Το ΕΜΣΤ παρουσιάζει την πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση στην Ευρώπη της Νοτιοαφρικανής καλλιτέχνιδας Penny Siopis, που γεννήθηκε το 1953 στην πόλη του Βράιμπεργκ από Έλληνες γονείς. Η Siopis έγινε γνωστή ήδη από τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 χάρη στην ιστορικά και πολιτισμικά φορτισμένη ζωγραφική της, που ασκούσε κριτική στην αποικιοκρατία, το απαρτχάιντ, τον ρατσισμό και τον σεξισμό. Στην καλλιτεχνική της πορεία πειραματίστηκε με πληθώρα μέσων, δημιουργώντας ένα πολυδιάστατο έργο που την έχει καταστήσει μία από τις πλέον σημαντικές καλλιτεχνικές φωνές της γενιάς της τόσο εντός όσο και εκτός της αφρικανικής ηπείρου, με ιδιαίτερη επιρροή στην νεότερη γενιά καλλιτεχνών, σημείο αναφοράς για τη σύγχρονη αντιαποικιακή και φεμινιστική τέχνη. H αναδρομική έκθεση “For Dear Life” την πρώτη συνολική παρουσίασή τoυ έργου της Siopis, εκτός Nότιας Αφρικής, με κορυφαία έργα από όλες περιόδους και τις ενότητες της καλλιτέχνιδας από την αρχή της πορείας της μέχρι σήμερα.
Η Penny Siopis έχει δουλέψει με μια ευρεία γκάμα υλικών: λαδομπογιές, μελάνια, κόλλα, αποκόμματα εφημερίδων, καθημερινά αντικείμενα, αλλά και φιλμ 8 και 16 χιλιοστών. Τα έργα της είναι υποδειγματικά για την πλήρη ισορροπία μεταξύ περιεχομένου και φόρμας καθώς η υλικότητα και η διαδικασία της δημιουργίας τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το περιεχόμενο, το νόημα την ιδέα. Εδώ και πενήντα χρόνια, διερευνά την πολιτική του σώματος, το τραύμα, καθώς και τη θλίψη και την ντροπή που ενυπάρχουν μέσα σε προσωπικές και συλλογικές ιστορίες στην πατρίδα της, την πολύπαθη Νότια Αφρική. Κεντρικά θέματα στο έργο της είναι η επίμονη όσο και εύθραυστη υπόσταση της μνήμης, η αλήθεια, η απόδοση ευθυνών, τα δικαιώματα των γυναικών και των περιθωριοποιημένων ατόμων, η ευαλωτότητα και οι περίπλοκοι δεσμοί που συνδέουν το ιδιωτικό και το δημόσιο. Κοινωνική συνείδηση, ηθική και πολιτική στάση, καλλιτεχνική φαντασία και δεξιοτεχνία συνυπάρχουν σ’ ένα σώμα δουλειάς πλούσιο σε οπτικά και εννοιολογικά ερεθίσματα.
Η έκθεση περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα Cake Paintings τα πρώτα ζωγραφικά έργα των αρχών της δεκαετίας του ‘80, όπου επεξεργάζεται την οικογενειακή μνήμη και το έμφυλο αποτύπωμά της, τα εμβληματικά πλέον History Paintings (1985 – 1995) που αποκρυσταλλώνουν μια από τις καθοριστικότερες δεκαετίες στην ιστορία της Νότιας Αφρικής στα τέλη του 20ού αιώνα, την πτώση του απαρτχάιντ, την ίδρυση ενός δημοκρατικού κράτους και την προετοιμασία του εδάφους για την εθνική Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης, τα ζωγραφικά έργα Pinky Pinky που διερευνούν τους μύθους που στοιχειώνουν το παιδικό φαντασιακό ως συνέπεια της αποικιοκρατίας, τα Shame Paintings για την έννοια της ντροπής, ως ίχνος τόσο προσωπικού όσο και πολιτικού τραύματος καθώς και τα πρόσφατα έργα της που δημιουργήθηκαν την εποχή του κορονοϊού.
Τέλος συμπεριλαμβάνει σημαντικό μέρος της πειραματικής κινηματογραφικής δουλειάς της, ένα κομμάτι τ ο οποίο εκφράζει τα βιώματα της Ελληνικής καταγωγής της, και μας θυμίζει σημαντικά ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα που σημάδεψαν την Ελλάδα και την διασπορά της κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Η αναδρομική έκθεση της Penny Siopis For Dear Life συστήνει στο ελληνικό κοινό μια σημαντική καλλιτέχνιδα που με το έργο της έχει ανοίξει νέους εκφραστικούς δρόμους σε βαθιά συνομιλία με μια ολόκληρη εποχή διεκδίκησης δικαιωμάτων και κοινωνικο – πολιτικών αλλαγών.
Η Κατερίνα Γρέγου, καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ και επιμελήτρια της έκθεσης, σημειώνει για το έργο της Siopis: «Αυτή η πολυσχιδής, πολυμεσική και πολυεπίπεδη εικαστική παραγωγή αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα ενός αξιοθαύμαστου σώματος έργου από μια καλλιτέχνιδα που επί πενήντα χρόνια έχει υπάρξει αδιάλειπτα αφοσιωμένη στην τέχνη της. Αυτό που κάνει το έργο της αξιοσημείωτο – και μοναδικό – είναι κάτι που λίγοι καλλιτέχνες κατορθώνουν: μια πλήρης, έμφορτη νοήματος, ισορροπία μεταξύ περιεχομένου και φόρμας. Σε όλη τη διάρκεια της καριέρας της, καθένα από τα έργα της προτείνει την υλικότητα και τη διαδικασία ως άρρηκτα συνδεδεμένη με το περιεχόμενο, το νόημα, την ιδέα. Τα έργα αυτά συναρπάζουν όχι μόνο οπτικά αλλά και χάρη στη φυσική, υλική τους διάσταση, που είναι πειραματική και παιγνιώδης και συνάμα γεμάτη από νοήματα, ιστορίες, ιδέες, όπου το βάθος και η βαρύτητα συνυπάρχουν δημιουργικά. Δεν είναι τυχαίο ότι η Penny Siopis έχει γίνει ένα σημαντικό σημείο αναφοράς για τους καλλιτέχνες της νεότερης γενιάς, πολλοί από τους οποίους αναζητούν μια ηθική και καλλιτεχνική πυξίδα σε αυτούς τους «αβέβαιους καιρούς».
Την έκθεση συνοδεύει κατάλογος 400 σελ., σε σχεδιασμό Schema. Περιλαμβάνει κείμενα των: Sinazo Chiya, Kατερίνα Γρέγου, William Kentridge, Achille Mbembe, Pumla Dineo Gqola, Griselda Pollock, Laura Rascaroli, Olga Speakes.
H Penny Siopis γεννήθηκε το 1953 στο Βράιμπουργκ της Νότιας Αφρικής και ζει στο Κέιπ Τάουν. Έχει Πτυχίο Καλών Τεχνών από το Rhodes University του οποίου είναι επίσης Επίτιμη Διδάκτορας. Είναι επίσης Ομότιμη Καθηγήτρια στη Michaelis School of Fine Art του U niversity of Cape Town. Στις ατομικές της εκθέσεις σε θεσμικό πλαίσιο περιλαμβάνονται οι: 1997 Ongoing, Michaelis Galleries, Πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν (2023)∙ Moving Stories and Travelling Rhythms: Penny Siopis and the Many Journeys of Skokiaan, National Gallery of Zimbabwe, Μπουλαουάγιο (2019)∙ ‘This is a True Story’: Six Films (1997 – 2017) , Zeitz Museum of Contemporary Art Africa, Κέιπ Τάουν (2018)∙ Penny Siopis: Films, Erg Gallery, Βρυξέλλες (2016)∙ Incarnations , Institute of Contemporary Art Indian Ocean, Πορτ Λιούις, Άγιος Μαυρίκιος (2016)∙ Time and Again: A Retrospective Exhibition, South African National Gallery, Κέιπ Τάουν (2014), και Wits Art Museum, Γιοχάνεσμπουργκ (2015)∙ Red: The Iconography of Colour in the Work of Penny Siopis, KZNSA G allery, Ντέρμπαν (2009), και Three Essays on Shame, Freud Museum, Λονδίνο (2005).
Στις σημαντικές της ομαδικές εκθέσεις περιλαμβάνονται οι: Trace – Formations of Likeness: Photography and Video from The Walther Collection , Haus der Kunst, Μόναχο (2023)∙ Enduring Circumstances , Peltz Gallery, Birkbeck, University of London (2022)∙ Shifting Dialogues: Photography from The Walther Collection , Kunstsammlung Nordrhein – Westfalen, Ντίσελντορφ (2022)∙ Plural Possibilities and the Female Body , Henry Art Gallery, W ashington University (2021)∙ Global(e) Resistance, Centre Pompidou, Παρίσι (2020)∙ Indian Ocean Current , McMullen Museum of Art, Boston College, Mασαχουσέτη (2020)∙ I Am … Contemporary Women Artists of Africa, Smithsonian National Museum of African Art, Πόλη της Ουάσινγκτον (2019)∙ The Lotus in Spite of the Swamp, Prospect.4, Νέα Ορλεάνη (2017)∙ All Things Being Equal, Zeitz Museum of Contemporary Art Africa, Κέιπ Τάουν (2017)∙ South Africa: The Art of a Nation , British Museum, Λονδίνο (2016)∙ Public Inti macy: Art and Other Ordinary Acts in South Africa, Yerba Buena Center for the Arts, Σαν Φραντσίσκο (2014)∙ Prism: Drawing from 1990 – 2011, Museum of Contemporary Art, Όσλο (2012)∙ Appropriated Landscapes , The Walther Collection, Νόι Ουλμ / Μπουρλαφίνγκεν, Γερ μανία (2011)∙ Black Womanhood: Images, Icons and Ideologies of the African Body , Hood Museum, Νέο Χάμσαϊρ ∙ Davis Museum, Γουέλσλι, Μασαχουσέτη ∙ και San Diego Museum of Art, Καλιφόρνια (2008)∙ Africas: The Artist and the City, Centre de Burlafingen Cultura Contemporània, Βαρκελώνη (2001)∙ Liberated Voices: Contemporary Art from South Africa , Museum for African Art, N έα Υόρκη ∙ Austin Museum of Art, Tέξας ∙ Cantor Arts Center, Stanford University, Καλιφόρνια ∙ University of Arizona Gallery, Τούκσον (1999)∙ On th e Road: Works by 10 Southern African Artists , Delfina Studio Trust, Λονδίνο , ως μέρος του Africa 95 (1995)∙ Siyawela: Love, Loss and Liberation in Art from South Africa, City Museum and Art Galleries, Μπέρμπινχαμ, ΗΒ (1995)∙ Art from South Africa, Museum o f Modern Art, Οξφόρδη , ΗΒ (1990); και στις Μπιενάλε της Ταϊπέι (2016), της Βενετίας (1993, Περίπτερο της Νότιας Αφρικής , 2013), Σίδνεϊ (2010), Κουανγκτσόου (2008), Γιοχάνεσμπουργκ (1995 και 1997), Γκουανγκτσού (1997) και Αβάνας (1994 και 1997).
Η Siopis έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία, μεταξύ άλλων με την υποτροφία του Βρετανικού Συμβουλίου, το Atelier Award για φιλοξενία στη Cit é Internationale des Arts στο Παρίσι , την υποτροφία Αλεξάνδρου Ωνάση για έρευνα στην Ελλάδα , φιλοξενίες στην Delfina και το Gasworks στο Λονδίνο, στο Civitelli Ranieri στην Ούμπρια, στο Tropen Museum του Άμστερνταμ, στο Ampersand της Νέας Υόρκης και το πρόγραμμα φιλοξενίας Lucas Artists στο Montalvo Arts Center της Καλιφόρνιας.
