Οι Παραβάσεις, η σειρά θεατρικών αναλογίων του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), επανήλθαν για τη σεζόν 2023-2024 την Κυριακή 29 Οκτωβρίου στον Φάρο, με μια σκηνική ανάγνωση του αφηγήματος «Ιογενής Πνευμονία» του Ζήσιμου Λορεντζάτου.
Ο Νίκος Κουρής συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Μάριο Μπανούσι σε μια εξαιρετικά επιτυχημένη παρουσίαση του κειμένου, που ενθουσίασε το κοινό. Αυτόν τον μήνα, τη σκυτάλη παραλαμβάνει η Ηρώ Μπέζου που συνεργάζεται με τη Δανάη Σπηλιώτη και παρουσιάζουν στις 12 Νοεμβρίου δύο πεζογραφήματα του Φώτη Κόντογλου: «O θεός Κόνανος και το μοναστήρι του το λεγόμενο καταβύθιση» και «Ωσαννά!».
Φέτος, με τον γενικό τίτλο ΠΑΡΑΒΑΣΕΙΣ/ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ, το θεατρικό αναλόγιο του ΚΠΙΣΝ επιστρέφει στον πυρήνα της σκηνικής ανάγνωσης και αντλεί έμπνευση από τον Καβαφικό στίχο «ιδανικές φωνές κι αγαπημένες».
Επτά πρωταγωνιστές του θεάτρου, επτά «ιδανικές φωνές», συγκροτούν θιάσους δυϊκού αριθμού και συνεργάζονται με νέους θεατρικούς σκηνοθέτες, καταξιωμένους Έλληνες συνθέτες ή/και μουσικούς επί σκηνής και επιχειρούν ζωντανά θεατρικές αναγνώσεις λογοτεχνικών κειμένων (διηγήματα, νουβέλες, πεζογραφήματα), όλα κείμενα-ορόσημα της ελληνικής λογοτεχνίας. Η σειρά αξιοποιεί, έτσι, την επιμελημένη δραματουργία των Αναγνώσεων που ηχογραφήθηκαν και παρουσιάστηκαν διαδικτυακά από το ΚΠΙΣΝ την περίοδο 2020-2021 προσελκύοντας το ενδιαφέρον του κοινού.
Η πρόταση των κειμένων συγκροτήθηκε σε συνεργασία με τον ποιητή Νίκο Α. Παναγιωτόπουλο (Δεκέμβριος 1945 – Ιούλιος 2023), στη μνήμη του οποίου αφιερώνεται η σειρά. Οι Παραβάσεις/Αναγνώσεις πραγματοποιούνται και φέτος χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
Την Κυριακή 12 Νοεμβρίου στις 17.00, στον Φάρο του ΚΠΙΣΝ, η Ηρώ Μπέζου διαβάζει δύο πεζογραφήματα του Φώτη Κόντογλου, «O θεός Κόνανος και το μοναστήρι του το λεγόμενο καταβύθιση» και «Ωσαννά!», σε σκηνοθετική επιμέλεια Δανάης Σπηλιώτη.
Γεννημένος στο Αϊβαλί και ταξιδεμένος στην Ευρώπη, ο Φώτης Κόντογλου (1896–1965) υπήρξε ένας από τους πρώτους πρόσφυγες καλλιτέχνες που καταξιώθηκαν στον ελλαδικό χώρο μέσα από το ζωγραφικό, αγιογραφικό, αλλά και συγγραφικό του έργο. Εμβληματική μορφή της γενιάς του 1930, εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και διαμόρφωσε ως λογοτέχνης ένα ιδιότυπο προσωπικό ύφος, με λόγο ευθύ, απλό, γοητευτικό, γεμάτο από τον δυναμισμό των λαϊκών αφηγημάτων, των παραμυθιών αλλά και των συναξαριών.
Το δεύτερο βιβλίο του, η «Βασάντα» (στα σανσκριτικά σημαίνει Άνοιξη), εκδόθηκε το 1923 και είναι μια συλλογή από σύντομα κείμενα, στα οποία συγκαταλέγεται και η μικρή ιστορία με τίτλο «Ωσαννά!», μια εκ βαθέων εξομολόγηση του Κόντογλου για τη ζωή, τη σχέση του με τον Θεό και τη φύση, αλλά και με την καλλιτεχνική δημιουργία: «Το μυαλό μου», γράφει, «είναι πανταχού παρόν. […] Είναι ιδέες που περνούν απ’ το κεφάλι του ανθρώπου κάθε εκατό χρόνια –άλλες κάθε διακόσα κι άλλες κάθε χίλια χρόνια. Είναι κι άλλες που περνούν για πρώτη και τελευταία φορά.[…] Τότες καταλαβαίνει κανένας πως ανοίγουνε οι ραφές του κεφαλιού του και πως πηδά ένα πράσινο παγωμένο φως από μέσα… Ωσαννά!» .
Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1943, μέσα στην Κατοχή, κυκλοφόρησε το διήγημα «O θεός Κόνανος και το μοναστήρι του το λεγόμενο καταβύθιση». Ο παραδοσιακός και συνάμα σύγχρονος Φώτης Κόντογλου, σε αυτό το σκληρό κείμενό του καταφεύγει στη γλώσσα της παραβολής για να στείλει, κατά πολλούς, το δικό του αντιφασιστικό μήνυμα στον αναγνώστη και να καταγγείλει με τόλμη τη βαναυσότητα εκείνης της εποχής, αλλά και την ανθρώπινη ματαιοδοξία.
Φωτογραφία Ηρώς Μπέζου ©Γεράσιμος Νεόφυτος
