«Η γλώσσα της φύσης είναι διαφορετική από τη γλώσσα της τέχνης. Δεν μπορεί κανείς να αντιγράψει από τη μία γλώσσα στην άλλη, παρά μόνο να μεταφράσει. Εκτός από την κυριολεκτική και την ελεύθερη μετάφραση, υπάρχει και η ποιητική προσαρμογή, η οποία έχει το δικό της δικαίωμα» – Γκαμπριέλε Μύντερ
Η κολεκτίβα Γαλάζιος Καβαλάρης (Der Blaue Reiter) δημιουργήθηκε το 1911 στο Μόναχο ως μια άτυπη ένωση ζωγράφων, που συνδέονταν με την επιθυμία τους να εκφράσουν προσωπικές εμπειρίες και πνευματικές ιδέες με επικεφαλής τον Βασίλι Καντίνσκι και τον Φραντς Μαρκ. Κοινό ενδιαφέρον τους οι αφηρημένες μορφές και τα πρισματικά χρώματα. Μαζί, οι καλλιτέχνες προσπαθούσαν να σφυρηλατήσουν μια νέα γλώσσα στην τέχνη. Η επιδίωξή τους δεν ήταν η ομοιογένεια των τυπικών μέσων, αλλά η έκφραση συλλογικών ιδεών: στόχευαν να αποτυπώσουν την υποκειμενική εμπειρία, να εμπλακούν σε διάλογο πέρα από τα εθνικά σύνορα και να επινοήσουν μια οπτική γλώσσα για τις πνευματικές/διανοητικές αλήθειες.
Η ονομασία Γαλάζιος Καβαλάρης αναφέρεται σε ένα βασικό μοτίβο στο έργο του Καντίνσκι: το άλογο και τον καβαλάρη, που ήταν γι’ αυτόν ένα σύμβολο για την υπέρβαση της ρεαλιστικής αναπαράστασης. Το άλογο αποτελούσε επίσης εξέχον θέμα στο έργο του Μαρκ, το οποίο επικεντρωνόταν στα ζώα ως σύμβολα της αναγέννησης.
Το κίνημα αυτό, είχε ρίζες που πήγαιναν πίσω στην Art Nouveau και τον ιμπρεσιονισμό, με το ενδιαφέρον στραμμένο στη λαϊκή τέχνη, τις ιαπωνικές ξυλογραφίες, και τη βαυαρική ζωγραφική. Η κολεκτίβα συγκέντρωσε εξαιρετικά ξεχωριστούς δημιουργούς από όλη τη δυτική και ανατολική Ευρώπη και τις ΗΠΑ να πειραματιστούν με το χρώμα, τον ήχο και το φως, δημιουργώντας τολμηρή και ζωντανή τέχνη και να σχηματίσουν «μια ένωση διαφόρων χωρών που θα υπηρετούσε έναν σκοπό». Διακήρυξαν ότι «το όλο έργο, που ονομάζεται τέχνη, δεν γνωρίζει σύνορα ή έθνη, παρά μόνο την ανθρωπότητα».
Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που συσπειρώθηκαν γύρω από τον Καντίνσκι και τον Μάρκ και πολλές γυναικείες φωνές όπως η Γκαμπριέλε Μύντερ και η Μαρία Φρανκ-Μαρκ. Η ομάδα διαλύθηκε με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τον Αύγουστο του 1914. Ο Καντίνσκι, ως Ρώσος πολίτης, θα αναγκαστεί να επιστρέψει στην πατρίδα του, ενώ ο Μαρκ θα χάσει τη ζωή του στο πεδίο της μάχης.
Η ιστορία τους θα παρουσιαστεί σε μια νέα μεγάλη έκθεση στην Tate Modern με τίτλο- Εξπρεσιονιστές: Kandinsky, Münter and the Blue Rider – που γιορτάζει τους ριζοσπαστικούς πειραματισμούς τους με τη μορφή, το χρώμα, και τον ήχο.
Η έκθεση θα βασιστεί στην πλουσιότερη συλλογή εξπρεσιονιστικών αριστουργημάτων στον κόσμο, στο Lenbachhaus του Μονάχου, μαζί με σπάνια δάνεια από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, συμπεριλαμβανομένων έργων που δεν έχουν ξαναεμφανιστεί στο Ηνωμένο Βασίλειο, αποκαλύπτοντας τον πολυπολιτισμικό και υπερεθνικό χαρακτήρα αυτής της καίριας στιγμής στην πρώιμη μοντερνιστική τέχνη.
Επιρροές από την αστική εμπειρία, τη λαϊκή κουλτούρα και την παιδική τέχνη
Η έκθεση της Tate Modern θα ξεκινήσει με το βασικό ζευγάρι της κολεκτίβας, τον Καντίνσκι και τη Μύντερ, και το δημιουργικό τους δίκτυο στο Μόναχο πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Μόναχο εκείνη την εποχή ήταν ένας καλλιτεχνικός κόμβος πειραματισμού, όπου συγκλίνουν διαφορετικές κουλτούρες και εμπειρίες.
Μια αίθουσα με εντυπωσιακά πορτρέτα και αυτοπροσωπογραφίες θα παρουσιάσει αυτή τη δημιουργική κοινότητα, όπως το Αυτοπορτρέτο της Marianne von Werefkin γύρω στο 1910 και το Ακρόαση (Πορτρέτο του Jawlensky) της Μύντερ (1909. Οι φωτογραφίες της Μύντερ από την Εθνογραφική Έκθεση του 1901 και το τολμηρό και εκφραστικό Τσίρκο 1909 της Έρμα Μπόσι αποκαλύπτουν τις έντονες αντιθέσεις των αστικών εμπειριών, ενώ τα θέματα της σεξουαλικότητας και της περφόρμανς θα εξεταστούν μέσα από τη συνεργασία της Werefkin με τον περφόρμερ του Αλεξάντερ Σαχάροφ, συμπεριλαμβανομένου ενός προκλητικού πορτρέτου του 1909 που αντανακλά την ανδρόγυνη προσωπικότητά του.
Οι συναντήσεις με το τοπίο και την τοπική λαϊκή κουλτούρα επηρέασαν τις ζωγραφικές συνθέσεις, εμφατικές στη δύναμη της γραμμής και του χρώματος, οδηγώντας τον Καντίνσκι και τη Μύντερ σε νέες προσεγγίσεις τόσο στην αφηρημένη όσο και στην παραστατική ζωγραφική, όπως το Improvisation Deluge (1913) και το Portrait of Marianne Werefkin (1909). Εν τω μεταξύ, οι φίλοι και συνεργάτες τους Φραντς Μαρκ και Maria Franck-Marc εξερεύνησαν τον κόσμο των ζώων και τη δημιουργικότητα των παιδιών μέσα από έργα όπως τα Tiger (1912) και Girl with Toddler (1913).
Η έκθεση θα ολοκληρωθεί με την παρουσίαση του τρόπου με τον οποίο οι καλλιτέχνες του Γαλάζιου Καβαλάρη εξασφάλισαν τη διαρκή κληρονομιά τους με τρόπους που αναγνωρίζουμε σήμερα – δημοσιεύοντας μανιφέστα και editorials, επιμελούμενοι εκθέσεις, περιοδεύοντας σε εκθέσεις και καλλιεργώντας σχέσεις με μουσεία και γκαλερί.
Στο πλαίσιο της νέας έκθεσης, το μουσείο εγκαθιστά μια επιμελημένη βιβλιοθήκη και έναν χώρο προβολής ταινιών. Η πρώτη συγκεντρώνει βιβλιογραφία που μιλάει για λόγους και προβληματισμούς σχετικούς με το κίνημα Γαλάζιος Καβαλάρης, συμπεριλαμβανομένων θεωρητικών συγγραμμάτων σχετικά με την ιδέα της αφαίρεσης και τη σχέση της με αυτό που ο Καντίνσκι επικαλέστηκε ως το «μεγάλο πνευματικό» στοιχείο, αλλά και ζητήματα κοινωνικής ιστορίας, όπως οι αλληλεπιδράσεις του Γαλάζιου Καβαλάρη με την αποικιοκρατία. Σύγχρονες ταινίες -την εποχή εκείνη, ο κινηματογράφος που βρισκόταν στα σπάργανα και αναζητούσε επίσης τη δική του γλώσσα, ολοκληρώνουν την παρουσίαση.
Info έκθεσης:
Expressionists: Kandinsky, Münter and the Blue Rider | 25 Απριλίου – 20 Οκτωβρίου 2024 | Tate Modern
Η έκθεση παρουσιάζεται στις γκαλερί Eyal Ofer και υποστηρίζεται από το Ίδρυμα της Οικογένειας Huo. Διοργανώνεται από την Tate Modern σε συνεργασία με το Lenbachhaus του Μονάχου και την επιμέλειά της έχουν αναλάβει η Natalia Sidlina, Επιμελήτρια Διεθνούς Τέχνης, Tate Modern και η Genevieve Barton, Βοηθός Επιμελήτρια Διεθνούς Τέχνης, Tate Modern.
