«Ο φόβος για τον θάνατο είναι επακόλουθο του φόβου για τη ζωή. Όποιος ζει μια γεμάτη ζωή, είναι έτοιμος να πεθάνει ανά πάσα στιγμή». Τα λόγια του Mark Twain για τον θάνατο, μας υπενθυμίζουν την αδιάρρηκτη σχέση που έχουν οι δύο έννοιες μεταξύ τους.
Τι θα γινόταν αν η ζωή δεν ερχόταν συνοδεία του θανάτου; Πόσο διαφορετικά θα βιώναμε αυτήν την πορεία αν η φυσική της κατάληξη δεν ήταν ο θάνατος; Θα ήταν πιο ασφαλές να ζει κανείς, θα ήταν λιγότερο κοστοβόρο, ή απλά θα ζούσαμε μια ζωή βουτηγμένη στην πλήξη;
Ο Άγγελος Τριανταφύλλου συν-σκηνοθετεί και γράφει τη μουσική για μια παράσταση ωδή στη ζωή. Στον «Ευαγγελισμό» που παρουσιάζεται στο Εθνικό Θέατρο ο Χάρος αιχμαλωτίζεται και οτιδήποτε έμοιαζε κανονικό παύει πια να είναι. Γιατροί και ασθενείς βρίσκονται ανυπεράσπιστοι μπροστά σε ένα διαστρεβλωμένο θαύμα, μη γνωρίζοντας τι έχει πυροδοτήσει την ξαφνική ανάρρωση ανθρώπων που είχαν για νεκρούς, σε ένα κλίμα απόλυτα σουρεάλ.
Λίγο πριν η παράσταση ρίξει αυλαία, ο Άγγελος Τριανταφύλλου μιλάει στο ελc για τη σχέση ζωής και θανάτου, για τον σουρεαλισμό που έχει γίνει δεύτερη φύση μας, για την απώλεια και την αγάπη, για τη χαρά της ύπαρξης.
θάνατος ή αλλιώς αφετηρία για ζωή
Τον ρωτώ αν η παράσταση αλλάζει μέρα τη μέρα, αν αναπνέει διαφορετικά κάθε ήρωας σε κάθε επικοινωνία με το κοινό και μου απαντά πως δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς.
«Η παράσταση είναι ένας απόλυτα ζωντανός οργανισμός που συνδιαμορφώνεται και από το κοινό, συνδιαμορφώνεται και από τους ηθοποιούς. Το έργο είναι απόλυτα σημερινό και αφορά τη ζωή και τον θάνατο, την αγάπη και αυτά τα θέματα που ακουμπούν τον καθένα. Εντείνεται πολύ από το πόσο ο κόσμος συμμετέχει σε αυτή, από το πως οι ηθοποιοί όλο και βαθαίνουν μέσα στους ρόλους τους και ανακαλύπτουν εκ νέου το ταξίδι τους. Από την πρώτη παράσταση μέχρι και σήμερα είναι ένα τελείως διαφορετικό έργο. Δεν είναι ποτέ ίδιο κάθε μέρα και αυτό έχει μια γοητεία, τίποτα δεν είναι παγιωμένο.
Άλλαξε και ξανάλλαξε το έργο. Ο κόσμος δεν έχει μια ενιαία γνώμη, έχει πολλές γνώμες για αυτό. Μέσα σε αυτό το ταξίδι, το θέμα είναι πόσο καλό κέντρο έχει η παράσταση και πώς μέσα σε αυτόν τον νοητό κύκλο, μπορούν να κινηθούν οι ηθοποιοί -αλλά πάντα ένας αδιάσπαστος πυρήνας να παραμένει. Οι ηθοποιοί έχουν μεγάλη αφοσίωση και πίστη σε αυτό που κάνουν. Έχουν έναν πολύ σταθερό άξονα γύρω από τον οποίο κινούνται. Ο κόσμος το κάνει να ακτινοβολεί ή να θολώνει αλλά ο άξονας παραμένει σταθερός.
Πού εντοπίζω το νόημα; Η ζωή νοηματοδοτείται επειδή τελειώνει. Νοηματοδοτείται από την αγάπη και την αυτοθυσία. Ακριβώς επειδή η ζωή τελειώνει και έχει ημερομηνία λήξης, ο μόνος τρόπος για να έχει αυτή η ζωή έναν λόγο να υπάρχει είναι η αγάπη και η αυτοθυσία. Αυτό είναι για μένα η αφετηρία. Αν η ζωή δεν είχε ημερομηνία λήξης, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Η ζωή θα ήταν πιο ασφαλής, μάλλον».
απώλεια, μοναξιά, το αντίο
Συζητάμε για την απώλεια, τη μοναξιά που μπορεί να φέρει αυτή η απώλεια, τον θάνατο που μας στερεί ανθρώπους. Αυτός είναι, όμως, ο κύκλος της ζωής.
«Όλοι βιώνουμε θανάτους οικείων, συγγενών, απώλειες που δεν είναι πάντα θάνατοι -ισχυρές απώλειες. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με την αίσθηση του να χάνουμε κάτι σημαντικό για εμάς το οποίο σήμαινε πολλά. Αυτό είναι ο δικός μας άνθρωπος που φεύγει, βιολογικά ή μεταφορικά. Έχω βιώσει στη ζωή μου κάποιες τρανταχτές απώλειες και είμαι και εγώ μέρος αυτού του κόσμου. Αυτός είναι ο κύκλος της ζωής, είμαστε συμφιλιωμένοι με αυτόν. Η αλήθεια είναι ότι ένας θάνατος που έκανα πολύ καιρό να ξεπεράσω ήταν ο θάνατος μιας προσωπικής μου φίλης. Ήταν άκαιρος. Όταν ο θάνατος δεν έρχεται στον χρόνο που πρέπει αλλά είναι σε λάθος χρόνο, τότε σε πονάει λίγο παραπάνω. Μια νεαρή ηλικία πάντα σου εντείνει την αίσθηση του άκαιρου σε έναν θάνατο. Έχουμε στο μυαλό μας πως νομοτέλεια σημαίνει πως αν δεν περάσεις μια ηλικία, δεν είναι ακόμα η ώρα σου για να πεθάνεις. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ολοκληρώσει έναν κύκλο της ζωής τους, έχουν μια πληρότητα στη ζωή τους και υπάρχουν άνθρωποι που δεν είναι πλήρεις ακόμα, δεν έχουν εκπληρώσει το χρέος τους απέναντι στη ζωή.
Ό,τι είναι να έχουμε πει σε έναν άνθρωπο, το έχουμε πει. Όταν φεύγει ένας άνθρωπος και λέμε πως δεν του είπαμε αυτά που θέλαμε να του πούμε είναι μια υπεκφυγή απέναντι στο τι έχουμε βιώσει με αυτόν τον άνθρωπο. Υπεκφεύγουμε. Αν θέλαμε να του είχαμε εκμυστηρευτεί την αγάπη μας, τα προβλήματά μας, θα το είχαμε κάνει. Για κάποιο λόγο δεν έγινε. Σε αυτό είμαι πιο σκληρός στον ίδιο μου τον εαυτό. Όταν βιώνεις μια απώλεια η πρώτη σου αντίδραση είναι το δεν ήμουν εκεί, γιατί;. Και μετά σκέφτεσαι πως για κάποιον λόγο έγινε.
Είμαστε σίγουροι πως δεν θα είμαστε εμείς που θα φύγουμε. Έχουμε μια μεγάλη αγάπη στον ίδιο μας τον εαυτό, στην ίδια την ύπαρξή μας, περισσότερο από τον συνάνθρωπό μας και όσο πιο ακλόνητη έχουμε την δική μας ύπαρξη, τόσο λιγότερα ψυχολογικά προβλήματα έχουμε. Όταν αρχίζουμε να κλονίζουμε την ύπαρξή μας και να βλέπουμε τα σαθρά της θεμέλια, τότε αρχίζουμε οι ίδιοι να αμφιβάλλουμε. Αυτή η αμφιβολία είναι κάτι το οποίο λίγοι άνθρωποι μπορούν να αντέξουν. Δεν νομίζω ότι είναι πολλοί οι άνθρωποι που μπορούν να το αντέξουν.
Όσο καλύτερες σχέσεις έχουμε με τους γύρω μας, τόσο περισσότερο πιστεύουμε ότι δεν θα μείνουμε μόνοι. Είναι τρομακτική η μοναξιά για όλους».
σουρεαλισμός & μιούζικαλ
Του ζητώ να περιγράψει το πιο σουρεαλιστικό πράγμα που μπορεί να φέρει στο μυαλό του και η απάντηση έχει κάτι από… Ευαγγελισμό.
«Είναι γεμάτη σουρεαλισμό η ζωή. Μπορεί να είναι γκροτέσκα, μπορεί να είναι άγρια, μπορεί να είναι τρυφερή. Δεν είναι μονοσήμαντη, όπως πολλές φορές πιστεύουμε. Ο μεγαλύτερος σουρεαλισμός που μου έτυχε τον τελευταίο καιρό είναι ο εξής: Όπως είδατε στην παράσταση, ο χαρακτήρας που υποδύεται ο Γιώργος Γλάστρας λέγεται Λυμπερόπουλος και είναι ο ήρωας που στο τέλος συνομιλεί με τον Χάρο. Ακριβώς πριν αρχίσουμε πρόβες έπαθα έναν φρικτό κολικό εντέρου και εισήχθην στον Ευαγγελισμό, στα επείγοντα. Όταν κοίταξα το παραπεμπτικό του υπερήχου που μου έγραψαν, είδα πως το όνομα του γιατρού ήταν Λυμπερόπουλος.
Είναι ένας χαρακτήρας που κινείται ανάμεσα στο ανθρώπινο και το θεϊκό στοιχείο, είναι ένας χαρακτήρας που κινείται ανάμεσα στο ζώο και τον άνθρωπο, ένας άνθρωπος ανάμεσα στα φύλα, ανάμεσα στο αρσενικό και το θηλυκό, είναι ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος. Ένας άνθρωπος που έχει συμφιλιωθεί με όλα του τα δίπολα, πάρα πολύ σοφός. Ένας γιατρός που έχει την απόλυτη σοφία. Είναι ο μοναδικός που μπορεί να συνομιλήσει με τον Θάνατο, ξέρει τι θα γίνει, είναι προδιαγεγραμμένη εξέλιξη για αυτόν. Είναι ένας περίεργος άγγελος, ένας περίεργος διάμεσος.
Ένα νοσοκομείο είναι ένας καταλύτης. Αναγκάζει όλα τα πράγματα να γίνουν πιο γρήγορα. Στην αρχή δεν ήταν αυτή η απόφαση. Όσο εξερευνούσαμε την πλοκή και τα βασικά μας θέλω, καταλήξαμε ότι θέλουμε έναν τόπο που θα οδηγεί όλους τους χαρακτήρες σε ακραία κατάσταση και επομένως να μπορεί να συνομιλήσει με τον θάνατο και τη ζωή. Δεν θα μπορούσε να είναι κανένας άλλος πέρα από ένα νοσοκομείο σαν τον Ευαγγελισμό».
το έχουμε με το μιούζικαλ τελικά οι Έλληνες;
«Ο Έλληνας δεν το έχει με το μιούζικαλ (αναγράφεται στην παράσταση): Αυτό είναι ένα καλό χιούμορ. Πρώτα-πρώτα για να αναιρέσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Κάνουμε ένα χορευτικό στην αρχή το οποίο προσομοιάζει στο μιούζικαλ. Εμείς οι ίδιοι που το κάνουμε είμαστε ανεπαρκείς να το κάνουμε στο επίπεδο που το κάνει ένα μιούζικαλ του Broadway ή του West End σε επίπεδο παραγωγής, τεχνογνωσίας και στο επίπεδο της φτώχειας μας της ελληνικής.
Φυσικά, κλείνουμε το μάτι και οι ίδιοι αυτοαναιρούμαστε. Αν δεν βλέπεις τι πραγματικά έχεις στα χέρια σου δεν μπορείς να δημιουργήσεις. Τώρα αν ο Έλληνας το έχει με το μιούζικαλ… Έχουμε κάνει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια πολλές ωραίες παραστάσεις μουσικού θεάτρου. Μια χαρά το έχουμε! Μπορούμε να προάγουμε αυτόν τον κώδικα, αρέσει και στον κόσμο».
σταθμοί στην πορεία & πορείες στους σταθμούς
Το τέλος κάθε χρονιάς και η αρχή της επόμενης ενδείκνυνται πάντα για μια παύση για αναστοχασμό.
«Ο Ευαγγελισμός αυτή τη στιγμή παίζεται και δεν έχει προλάβει ακόμα να μου αφήσει το αποτύπωμά του. Είναι πολύ νωπό. Από τις δουλειές που έχω κάνει, ξεχωρίζω ως σταθμούς τη Γκόλφω, την Επικίνδυνη Ηλικία, την Οπερέττα και τη Μέσα Χώρα. Με έχουν καθορίσει. Η ζωή δεν έχει μόνο σταθμούς, έχει πολύ μεγαλύτερες πορείες. Όσο ακολουθείς μια πορεία, είσαι ευτυχισμένος με εκείνη. Όταν σταματήσεις να είσαι ευχαριστημένος με την πορεία που ακολουθείς, εκεί γίνεται σταθμός. Να είμαστε ευτυχισμένοι όσο έχουμε πορείες στη ζωή και όχι σταθμούς.
Τι μου πήρε η χρονιά που έφυγε; Μου πήρε κάτι από την αφέλειά μου. Είμαι ένας άνθρωπος που προσπαθώ πάντα να έχω μια ηθελημένη αφέλεια. Αυτή η χρονιά με ανάγκασε να είμαι λίγο λιγότερο αφελής. Ελπίζω να την ξανακερδίσω αυτή την αφέλειά μου την επόμενη χρονιά γιατί συνδέεται με την προσωπική μου ευτυχία.
Θα απαντήσω όπως απαντάνε μοντέλα διαγωνισμών ομορφιάς. Η παγκόσμια ειρήνη είναι το μεγαλύτερο ζητούμενο, συνδέεται με την κλιματική αλλαγή και με τη γεωπολιτική κατάσταση, είμαστε πολιτικά όντα και αν δεν απαντήσουμε συλλογικά σε κάτι τέτοιο και απαντήσουμε προσωπικά θα είμαστε λίγοι. Όσο κοινότυπο κι αν ακούγεται. Αυτό θέλω να φέρει αυτή η χρονιά».
