Οι φωτογραφίες της μπορεί να συγκινήσουν, να σε προβληματίσουν και σίγουρα να σε σαγηνεύσουν. Η Υπατία Κορνάρου έχει ένα ξεχωριστό φωτογραφικό βλέμμα που καταφέρνει να αναδείξει με το δικό της προσωπικό τρόπο ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα.
Σε μερικές ημέρες, στο Παλαιό Δημαρχείο της Ελευσίνας ανοίγει τις πόρτες της η έκθεση Ημέρες με τη Φωτογραφία στην Ελευσίνα σε διοργάνωση της «Φωτογραφικής Λέσχης Ελευσίνας». Η Υπατία Κορνάρου συμμετέχει με το έργο της αλλά ταυτόχρονα έχει αναλάβει την επιμέλεια της έκθεσης. Με αυτή την αφορμή μιλήσαμε για το έργο της και την έμπνευσή της πίσω από αυτό.
Πώς προέκυψε η ενασχόλησή σας με τη φωτογραφία; Ήταν επαγγελματικός προσανατολισμός ή ερασιτεχνική απασχόληση που εξελίχθηκε σε επαγγελματική;
Η σχέση μου με τη φωτογραφία έχει ξεκινήσει πριν είκοσι χρόνια. Η προσέγγιση εξαρχής ήταν καλλιτεχνική. Οι σπουδές και ο επαγγελματικός μου προσανατολισμός ήταν επικεντρωμένος στη λογιστική. Κατά τη διάρκεια του κορωνοϊού, όπου ο χρόνος ξαφνικά περίσσεψε, άρχισα να εκθέτω και να εκτίθεμαι ως καλλιτέχνιδα. Υπήρξε μια απρόσμενη ανταπόκριση που κυριολεκτικά μετατόπισε τον τρόπο που αντιλαμβανόμουν την καλλιτεχνική μου ιδιότητα αλλά και τη σχέση μου με τη διδασκαλία της Φωτογραφίας. Τότε προέκυψε μια συνειδητή απόφαση ώστε να ασχοληθώ πιο ουσιαστικά με ό,τι υπηρετεί τη φωτογραφική τέχνη. Σήμερα, ανταποκρίνομαι σε ό,τι με αφορά, και κυρίως μέσα από την επιμέλεια συλλογικών ομάδων όπου θέτουμε ως επί το πλείστον, περιβαλλοντικά θέματα και κοινωνικά ζητήματα.
Ποια θεματική έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο έργο σας;
Ανέκαθεν, ταυτιζόμουν με τα φαινομενικά «κακώς κείμενα». Με ενδιαφέρει να εισχωρώ σε όλα όσα οι άνθρωποι επιθυμούν σύντομα να ξεχάσουν. Έτσι μπορεί η θεματική των έργων μου να είναι μια «αυτοβιογραφική εμπειρία» που ήθελα να χαθεί στη λήθη αλλά τελικά δεν χάθηκε. Καθώς επίσης, ένα ανθρωπιστικό-κοινωνικό ζήτημα, όπως είναι το «προσφυγικό» που αποτελεί ένα μεγάλο αγκάθι για τον ελλαδικό τόπο. Η έμπνευση της ιδέας τα τελευταία δύο χρόνια επηρεάζεται συνήθως από τη σύγχρονη πραγματικότητα. Αγκαλιάζω θέματα «επίπονα» με αγάπη. Βιώνω αν θέλετε μια μορφή οπτικής εν συναίσθησης για ό,τι συμβαίνει στον κόσμο, στη φύση. Είναι ένας τρόπος για να πω: «ήμουν εδώ και έχω ευθύνη».
Τι σας εμπνέει στο να δημιουργήσετε ένα φωτογραφικό έργο και πώς δουλεύετε από την αρχική ιδέα και την πρώτη έμπνευση μέχρι την πραγματική στιγμή της φωτογράφισης;
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στην έμπνευση είναι ότι δεν γνωρίζεις πότε θα σε συναντήσει. Τα κίνητρα για τη δημιουργικότητα στη δική μου περίπτωση είναι συνειδητοποιημένα και ξεκάθαρα. Η δημιουργία αφορά τη συνδεσιμότητά μου με την απώλεια και κατ’ επέκταση με τον θάνατο. Κάθε φορά που δημιουργώ είναι σα να αντιστέκομαι στη ροή μιας «ρευστής» ακινησίας. Εμπεριέχει δράση η δημιουργία. Είναι ζωή. Οι εμπνεύσεις μου είναι ετερόκλητες. Προέρχονται από καθημερινές ιστορίες με πρόσωπα υπαρκτά. Συχνά όμως επηρεάζονται από την επικαιρότητα της εποχής τόσο των κοινωνικών όσο και των περιβαλλοντικών ζητημάτων. Το σημαντικό είναι ότι συγκλίνουν σε μια κοινή οπτική απόδοση. Η ιδέα είναι μόνο η εκκίνηση για τη δημιουργία-ολοκλήρωση ενός φωτογραφικού έργου. Η ζύμωση της ιδέας διαρκεί αρκετό χρονικό διάστημα μέχρι να συμβεί η μετάβαση από την «έννοια» σε «κάδρο». Δεν είναι λίγες, εκείνες οι φορές που το έργο βρίσκει τον προσδιορισμό του κατά την εξέλιξη του. Ανακαλύπτω όλα όσα επιθυμώ να διηγηθώ ενώ είμαι μέσα στη διαδικασία της υλοποίησής του. Είναι δηλαδή μια διαρκής έμπνευση που εξαρτάται φυσικά από τους συντελεστές και τις συνθήκες μια φωτογράφισης.
Σκηνοθετείτε τις φωτογραφίες σας; Πώς καθοδηγείτε τους φωτογραφιζόμενους; Αναζητάτε συγκεκριμένες συνθήκες για τη φωτογράφιση;
Τα τελευταία χρόνια ασχολούμαι κυρίως με την εννοιολογική φωτογραφία. Η σκηνοθετική ταυτότητα είναι σχεδόν απαραίτητη, ώστε να υπάρξει η επικοινωνία της ιδέας. Άλλωστε είναι το διαχωριστικό σημείο της “Conceptual” από τα άλλα είδη φωτογραφίας. Σίγουρα ο βαθμός ελέγχου είναι υψηλός, χωρίς να σημαίνει ότι κάποιες φορές το τυχαίο μπορεί και συγχρονίζεται με το έργο. Όταν πρόκειται για μια φωτογραφική σειρά με συγκεκριμένο ύφος αποτελεί βασικό στοιχείο η καθοδήγηση κατά τη διάρκεια της φωτογράφισης. Οι φωτογραφούμενοι αισθάνονται ασφάλεια όταν ο φωτογράφος είναι συνειδητοποιημένος και γνωρίζει εξαρχής τις κατευθύνσεις που επιθυμεί να δώσει. Οι συνθήκες φωτισμού, τοποθεσίας είναι πρωτίστως απαραίτητες και εξ ολοκλήρου στη διαχείριση-επιλογή του φωτογράφου. Αναζητώ συγκεκριμένες συνθήκες ανάλογα με την εννοιολογική διατύπωση του κάδρου. Από την στιγμή που θα συμβεί η επιλογή της τοποθεσίας, συνήθως προσθέτω στο σκηνικό αντικείμενα που εξυπηρετούν και ολοκληρώνουν το περιεχόμενο του φωτογραφικού έργου. Αντιλαμβάνομαι το σκηνικό ως έναν λευκό καμβά όπου πιάνω το πινέλο για να δώσω μορφή.
Μεγαλύτερη σημασία για εσάς στο φωτογραφικό σας αποτέλεσμα έχει η αισθητική αρτιότητα ή το μήνυμα;
Θα χαρακτήριζα τη συγκεκριμένη ερώτηση «αυτοαναφορική», σε συνάρτηση πάντα με τη φάση που διανύω για τον προσδιορισμό της καλλιτεχνικής μου ταυτότητας. Είναι ένα ενδιαφέρον δίλλημα που απασχολεί αρκετούς σύγχρονους καλλιτέχνες διότι βρισκόμαστε σε εκείνο το σημείο, μεταξύ της μοντέρνας και μετά-μοντέρνας τέχνης. Η ελευθερία στην έκφραση ενός φωτογράφου μπορεί να καταλύσει τη φορμαλιστική-αισθητική αρτιότητα και να επικεντρωθεί στο «σημαίνον» ενός φωτογραφικού κάδρου. Σε προσωπικό επίπεδο μέχρι σήμερα επιδιώκω να συνυπάρχουν και τα δύο στοιχεία, ώστε να μην στερείται στην οπτική ανάγνωση ούτε το μήνυμα αλλά ούτε και η εικαστική αρτιότητα. Όμως επειδή αγαπώ τους πειραματισμούς, είμαι ανοιχτή να δοκιμάζω νέες οπτικές.
Μία από τις πιο πρόσφατες καλλιτεχνικές δουλειές σας είναι η σειρά “atopia”. Μιλήστε μας λίγο για αυτή τη σειρά.
Το φωτογραφικό έργο “Atopia” εμπνέεται από τους χιλιάδες μετανάστες που θυσιάζουν την ύπαρξη τους για μια νέα “ουτοπική” πατρίδα του δυτικού πολιτισμού. Το θαλασσινό τοπίο γίνεται ένα μεγάλο νεκροταφείο απραγματοποίητων ονείρων. Στη σύγχρονη ιστορία της ανθρωπότητας και του πολιτισμού εξιστορείται η άχρονη αφήγηση μιας μεταναστευτικής πολιτικής που καταλήγει στο «παιχνίδι» των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το παρόν μιας ατοπίας βιώνει τα πιο ειδεχθή εγκλήματα στην υπόσχεση των ευνοϊκών συνθηκών διαβίωσης. Εκατομμύρια μετανάστες και πρόσφυγες διασχίζουν σύνορα, θάλασσες, ερήμους στην αναζήτηση ενός ασφαλή τόπου. Κάποιοι δεν θα συναντηθούν ποτέ με την «υποσχόμενη πατρίδα». Το όνειρο θα βυθιστεί μαζί με την ύπαρξη. Στην πραγματικότητα με τα κάδρα της “Atopia”, είχα την ανάγκη να επισημάνω ότι είμαι παρούσα και έχω ευθύνη για τους πνιγμούς των συνανθρώπων μου. Όλη η ανθρωπότητα έχει ευθύνη για κάθε απάνθρωπη πράξη. Ουσιαστικά, θέτω ένα άβολο ερώτημα στους «πολιτισμένους κόσμους».
Η πρόθεσή σας, ως φωτογράφος είναι πάντα η ίδια;
Ωραίο το ερώτημά σας, με βάλατε σε σκέψη. Πιστεύω πως οι προθέσεις δεν αλλάζουν εύκολα διότι είναι ο κορμός μιας προσωπικότητας. Εκείνο που έχει σημασία είναι κατά πόσο είμαστε συνειδητοποιημένοι ως προς αυτές αλλά και πώς ένας καλλιτέχνης αφουγκράζεται τη μέθοδο έκφρασής τους. Προσωπικά θεωρώ μεταβαλλόμενη την τοποθέτησή μου ως προς τα εκφραστικά μέσα, ώστε να αποτυπωθούν οι προθέσεις μου στις φωτογραφίες. Μάλιστα, όσο το σκέφτομαι καταλήγω πως είναι και καταλυτικές για τη διαμόρφωση του ύφους ενός φωτογράφου. Βέβαια όλα όσα συζητάμε, αφορούν μόνο αυθεντικές δημιουργίες που προέρχονται από την εσωτερική ωριμότητα ενός δημιουργού. Ειδάλλως αν πρόκειται για μίμηση-αντιγραφή ιδεών, τότε υπάρχει σύγχυση ως προς την ταυτότητα του καλλιτέχνη άρα και στις προθέσεις του.
Τις επόμενες ημέρες θα σας συναντήσουμε στην έκθεση Ημέρες με τη Φωτογραφία στην Ελευσίνα στην οποία συμμετέχετε αλλά έχετε αναλάβει και την επιμέλεια. Μιλήστε μας λίγο για την έκθεση; Πως ξεκίνησε η ιδέα, ποιο το περιεχόμενο;
Ναι, όντως με συναντάτε σε μια δημιουργική φάση και καθ’ όλα ομαδική διάθεση. Στις 9 Δεκεμβρίου στο Παλαιό Δημαρχείο της Ελευσίνας και ώρα 7 μ.μ σε διοργάνωση της «Φωτογραφικής Λέσχης Ελευσίνας» ξεκινάει θα έλεγα ένα μικρό «φεστιβάλ φωτογραφίας» που περιέχει ποικίλες δράσεις όπως: φωτογραφικές εκθέσεις, παρουσιάσεις φωτογράφων, ομιλίες, workshops, προβολές, με τη συμμετοχή τριάντα πέντε φωτογράφων. Το περιεχόμενο και η ιδέα αφορούν την «Εννοιολογική Φωτογραφία». Η πρόθεσή μας είναι να επικοινωνήσουμε σε ένα ευρύτερο φάσμα, με μια αφιερωματική απόχρωση την “Conceptual Photography”. Διευκρινίζω πως η διοργάνωση έχει πραγματοποιηθεί με την πολύτιμη οικονομική υποστήριξη και αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, του Δήμου Ελευσίνας καθώς και με την υποστήριξη της 2023 Έλευσις Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Ο βασικός πυρήνας των ημερών φωτογραφίας στην Ελευσίνα περιλαμβάνει δύο ομαδικές εκθέσεις φωτογραφίας. Η κεντρική έκθεση, που θα βρίσκεται στον πρώτο όροφο του παλαιού Δημαρχείου Ελευσίνας, έχει προκύψει από τις δημιουργίες των μελών της λέσχης όπου είχαν συμμετάσχει στο φετινό φωτογραφικό σεμινάριο που διοργανώσαμε με τη «Φωτογραφική Λέσχη Ελευσίνας» με θεματική την “Conceptual Art Photography”. Στη μικρή αίθουσα θα προβάλλεται η πολυμεσική παρουσίαση της έκθεσης φωτογραφίας.
Παράλληλα στο ισόγειο του κτιρίου, θα φιλοξενούνται τα επιλεγμένα φωτογραφικά κάδρα που προέκυψαν από το workshop «Το ταξίδι να είναι η πραγματικότητα». Στο συγκεκριμένο φωτογραφικό εργαστήριο έλαβαν μέρος οι παρακάτω ομάδες: Φωτογραφική Λέσχη Ελευσίνας, Φωτογραφική Λέσχη Σαλαμίνας «Φωτομέτρηση» και η Ομάδα Νέων Ελευσίνας Cultterra.
