Κείμενο: Τώνια Καράογλου
Τη νεοελληνική γραφή στο επίκεντρο βάζουν δύο παραστάσεις στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, ο μονόλογος του Κώστα Σωτηρίου «Σταματία, το γένος Αργυροπούλου» (σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου) και οι «Μεγάλοι δρόμοι», βασισμένη σε δύο διηγήματα της Λένας Κιτσοπούλου (σκηνοθεσία Ειρήνης Φαναριώτη). Οι παραστάσεις, βασισμένες στην αφηγηματική φόρμα, εμφανίζουν, μάλιστα, περισσότερα κοινά απ’ ό,τι φαίνεται εκ πρώτης όψεως, καθώς, ουσιαστικά, πραγματεύονται προσωπικές ιστορίες ανθρώπων που θα μπορούσαν να ονομασθούν «της διπλανής πόρτας».
Φωτογραφία από την παράσταση «Σταματία, το γένος Αργυροπούλου»
Ο μονόλογος του Κώστα Σωτηρίου, έχοντας ήδη λάβει τη θερμή έγκριση του κοινού -γεγονός που «προήγαγε» την παράσταση στην Κεντρική Σκηνή του θεάτρου από το Δώμα, απ’ όπου είχε ξεκινήσει- εμπνέεται μια προσωπική ιστορία βγαλμένη μέσα από το πρίσμα της «μεγάλης» Ιστορίας. Κόρη ανώτερου υπαλλήλου δεξιών φρονημάτων, και παρολίγον μαυραγορίτη επί Κατοχής, η Σταματία μεγάλωσε με τα «χρηστά ήθη» της προπολεμικής και μετεμφυλιακής Ελλάδας, με το δόγμα δηλαδή που με δυο λόγια περιγράφεται ως «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια – αντικομμουνισμός». Με το μονόλογό της ανατρέχει στις κομβικές στιγμές της ζωής της, αυτές που τη στιγμάτισαν, και που είναι άρρηκτα δεμένες με την Ιστορία του τόπου και την κυρίαρχη αντιπαράθεση μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς. Ο αρραβώνας της με τον Μπάμπη, φέρελπι λοχαγό του Εθνικού Στρατού διακόπτεται βάναυσα λόγω μοιραίου ατυχήματος, καταδικάζοντάς τη σε αιώνια παρθενία να υπομένει τα απανωτά ειρωνικά χαστούκια της ζωής: το γάμο της αδερφής της με τον κομμουνιστή Βαγγέλη, τη συμμετοχή του ανιψιού της στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, την πρόωρη εγκυμοσύνη τής, ανήλικης ακόμη, ανιψιάς της, την «ελευθεριάζουσα» ζωή της φιλενάδας της Ζωίτσας που δεν διστάζει να ερωτοτροπήσει ακόμη και με πρώην «καπετάνιο» του ΕΛΑΣ. Το φινάλε του έργου βρίσκει τη Σταματία με κλονισμένη την ψυχική και κλινική της υγεία να περιμένει πια ένα μοναχικό τέλος σε κάποιον οίκο ευγηρίας.
Αν και η συντριπτική πλειοψηφία των δημοσιευμάτων που αφορούν στην παράσταση κάνουν λόγο για ένα έργο με πολιτική ταυτότητα, προσωπικά θεωρώ ότι αυτή λειτουργεί περισσότερο ως δραματουργικό υπόβαθρο παρά ως κυρίαρχη πρόθεση. Το πολιτικό σχόλιο είναι φυσικά παρόν, αλλά ως φόντο πάνω στο οποίο θα υφανθούν τα απαραίτητα δραματουργικά σημεία της πλοκής και των συγκρούσεων. Το έργο αφορά περισσότερο στην πορεία ζωής της ηρωίδας, στο προσωπικό της δράμα, φυσικά όπως καθορίστηκε από τις πολιτικές της ιδεοληψίες, δεν νομίζω όμως πως έχουμε να κάνουμε με πολιτικό έργο ή τουλάχιστον με έργο που (επιθυμεί να) εμβαθύνει πολιτικά. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τα απολύτως απαραίτητα και διακριτά «σημάδια» της πολιτικής, ιδεολογικής και αισθητικής σύγκρουσης μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς για να στρέψει κατόπιν την έγνοια του στην ηρωίδα του, σε αυτή την αφελή, αμετανόητη, σεμνότυφη, συντηρητική γεροντοκόρη που πληρώνει με μια ζωή μοναξιάς και αποξένωσης. Καταφέρνει έτσι να συνθέσει ένα γλαφυρό πορτρέτο μιας μεσήλικης γυναίκας με την οποία άλλοτε γελάμε και άλλοτε τη συμπονούμε, και ένα έργο πικρό και κωμικό ταυτόχρονα, με κύρια προτερήματα την αμεσότητα και τη γλωσσική ευστοχία.
Φωτογραφία από την παράσταση «Σταματία, το γένος Αργυροπούλου»
Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος εστίασε κι αυτός στην ανάδειξη αυτού του γλαφυρού πορτρέτου της ηρωίδας· η ανάθεση του ρόλου στην Ελένη Ουζουνίδου τον δικαιώνει πλήρως, καθώς η ηθοποιός επιτυγχάνει μια αξιοσημείωτη, απολαυστική ερμηνεία, κεντημένη με τόση λεπτομέρεια όσο αυτή των εκατοντάδων σεμέν που αποτελούν το σκηνικό περιβάλλον της παράστασης. Αμεσότητα, παύσεις, τονισμοί, ηχοχρώματα, υστερία «τόσο-όσο», ωραίο πλασάρισμα ατάκας, «παιχνίδι» με τους θεατές, σωματική ερμηνεία που ισορροπεί μεταξύ σεμνοτυφίας και υπόγειου αναβρασμού, επικοινωνία τόσο της κωμικής, όσο και της πικρής διάστασης του έργου -αν και με αισθητό προβάδισμα του κωμικού- είναι όσα επιτυγχάνει η ηθοποιός, προφανώς χάρη και στη σκηνοθετική καθοδήγηση, η οποία εμφανίζεται διακριτικά υποστηρικτική προς το σύνολο. Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί θετικά η επιθυμία του Θεοδωρόπουλου να τονίσει το πολιτικό φόντο του έργου, επισημαίνοντας τη διαχρονία του, καταθέτοντας μια δική του εκδοχή για το φινάλε: κάνοντας ένα μικρό χρονικό άλμα, φτάνει στο σήμερα για να αναφερθεί στα «παιδιά με τις μαύρες μπλούζες» που βοήθησαν τη Σταματία στο ΑΤΜ της τράπεζας. Η συντηρητική και ελαφρώς ελαφρόμυαλη, «γραφική δεξιά» Σταματία θα μπορούσε να είναι μία από τις ψηφοφόρους της Χρυσής Αυγής. Εύστοχη και η ιδέα του σκηνικού κολάζ από σεμεδάκια (Μαγδαληνή Αυγερινού), δεν μένει μονάχα σε διακοσμητικό ρόλο αλλά συμμετέχει ενίοτε στη δράση, με κορύφωση το σχηματισμό ενός πέπλου για την «άγαμον νύφη».
Φωτογραφία από την παράσταση «Μεγάλοι Δρόμοι»
Ο έρωτας, ο μεγάλος απών από τη ζωή της Σταματίας, παίρνει το προβάδισμα στην παράσταση «Μεγάλοι δρόμοι» της νεοσύστατης ομάδα Τ.d.S., που δραματοποιεί δύο διηγήματα της Λένας Κιτσοπούλου: «Αθήνα, Εννέα Δεκεμβρίου» και «Μεγάλοι δρόμοι». Δυο ιστορίες χωρισμού, ένα δίπολο αρνητικού/θετικού, η μία να καταδεικνύει με ξεκαρδιστικό τρόπο τη μικρότητα του ερωτευμένου ανθρώπου, ενώ η δεύτερη με σπαραγμό το μεγαλείο του. «Αθήνα, Εννέα Δεκεμβρίου»: μια ιστορία ενός χωρισμού που δεν πραγματοποιείται λόγω… ημερολογιακού λάθους, ένα δείπνο που κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα, ένας άνδρας σε απόγνωση, καταστάσεις στο όριο της φάρσας. Και αμέσως μετά, οι «Μεγάλοι δρόμοι»: ένας αναγκαστικός χωρισμός λόγω θανάτου, μια γυναίκα που μένει μόνη, ένα αλλιώτικο μνημόσυνο στον αγαπημένο που χάθηκε, μαζί και ένας ύμνος στην Αθήνα και τους δρόμους της. Η Λένα Κιτσοπούλου στα καλύτερά της.
Φωτογραφία από την παράσταση «Μεγάλοι Δρόμοι»
Η Ειρήνη Φαναριώτη κερδίζει το στοίχημα της πρώτης της σκηνοθεσίας, δημιουργώντας μια παράσταση που διακατέχεται από ρυθμό, υψηλή ενέργεια, αισθητική ομορφιά, σύμπνοια ερμηνειών, φροντίδα τόσο στην απεύθυνση του λόγου, όσο και στην κινησιολογική εκφραστικότητα· μια παράσταση που πιάνει τον παλμό των δύο διηγημάτων και τα μεταφέρει επί σκηνής με την απαιτούμενη σοβαρότητα και την εξίσου απαιτούμενη δημιουργική τρέλα. Με δυο λόγια: μια φρέσκια πρόταση από τρεις νέους ανθρώπους απαλλαγμένη από τη μάστιγα του «δήθεν».
—
Info: Η παραστάση «Σταματία, το γένος Αργυροπούλου» ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά στο Θέατρο του Νέου Κόσμου από τις 7 Οκτωβρίου
