμις Γ.: Για μένα όταν είπα ότι προχωράω κάπως με αυτή την «ταμπέλα», ένιωσα σαν να μην έχω και εγώ τον εαυτό μου στη γωνία στημένο για να τον κρίνω. Μου έδωσα δηλαδή λίγη αγάπη μάλλον. Μπορεί αυτό να ήταν και ένα βήμα προς την αποδοχή. Δεν το είχα κατατάξει ως τέτοιο. Αλλά σίγουρα πάντως ήταν ένα βήμα προς τη συμφιλίωση με το ποια είμαι και το τι θέλω να κάνω.
Ως γυναίκες νιώθετε ότι είναι σαν χρέος να λέτε μέσα από την τέχνη σας αυτές τις ιστορίες;
Λίλα Μπ.: Όχι παραπάνω από το χρέος που θεωρώ ότι έχουμε οι πολίτες του κόσμου να είμαστε ευγενικοί και να προσφέρουμε κυρίως αγάπη. Νιώθω ανάγκη να πω, αυτή την ιστορία μαζί με τους αγαπημένους μου ανθρώπους, γιατί αυτό είναι που μας απασχολεί, είναι πολύ προσωπικό. Οι παραστάσεις που κάνουμε είναι πάντα πολύ προσωπικές. Νομίζω όταν δεν έχεις και κάτι να πεις, δεν σε απασχολεί το έργο που κάνεις, δεν ξέρω γιατί το κάνεις. Σίγουρα μπορεί να το κάνεις για οικονομικούς λόγους, δεν το συζητώ, αλλά όταν το κάνεις όπως το κάνουμε εμείς που είναι όλο diy, πρέπει να σε αφορά απόλυτα. Εμάς μας καίει να την πούμε αυτή την ιστορία, είναι στο πετσί μας. Σίγουρα αν μας δώσεις τώρα Σαίξπηρ π.χ θα βρούμε 100 θέματα τα οποία θα μας τινάξουν το μυαλό, δεν υπάρχει περίπτωση να μη βρεις γιατί είναι πολύ μεγάλα κείμενα και μακάρι να έχουμε τη δυνατότητα και τους πόρους να δοκιμάσουμε και κάτι τέτοιο. Μας ενδιαφέρει όμως και η νέα δραματουργία.
Άρτεμις Γ.: Δεν νομίζω ότι υπάρχει άνθρωπος που μπορεί να μην το σκεφτεί αυτό όταν είναι τόσο πολύ μέσα στη ζωή μας ιστορίες κακοποίησης, γυναικτονίες, διακρίσεις και στερήσεις βασικών δικαιωμάτων για ομάδες ανθρώπων. Πιστεύω ότι λέγοντας ίσως και ξαναλέγοντας όσο χρειάζεται κάποιες ιστορίες, οι οποίες αξίζει να ειπωθούν και οι οποίες πραγματεύονται τέτοια θέματα, γίνεται στην πραγματικότητα βίωμα μέσα από το φαντασιακό και στο κοινό το τι σημαίνει στην πράξη όλο αυτό που συζητάμε, γιατί μπορεί να μην έχουν όλοι οι άνθρωποι την εμπειρία να μπορούν να το καταλάβουν. Η ανάγκη μου για το ποιες ιστορίες επιλέγω να πω, αλλάζει όπως αλλάζουν τα πράγματα γύρω μας και βέβαια αυτόνομα μετά ως πολιτικό ον αντίστοιχα αλλάζει τις δράσεις και τις επιλογές μου.
Ποια είναι η ευχή σας για αυτή την παράσταση;
Λίλα Μπ.: Θα ήθελα οι θεατές να έρθουν ανοιχτοί και ό,τι κρατήσει ο καθένας. Μακάρι να κρατήσει το ότι είμαστε όλοι διαφορετικοί και είναι πολύ ωραίο που είμαστε διαφορετικοί. Και φυσικά κάτω η πατριαρχία! (γέλια)
Σίγουρα αν δεν αγκαλιάσουμε τους γύρω μας δεν υπάρχει περίπτωση να εξελιχθούμε, θα είμαστε πάντα πάρα πολύ πίσω και δυστυχώς η Ελλάδα είναι πίσω σε πολλά πράγματα. Όσο και να την αγαπάμε και να θέλουμε να μείνουμε εδώ με νύχια και με δόντια, ιδανικά αν με ρωτούσες σίγουρα έξι μήνες τον χρόνο θα ήθελα να μένω στο Λονδίνο. Εκεί υπάρχουν ταμπέλες που λένε: ”Everyone is welcome!”.
Άρτεμις Γ.: Αυτό που πραγματικά εύχομαι είναι το κοινό να βρει μία ταύτιση μέσα στην ιστορία, να μπορέσει να αγαπήσει τον χαρακτήρα της Δάφνης και να μπει σε μια διαδικασία να προβληματιστεί για πράγματα τα οποία δεν ήταν μέσα στην ατζέντα του. Μου αρέσει πολύ όταν ο κόσμος γελάει μέσα στη ροή της παράστασης, γιατί νιώθω ότι χαλαρώνει. Αυτό είναι που περιμένω δηλαδή με αγωνία σε κάθε παράσταση, όχι το γέλιο, αυτή την αίσθηση της οικειότητας.
