Εφτά και μία παραστάσεις για το 2014

Κείμενο: Τώνια Καράογλου

Και να που έφτασε αυτή η εποχή του χρόνου που αγαπάει τους απολογισμούς και επιχειρείς να χωρέσεις το αποτύπωμα μιας ολόκληρης χρονιάς σε μερικές λέξεις. Μιας χρονιάς που έδειξε με ποικίλες αφορμές πως το θέατρο λειτουργεί ως ένας πρώτης τάξεως καθρέφτης της κοινωνίας μας, καταδεικνύοντας σε όλο τους το μεγαλείο την ημιμάθεια, την αποβλάκωση, το φανατισμό, το συντηρητισμό της. Τι άλλο να πει κανείς για μια χρονιά που ξεκίνησε με την αμφιλεγόμενη «φιλοζωική» παρέμβαση στην παράσταση του «Φάουστ» εξαιτίας του σκύλου που εμφανιζόταν στο τέλος της, ένα γεγονός, ενισχυμένο από ψευδή στοιχεία, που έδωσε τροφή στον κάθε έναν να τοποθετηθεί κατά των «ψευτοκουλτουριάρηδων που βασανίζουν τα ζώα επί σκηνής» (την ίδια ώρα που στην εμπορική και απαστράπτουσα «Annie» εμφανιζόταν κανονικότατα σκύλος άλλης ράτσας)· που συνεχίστηκε το καλοκαίρι με την –εκ των έσω και απολύτως στοχευμένη– επίθεση εναντίον των «νέων» σκηνοθετών (σ.σ.: το καμπανάκι χτυπούσε τόσο για τον 26χρονο Καραντζά όσο και για τον 40χρονο [!] Λυγίζο) που είχαν το θράσος, άκουσον-άκουσον, να ετοιμάζονται να πατήσουν το ιερό άβατο της Επιδαύρου· και που έκλεισε με την πολυσυζητημένη βράβευση του Σάκη Ρουβά με το Βραβείο Αρχαίου Δράματος, γεγονός που, σε συνδυασμό με τη συνεπακόλουθη άρνηση της Χρυσούλας Διαβάτη να παραλάβει το δικό της βραβείο, μετέτρεψε ένα καίριο πολιτιστικό θέμα σχετικό με την σύσταση της κριτικής επιτροπής σε υλικό για τηλεοπτικές εκπομπές κουτσομπολίστικου «life style».

Κατά τ’ άλλα, ανατρέχοντας στο αντίστοιχο περσινό κείμενο, διαπιστώνω ότι θα μπορούσε να επαναληφθεί και φέτος ως προς το γενικό του συμπέρασμα, και μάλιστα μεγεθυμένο: «το θέατρο επιμένει να κρατάει καλά. Ποσοτικά και ποιοτικά. Αν αναλογιστεί κανείς και τις συνθήκες που όλο και δυσχεραίνουν, η προσπάθειά αγγίζει τα όρια του άθλου. Αμέσως, όμως, μετά από αυτήν την κατάφαση έρχεται μια μικρή παύση δισταγμού. Έως πότε αυτοί οι άνθρωποι θα έχουν τις ίδιες ψυχικές και οικονομικές αντοχές απέναντι σε ένα κράτος που τους έχει εγκαταλείψει πλήρως; Αλλά και έως πότε αυτοί οι άνθρωποι, αλλά και το κοινό που τους συντηρεί ηθικά και οικονομικά, θα υπερτερούν μέσα σε μια κοινωνία που περιχαρακώνεται και όπου ο καθένας εμφανίζει όλο και πιο έντονα σημάδια δυσανεξίας στον διπλανό του;» Το 2014 ήταν μία ακόμη δύσκολη χρονιά κατά την οποία το θέατρο προσπάθησε -και εν πολλοίς τα κατάφερε- να περάσει στην «αντεπίθεση» με όπλα τον πλουραλισμό των παραστάσεων, την αδιάκοπη δραστηριότητα και το ικανοποιητικό του επίπεδο. Με ανθρώπινο τίμημα, όμως, που βαραίνει όλο και περισσότερο…

Και τώρα στα δύσκολα: Η παρακάτω λίστα δεν περιλαμβάνει τις «καλύτερες» παραστάσεις της χρονιάς (από τις οποίες, επιπροσθέτως, παραλείπονται συνειδητά όσες ανήκουν στη νέα σεζόν που ξεκίνησε το φθινόπωρο). Δεν περιλαμβάνει καν το σύνολο των παραστάσεων που ξεχώρισα(ν) για το αποτέλεσμά τους· αυτές είναι αρκετές περισσότερες. Είναι όμως οι παραστάσεις που, εν μέσω εκατοντάδων επιλογών και δεκάδων πανάξιων «ανταγωνιστών», με συν–κίνησαν.

«Ρινόκερος», σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου
Γιατί θυμηθήκαμε ένα ευφυές έργο… και τη δραματική του επικαιρότητα. Γιατί η θεατρική δεινότητα του δραματουργού συνάντησε αυτή του σκηνοθέτη. Για την ερμηνεία του Γιώργου Χρυσοστόμου. Και του Μανώλη Μαυροματάκη.

«Προμηθέας Δεσμώτης», σε σκηνοθεσία Έκτορα Λυγίζου
Γιατί αποτέλεσε μια κυριολεκτική μαθητεία πάνω στο έργο. Γιατί αναμετρήθηκε με το τραγικό μέγεθος φέρνοντάς το στα ανθρώπινα μέτρα. Γιατί παρέδωσε μία σπουδή πάνω στο ελάχιστο κύτταρο του θεάτρου: τη δυαδικότητα.

«Φιλοκτήτης», σε σκηνοθεσία Κώστα Φιλίππογλου
Γιατί αποτέλεσε την κορύφωση μιας σειράς σκηνοθεσιών του Κώστα Φιλίππογλου. Γιατί κράτησε ζωντανή τη συγκινησιακή πλευρά του θεάτρου. Γιατί της χρωστάμε την επιστροφή του Μιχαήλ Μαρμαρινού στο σανίδι.

«Άμλετ», σε σκηνοθεσία Χρήστου Θεοδωρίδη
Για τη νέα μετάφραση της Ιζαμπέλας Κωνσταντινίδου. Για την καθαρή σκηνοθετική άποψη απέναντι σε ένα έργο που μπορεί να σε «καταπιεί». Γιατί έδειξε ότι ο Άμλετ (και ο «Άμλετ») είναι σύγχρονός μας. Γιατί δημιουργήθηκε από μια ομάδα που δρα στο περιθώριο των «αναγνωρισμένων» από τους φορείς καλλιτεχνών.

«Ο Έλλην Βρυκόλαξ», σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ντέλλα
Γιατί αποτέλεσε υποδειγματική άσκηση ύφους και αισθητικής αντιμετώπισης της παράδοσης.

«Norma S/N 210113», σε σκηνοθεσία Νίκου Τόμπρου
Γιατί ένα μεικτό θέατρο ανθρώπων και μαριονετών χωρίς λόγια κατάφερε να μιλήσει με καθαρότητα και ευαισθησία για τα στερεότυπα που μας καταδυναστεύουν. Και για την εξαιρετική μουσική των Active Member, που λειτούργησε ως δραματουργία.

«Situation Rooms», από τους Rimini Protokoll
Γιατί ήταν ένα διαδραστικό, θεατρικό video game που επεσήμανε με οδυνηρό τρόπο ότι η ανθρώπινη ζωή έχει γίνει παιχνίδι στα χέρια των ισχυρών.

Μείον 1:

«Τα συμβόλαια του εμπόρου», σε σκηνοθεσία Νίκολας Στέμαν
Γιατί και τα πολυδιαφημισμένα brand names έχουν τις αποτυχίες τους.