Ο Ντέιβιντ Ντόιτς είναι ένας λαμπρός και πολυπράγμων θεωρητικός φυσικός που έχει χάρισμα στη γραφή. Το βιβλίο του «Η αρχή του απείρου» είναι ένα εκτενές, χαοτικό, απολαυστικό έργο που αναδεικνύει την έφεση του Ντόιτς στην συγγραφή βιβλίων τα οποία, παρά τις προφανείς απαιτήσεις που έχουν λόγω της ίδιας τους της θεματικής, μπορούν να διαβαστούν από ένα ευρύτερο σκεπτόμενο αναγνωστικό κοινό και όχι αποκλειστικά από ειδικούς. Παράλληλα, είναι ένα βιβλίο του οποίου οι αναμφίβολες αρετές ταυτόχρονα αποτελούν και τις βασικές του αδυναμίες: η ικανότητα του Ντόιτς να κινείται διαρκώς από το ένα θέμα στο άλλο, από το ένα γνωστικό πεδίο στο άλλο, η ροπή του να ελίσσεται συνεχώς, οι συνεχείς του παρεκβάσεις, οι αναφορές από τον Πλάτωνα και την αστροφυσική μέχρι το Σταρ Τρεκ και τους Σίμπσονς, είναι σίγουρα κάτι που συντηρεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη και αναδεικνύει την πλουραλιστική και πολυφωνική διάσταση της σκέψης του. Όμως την ίδια στιγμή αυτό καθιστά την ανάγνωση ενός τέτοιου έργου μια αρκετά χαοτική διαδικασία, αφού από ένα σημείο και μετά παύεις να αναζητάς τον συνδετικό κρίκο και αναρωτιέσαι τι ήταν αυτό που εξ’ αρχής ήθελε να αποδείξει ο συγγραφέας. Κι αυτό διότι το πεδίο του είναι τόσο ευρύ: θεωρητική φυσική, οι αρχές της πληροφορικής, μαθηματικά, εξελικτική βιολογία, φιλοσοφία και διάφορες πτυχές της, χημεία, ιστορία των ιδεών και πολλά άλλα. Αυτά βεβαίως ξεφεύγουν από το στενό γνωστικό πεδίο του Ντόιτς ή του οποιουδήποτε αναγνώστη (κάτι που προφανώς καθιστά αδύνατη την επαλήθευση των πολλών ισχυρισμών του). Ο Ντόιτς μοιάζει με ένα είδος σύγχρονου επιστημονικού αλχημιστή, ο οποίος «μαγειρεύει» με πολλά συστατικά προκειμένου να διαμορφώσει μια ευρύτερη θεωρία καθολικής εμβέλειας.
Υποθέτω ότι στον πυρήνα του το έργο κινείται γύρω από την γνωσιολογία, τον τομέα εκείνο της φιλοσοφίας που εξερευνά την ίδια την φύση και τα όρια της ανθρώπινης γνώσης. Βασικός ισχυρισμός του Ντόιτς είναι ότι η ανθρώπινη γνώση μπορεί να είναι άπειρη, η πρόοδος και η βελτίωση δυνητικά δεν έχουν όρια. Η μοναδική ουσιαστική μέθοδος της προόδου είναι η θεωρητική εικασία ακολουθούμενη από την κριτική ανάλυση που διορθώνει τα λάθη. Η αναζήτηση της «καλής εξήγησης», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, είναι η κινητήριος δύναμη της επιστημονικής εξέλιξης. Έτσι, μοιάζει να ενστερνίζεται την επιστημολογία του Καρλ Πόπερ, ο οποίος τόνισε την διαψευσιμότητα έναντι της επαληθευσιμότητας σαν βασική μέθοδο της επιστημονικής προόδου. Ο Ντόιτς κατά συνέπεια προχωράει στην απόρριψη του εμπειρισμού καθώς και μιας ολόκληρης σειράς από φιλοσοφικά ρεύματα, αποδεχόμενος, είναι αλήθεια, τις θετικές τους συνεισφορές στην εξέλιξη της επιστημονικής μεθόδου. Για τον Ντόιτς μονάχα ο διαφωτισμός είναι η περίοδος της ανθρώπινης ιστορίας που επέτρεψε στο ανθρώπινο είδος την ουσιαστική επιστημονική πρόοδο, ακριβώς λόγω του ότι για πρώτη φορά συστηματοποιήθηκε και έγινε κύριο ρεύμα αυτή ακριβώς η μέθοδος εικασίας/κριτικής. Όμως η ευκολία με την οποία ο Ντόιτς απορρίπτει απόψεις μυαλών όπως ο Λοκ, ο Καντ ή ο Χόκινγκ (μεταξύ πολλών άλλων) μας οδηγεί στο μέρος εκείνο του βιβλίου που αφήνει μια πικρή γεύση.
Αυτό είναι μια εγγενής, ψυχρή επιστημονική έπαρση. Το να απορρίπτεις με τόση άνεση τόσα ρεύματα σκέψης οδηγεί σε έναν άκαμπτο δογματισμό έστω κι αν ο Ντόιτς συχνά χρησιμοποιεί ουσιαστική επιχειρηματολογία (θα ήταν άλλωστε εντελώς αντιεπιστημονικό εκ μέρους του να μην το κάνει, το κατά πόσο η επιχειρηματολογία αυτή είναι πειστική είναι άλλο ζήτημα). Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε έναν επιστημονικό και τεχνολογικό φετιχισμό που προσεγγίζει τους ανθρώπους σαν αριθμούς και όχι σαν αυτόνομες προσωπικότητες. Η επίθεσή του στον ανθρωποκεντρισμό μπορεί να στηρίζεται σε ορισμένα σωστά επιχειρήματα όσον αφορά την βλαπτική και οπισθοδρομική ομφαλοσκόπηση του ανθρώπινου πολιτισμού, αλλά υποβαθμίζει τον απαραίτητο ουμανισμό που πρέπει να διέπει όχι μονάχα τις τέχνες αλλά και τις επιστήμες.
Σε κάθε περίπτωση όμως το βιβλίο του Ντόιτς είναι γεμάτο ενδιαφέρουσες όσο και απρόσμενες πληροφορίες, είναι γοητευτικό ακόμα κι όταν δεν μπορείς να το κατανοήσεις. Πολλές φορές μπήκα στον πειρασμό να πηδήξω σελίδες ή κεφάλαια, αλλά όλο με κάποιον τρόπο με κρατούσε, ακόμα κι αν δεν ήμουν σίγουρος τι ακριβώς διάβαζα ή πώς αυτό σχετιζόταν με τον κεντρικό του ισχυρισμό. Αρκεί να διατηρεί κανείς ένα ανοιχτό μυαλό και να αντιληφθεί ότι οι απόψεις του Ντόιτς δεν είναι δόγματα, όσο αλαζονικά απόλυτος κι αν δείχνει ενίοτε. Είναι σίγουρα ένα βιβλίο του οποίου η ανάγνωση εμπλουτίζει την αντίληψη του αναγνώστη, πράγμα πολύτιμο.
