-547550.jpg)
Υπάρχουν δύο άξονες πάνω στους οποίους δομείται μια εικαστική έκθεση. Ο ένας αφορά την επιμέλεια, δηλαδή την ιδέα, το περιεχόμενο. Σ’ αυτόν τον άξονα ο επιμελητής επιδεικνύει τη συνθετική του ικανότητα -ιδίως αν πρόκειται για ομαδική έκθεση- τις γνώσεις αλλά και την ευαισθησία του. Ο δεύτερος άξονας αφορά την υλικοτεχνική υποδομή. Τον τρόπο δηλαδή με τον οποίο στήνεται μία έκθεση, παίρνει σάρκα και οστά. Πρόκειται για την τοποθέτηση των έργων, όπου ρόλο παίζει και η αισθητική του επιμελητή αλλά κυρίως ο χώρος και οι υποδομές του. Στην Ελλάδα δυστυχώς δε διαθέτουμε πολλούς χώρους οι οποίοι να έχουν σχεδιαστεί εξαρχής για την παρουσίαση εκθέσεων. Πολλοί χρησιμοποιούνται εκ των υστέρων για να φιλοξενήσουν εκθέσεις και συχνά χωρίς περίσκεψη. Παρότι είναι προφανής η σημασία του χώρου για την ανάδειξη των έργων τέχνης.
Μια τέτοια περίπτωση είναι και τα χωλ του δευτέρου και τρίτου ορόφου του κτιρίου του Ιδρύματος Κακογιάννη. Βοηθητικοί χώροι οι οποίοι βαπτίστηκαν από κάποιον άσχετο «εκθεσιακοί». Είναι ντροπή να παρουσιάζονται εκθέσεις με τον τρόπο που παρουσιάζεται η έκθεση «Unexposed». Πάνω σε βρόμικα πάνελ με τρύπες από προηγούμενες εκθέσεις να πλαισιώνουν τα έργα, ενώ από κεντρικά ηχεία -αν είναι ποτέ δυνατόν- ακούγεται απαλή μουσική λες και βρίσκεσαι σε λόμπι ξενοδοχείου. Ο απόλυτος επαρχιωτισμός. Το εκνευριστικότερο ίσως σημείο της έκθεσης είναι εκεί όπου κοντά στα εκτιθέμενα έργα έχει ξεμείνει μια ασπρόμαυρη φωτογραφία του μακαρίτη Κακογιάννη, με αποτέλεσμα να νομίζει ο θεατής μέχρι να πλησιάσει αρκετά κοντά ότι πρόκειται για έργο Ιρανής καλλιτέχνιδος. Α ναι, και από την κορνίζα ενός έργου έχουν ξεχάσει να αφαιρέσουν ένα χαρτονάκι το οποίο έχει την περιγραφή του έργου, αλλά σίγουρα δεν αποτελεί μέρος της εγκατάστασης. Αίσχος…
Ως προς τα ίδια τα εκθέματα τώρα, θεωρώ ότι δεν καταφέρνουν να δημιουργήσουν μια θετική εικόνα για τη σύγχρονη ιρανική τέχνη. Σε αντίθεση με την πολύ ενδιαφέρουσα δουλειά των Ιρανών Rene Gabri και Tala Madani που παρουσίασε η Κατερίνα Γρέγου στο δανέζικο περίπτερο στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2011, τα έργα της έκθεσης «Unexposed» αποπνέουν μια αίσθηση μιμητισμού και επαρχιωτισμού. Άλλα αναπαραστατικά και άλλα ρέποντα προς την αφαίρεση, μοιάζουν να ενσωματώνουν ένα λεξιλόγιο και μια αισθητική που δεν είναι δική τους. Γεγονός που βέβαια δεν εκπλήσσει καθώς ολόκληρος ο πολιτισμός της χώρας αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο θρησκευτικό φονταμενταλισμό και τον κρυφά βιούμενο δυτικό τρόπο ζωής και σκέψης με τον οποίο είχε εμποτίσει για δεκαετίες ο Σάχης την Περσία. Ως αποτέλεσμα, το καλλιτεχνικό υβρίδιο που δημιουργείται συνήθως δεν έχει αρκετή ένταση και αυθορμητισμό ή το στοιχείο της έκπληξης. Έχω την αίσθηση ότι είναι έργα που δημιουργήθηκαν για να είναι αρεστά ή έστω ανεκτά, για να περάσουν τη λογοκρισία. Δυστυχώς θυμίζουν αρκετά την τέχνη που προωθούν δευτεροκλασάτες ελληνικές γκαλερί, η οποία είναι χωρίς αιχμή τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς την αισθητική. Γιατί και στην Ελλάδα συχνά παλινωδούμε ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν, όπως παντού όπου οι άνθρωποι δεν είναι πολύ χαρούμενοι με την υπόστασή τους. Η αρχαιολαγνεία και τα χαμένα μεγαλεία του «δικού μας» Βυζαντίου, η παράδοση, γίνονται βαρίδια, αντί η ιστορία να γίνεται εφαλτήριο για το μέλλον.
Φυσικά, όπως παντού, έτσι και στην έκθεση «Unexposed» υπάρχουν εξαιρέσεις. Όπως για παράδειγμα, το ασπρόμαυρο εξπρεσιονιστικό έργο της Reihaneh Hosseini που μοιάζει να είναι ένα σχόλιο στην παράδοση όπως αυτή κληροδοτείται μέσα από τη μητρότητα, η υδατογραφία της Hoda Kashiha η οποία εξετάζει τα όρια τρέλας και λογικής μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι, ο γκόθικ πίνακας της Fariba Dehghanizadeh που αντιμετωπίζει το οικείο ως το εκκολαπτήριο της καταπίεσης ακριβώς γιατί κανένας δεν αμφισβητεί την παράδοση (π.χ. ο παραδοσιακός ρόλος της γυναίκας). Θα ήμουν πραγματικά χαρούμενος αν η έκθεση άξιζε περισσότερο γιατί πραγματικά δεν υπάρχει τίποτα σημαντικότερο στην κοινωνία μας από το να μάχεσαι για την ελευθερία στον τρόπο ζωής και για την ελευθερία στη σκέψη και στην έκφραση, αλλά η τέχνη πρέπει πάντα να κρίνεται ως τέχνη.
Η έκθεση Unexposed παρουσιάζεται στο Ίδρυμα Μ. Κακογιάννης έως τις 24 Μαρτίου 2013.
