Ετοιμάζεται πυρετωδώς για την αναχώρηση της προς το Μεξικό και το Ινστιτούτο Τέχνης της Σαντα Φε στο πλαίσιο της καλλιτεχνικής υποτροφίας που έλαβε από το Ίδρυμα Fulbright. Η θεματική του φύλου και της σωματικής αυτονομίας υπό τον τίτλο «Η κυριαρχία» αυτή που θα διερευνήσουν όλοι οι υπότροφοι, εικαστικοί, συγγραφείς, μουσικοί, μια ποικιλόμορφη κοινότητα δημιουργών που θα συγκεντρωθούν εκεί από όλο τον κόσμο. Ένα άκρως επίκαιρο θέμα και ταυτόχρονα ένα ζήτημα κυρίαρχο στην εικαστική δουλειά της Στέλλας Καπεζάνου που με το διεισδυτικό της βλέμμα παρακολουθεί και καταγράφει τις ζωές των ηρώων αλλά κυρίως ηρωίδων της σε σκηνικά παράξενα που ακροβατούν ανάμεσα στην πραγματικότητά και το όνειρο.
Ειδικά στο τελευταίο σώμα της δουλειάς της το θηλυκό είναι κυρίαρχο τόσο απέναντι στο αρσενικό όσο και στο βλέμμα του θεατή. Θηλυκό, γυναίκα που επιβάλλεται, έχει επίγνωση του εαυτού της, των δυνατών και των αδύναμων σημείων της δίχως να βάλλεται από αυτά. Αντίθετα τα μετατρέπει σε κινητήριο δύναμη. «Βρίσκω τη δύναμή μου αγκαλιάζοντας και εγώ τις αδυναμίες μου, κανοντάς τες γνώση και πεποίθηση», μοιράζεται στη συνάντησή μας η Στέλλα Καπεζάνου. Προσδοκία της φυσικά σε αυτό το ταξίδι, η διερεύνηση νέων εικαστικών μονοπατιών, θεματικής, μέσου και τεχνοτροπίας.
Μέσα στο στούντιο της κυριαρχεί μια δημιουργική αναρχία. Εδώ μπορεί να τη βρει κανείς από το ξημέρωμα ανάμεσα στα πινέλα, τα λάδια και τους καμβάδες της. Έχει μεγαλώσει άλλωστε με αυτά από πολύ μικρή, βλέποντας τη μητέρα της να ζωγραφίζει:
«Δεν δουλεύω όταν θα μου έρθει η έμπνευση ή όταν έχω κέφι. Κάθε πρωί, βρέξει χιονίσει είμαι στο στούντιο. Θα γυρίσω μόνο στο σπίτι για να προλάβω να δω τον γιο μου. Δεν γίνεται διαφορετικά. Ένα έργο χρειάζεται πολύ χρόνο για να ολοκληρωθεί».
Τα σχέδια της όλα μελετημένα και σκηνοθετημένα από την ίδια μέχρι την τελευταία τους λεπτομέρεια, αισθητικά άρτια σε συνθέσεις ισορροπημένες, σχολαστικά τοποθετημένες, είναι παραστατικά με ζωντανά έντονα χρώματα. Η τεχνική του tableau vivant ως μέθοδο αφήγησης διαπνέει όλο το έργο της. Η πειθαρχία στη σκέψη και στην οργάνωση της δουλειάς, κάτι περισσότερο από απαραίτητα. Αλλά και τα αισθητικά της κριτήρια καλά δουλεμένα δεν αφήνουν χώρο στην ατέλεια ή την τυχαιότητα.
Και η Στέλλα Καπεζάνου θα ήταν σίγουρα η Θεά της Πειθαρχίας, και της Ισορροπίας αν υπήρχε. Αφοσιωμένη στο καθημερινό της πρόγραμμα, προσηλωμένη σε κάθε της σύνθεση υπηρετεί με πάθος εδώ και χρόνια τη ζωγραφική. Πειθαρχία που απέκτησε από τη μετεφηβική κιόλας ηλικία όταν θα δουλεύει ατελείωτες ώρες στον χώρο της μόδας με στόχο την οικονομική της ανεξαρτησία:
«Η πειθαρχία με ακολουθεί από πολύ μικρή. Θυμάμαι να δουλεύω ασταμάτητα 14 και 18 ώρες την ημέρα, να κοιμάμαι και μετά ξανά πολύ νωρίς το πρωί να συνεχίζω».
Ταυτόχρονα είναι εκπαιδευμένη να θέτει υψηλά αισθητικά κριτήρια, δυνατό σχέδιο και προσεγμένες συνθέσεις από πολύ μικρή. Τα κενά, οι σιωπές όπου υπάρχουν είναι συνειδητές επιλογές της.
Τα δυο μεγάλα της πάθη – Η ζωγραφική και ο γιος της Κάρολος
Η Στέλλα Καπεζάνου από το 2005 ασχολείται αποκλειστικά με το μεγάλο πάθος της, τη ζωγραφική. Γεννήθηκε στην Αθήνα και το 2011, όντας ήδη μητέρα ενός μικρούς αγοριού, θα ξεκινήσει τις σπουδές της ζωγραφικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, λαμβάνοντας μάλιστα τιμητική υποτροφία από το ΙΚΥ για την πρώτη θέση στις εισαγωγικές εξετάσεις της ΑΣΚΤ. Μετά την αποφοίτησή της, θα συνεχίσει τις μεταπτυχιακές σπουδές στο Chelsea College of Arts του Λονδίνου, όπου της απονεμήθηκε η υποτροφία Frank Bowling. Εκεί ανάμεσα στον ρόλο της μητέρας και της φοιτήτριας θα δουλέψει σκληρά ταξιδεύοντας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αγγλία, ώστε να έχει χρόνο για τον γιο της. Στιγμές δύσκολες, απαιτητικές, εξαντλητικές.
«Αυτό που με γέμισε ζωντάνια και επιμονή ήταν γιατί αφορούσε τα δυο πιο σημαντικά πράγματα στη ζωή μου: τον Κάρολο και τη δουλειά μου. Το παιδί και η δουλειά μου είναι ο παράδεισος για μένα, η απόλυτη ευτυχία. Η δουλειά δεν είναι κάτι τοξικό αλλά κάτι που με αναζωογονεί. Σταματάω να δουλεύω το ΣΚ, όχι γιατί πρέπει, αλλά γιατί θέλω να αφιερώνω λίγο χρόνο στον γιο μου και να παίρνω ενέργεια. Φέτος για παράδειγμα τον Αύγουστο που δούλευα για την Art Athina, εκτός από 9 μέρες, όλο τον μήνα έμεινα εδώ δουλεύοντας».
Και θα επιστρέψει στην Ελλάδα αποκλειστικά και μόνο για το παιδί της. Οι συνθήκες δεν επέτρεπαν άλλωστε να μεγαλώσει ένα παιδί μόνη εκεί. Στο Λονδίνο έχει βραβευθεί με το Clyde & Co Emerging Star Award, το Cass Art Prize 2018 και ήταν φιναλίστ για το Solo Show Award 2017, το Rise Art Prize 2018 και το ACS Studio Prize 2018.
Η Στέλλα Καπεζάνου σήμερα, απολαμβάνει μεγάλη επιτυχία στο εξωτερικό. Τα περισσότερα έργα της βρίσκουν θαυμαστές και αγοραστές κυρίως στην Ασία. Στην Ελλάδα δυστυχώς ο δρόμος είναι ακόμα πολύ μακρύς και κυρίως ανηφορικός. «Πολλές φορές αισθάνομαι ότι λόγω της προηγούμενης επαγγελματικής μου απασχόλησης σε νεαρή ηλικία με το χώρο της μόδας, πρέπει να διασχίσω μίλια για να γίνω αποδεκτή ως εικαστικός. Στο εξωτερικό κρίνομαι μόνο για το έργο μου. Εδώ στην Ελλάδα, νιώθω ότι διαρκώς πρέπει να αποδεικνύω την ικανότητά μου. Οι υποτροφίες, οι εκθέσεις, η Διεθνής αναγνώριση δεν είναι αρκετά. Η προηγούμενη καριέρα μου έχει συχνά σταθεί τροχοπέδη στην χώρα μας, κυρίως από τους ανθρώπους της Τέχνης».
Το φαντασιακό ισορροπεί με την πραγματικότητα πλαισιωμένα σε δυνατές συνθέσεις με έντονα χρώματα
Με το έργο της διερευνά τις ανθρώπινες σχέσεις και λίγο πιο υπόγεια, όχι τόσο ορατά, τα συναισθήματα, τη ματαιότητα ή ακόμα και την απουσία των σχέσεων, τις σχέσεις με τα αντικείμενα, την κοινωνία, όλα όσα «συμβαίνουν δηλαδή στον δυτικό κόσμο την εποχή που ζω εγώ».
Οι φιγούρες της, τις περισσότερες φορές σκηνοθετημένες από την ίδια, αποτυπωμένες αρχικά σε φωτογραφία, συχνά πλαισιώνονται από τοπία που μοιάζουν με ταπετσαρίες ενώ περιβάλλονται από συμβολικά αντικείμενα, τροπικά και αστικά σκηνικά, μυστηριώδη ζώα και ξεχωριστά στοιχεία, επιτρέποντας στο φανταστικό να λειτουργήσει ως προέκταση της πραγματικότητας.
Όταν ωριμάσει μια ιδέα στα μυαλό της, φωτογραφίζει η ίδια φανταστικά στοιχεία, σκηνοθετημένες εικόνες, τοπία και ηθοποιούς που χαίρονται πολύ να συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία. Φωτογραφίες που όπως η ίδια υπογραμμίζει «δεν έχουν καμία επαγγελματική αξίωση. Απλώς χρειάζομαι το σχέδιο για να το πλαισιώσω στη συνέχεια».
Γιατί η ζωγραφική, το σχέδιο και η σύνθεση μιας εικόνας την απασχολεί πολύ:
«Η ζωγραφική μου δεν μοιάζει για παράδειγμα με του Μπουζιάνη. Δεν πρόκειται δηλαδή για τη μνήμη του χεριού μου, το αποτύπωμά του στον καμβά. Η ζωγραφική μου είναι παραστατική. Θα αποτυπώσω ένα χέρι με κάθε του λεπτομέρεια, την κλίση του, τη στάση του. Έχω ανάγκη το σχέδιο. Ειδικά τα χέρια είναι σημεία που δίνω έμφαση. Τα χέρια λένε πολλά, όπως φυσικά και το βλέμμα».
Οι εικόνες που φτιάχνει ξεχειλίζουν από χρώμα. Το χρώμα δεν την φοβίζει αλλά αντίθετα με τα αποθέματά σου δημιουργεί τη δική της οπτική γλώσσα. «Ακόμα και όταν προσπαθώ να περιορίσω λίγο το χρώμα, να ρίξω τις εντάσεις του, δεν μπορώ. Πάντα ξαναγυρίζω σε αυτό». Η μητέρα της ο αυστηρότερος συχνά κριτής της συχνά θα της τονίζει «κάνε κάτι πιο χαρούμενο». Αυτό και μόνο, η παρουσία της μητέρας της σε κάθε βήμα, στην πρώτη αποκάλυψη ενός έργου την κάνει πιο χαρούμενη.
Εν αρχή είναι η κεραμική – “The Ballet Series”
Παράλληλα με τους πίνακές της, η Στέλλα Καπεζάνου εργάζεται επίσης στην κεραμική, παράγοντας αντικείμενα που απηχούν κοινά μοτίβα και αισθητικές που παρατηρούνται σε ολόκληρο το εικαστικό της έργο. Η κεραμική θα είναι αυτή τη φορά η αρχή για το τελευταίο ζωγραφικό της έργο, τις Χορεύτριες ή αλλιώς “Ballet Series”.
Μεγάλοι καμβάδες σε έντονο ροζ, καφέ και μαύρο, απεικονίσεις γυναικών χορευτριών:
«Βρέθηκα μπροστά σε ένα κεραμικό βάζο και θέλοντας να προσθέσω το γυμνό σε αυτό, είχα μια κοίλη επιφάνεια να δουλέψω. Καθώς αντιπαθώ τις μικρές φιγούρες, αποφάσισα να χρησιμοποιήσω τη φιγούρα μιας μπαλαρίνας, η μόνη πιθανή περίπτωση να γεμίσει με την κλίση του σώματός της όλο το βάζο μου που ήθελα να πλημμυρίσει από μια γυναίκα. Έτσι κάνοντας τα πρώτα μου βάζα, αποφάσισα να το μεταφέρω στον καμβά».
Κλασικές φιγούρες χορευτριών, η απόλυτη θηλυκή εικόνα, ανάλαφρες, αιθέριες υπάρξεις που στα χέρια της Καπεζάνου αποκτούν τη γήινη, πραγματική τους υπόσταση:
«Στο μυαλό μας η μπαλαρίνα συχνά αποτελεί το κοριτσίστικο πρότυπο. Είναι λεπτεπίλεπτη, μικροκαμωμένη, αιθέρια, είναι όλα πάνω της τόσο φίνα. Στέκεται στα ακροδάχτυλα και περπατάει ρυθμικά, ανάλαφρα. Σε αυτά τα έργα, τη βλέπουμε άλλοτε γυμνή, άλλοτε με τρίχες στις μασχάλες. Ο σκοπός μου είναι να εξανθρωπιστεί».
Έργο που αυτή τη φορά δεν θα κάνει χρήση δικών της φωτογραφιών, δεν θέλει πολύ συγκεκριμένες αναφορές αλλά θα προτιμήσει να δουλέψει αφηρημένα, φαντασιακά. «Θέλω να προσθέσω στοιχεία υποσυνείδητα, από μνήμης», τονίζει στην κουβέντα μας την ώρα που όρθια κοιτάει ένα από τα δύο έργα της και με το πινέλο της προσθέτει μερικές πινελιές.
«Πότε αλήθεια νιώθεις ότι έχεις ολοκληρώσει ένα έργο;» τη ρωτάω. Και η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν το γνωρίζει από την αρχή, απλώς κάποια στιγμή κλειδώνει ως εικόνα στα μάτια της:
«Συχνά αφήνω ατελείωτα κάποια σημάδια αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορώ να προβλέψω από την αρχή πότε θα έχει ολοκληρωθεί. Στήνοντας κάθε έργο, οδηγούμαι από τις ίδιες μορφές. Κάποιες φορές μετακινώ στοιχεία, δίνω εντάσεις στα χρώματα. Αποφάσεις που παίρνω μέρα με τη μέρα».
