Εμμονές κι ευκολίες

Το 1760 η πλούσια οικογένεια Κόλινς πηγαίνει από το Λίβερπουλ στην Αμερική για να πλουτίσει ακόμη περισσότερο εκεί. Τα καταφέρνει τάχιστα. Ο υπερήφανος πατέρας εξηγεί στον μικρό Μπάρναμπας: «Γιε μου, ναι, η επιτυχία, η δημιουργία, η προκοπή, αυτά αξίζουν στη ζωή, αλλά ο μεγαλύτερος πλούτος είναι η οικογένεια». Και τα επόμενα χρόνια χτίζει παλάτι ολόκληρο για την οικογένειά του, το Κόλινσγουντ. Ο Μπάρναμπας από παιδί γίνεται άντρας και είναι τώρα φτυστός ο Τζόνι Ντεπ. Ερωτοτροπεί και λαγνουργεί με μια υπηρέτρια, φτωχή και καταφρονεμένη. «Πες μου μια λέξη, αυτή τη μόνη λέξη που ‘χεις στα χείλη πλέξει», τον εκλιπαρεί εκείνη. Αλλά ο Μπάρναμπας όχι μόνο δεν την έχει πλέξει, αλλά είναι επιπρόσθετα και ειλικρινής σε βαθμό ωμότητος: «Δεν μπορώ. Θα ήταν ψέμμα αν σου έλεγα ότι σε αγαπούσα». Πρόκειται για κάτι παραπάνω από μοιραίο λάθος, αφού η υπηρέτρια αποδεικνύεται μάγισσα με τριπλό Α από τους οίκους αξιολόγησης και σκοτώνει τους γονείς του. Για προθέρμανση. Γιατί όταν λίγο καιρό μετά ο Μπάρναμπας βρίσκει μια άλλη κοπέλα στην οποία και μπορεί και θέλει να της πει τη λέξη, η μάγισσα σκοτώνει την κοπέλα και μεταμορφώνει τον ίδιο σε βαμπίρ.

Και όχι, δεν έχω αποκαλύψει όλη την υπόθεση της ταινίας, παρά μόνο τον σύντομο πρόλογό της, αφού το κυρίως μέρος της διαδραματίζεται δύο αιώνες αργότερα και συγκεκριμένα το 1972, όπου το φέρετρο που είναι θαμμένο το βαμπίρ ξεθάβεται από εργάτες, με αποτέλεσμα ο Μπάρναμπας να αρχίσει να σουλατσάρει πάλι στη γη. Επιστρέφει στο παρηκμασμένο πλέον Κόλινσγουντ και συναντά τους τωρινούς κατοίκους του, τους απογόνους της οικογενείας Κόλινς. Η Μισέλ Πφάιφερ με την έφηβη κόρη της, ο αδελφός της με τον οκτάχρονο γιο του και μαζί τους μια αλκοολική ψυχίατρος με καροτί μαλλιά (ναι, προφανώς η Έλενα Μπόναμ Κάρτερ), ένας σχεδόν αλκοολικός υπηρέτης, μια γριά υπηρέτρια που τα έχει τελείως χαμένα και μια νεοφερμένη όμορφη γκουβερνάντα. Η επιστροφή του Μπάρναμπας στον κόσμο και στο σπίτι θα φέρει ανακατατάξεις, αναταραχές, αναμπουμπούλα. Η μάγισσα που τον καταράστηκε δεν διευθύνει απλώς ανταγωνιστική επιχείρηση των Κόλινς (η οποία σαρώνει, ενώ αυτή των Κόλινς φυτοζωεί), αλλά και -όπως του δηλώνει- η κακία που του κρατούσε άρχισε να ξεθυμαίνει μετά τον πρώτο αιώνα. Και τώρα τον θέλει ξανά.

—-

Στο «Dark Shadows» ο Τιμ Μπάρτον ξαναπλακώνει τον Τζόνι Ντεπ στα βαριά μακιγιάζ, στην όγδοη ως τώρα συνεργασία τους («Ψαλιδοχέρης», «Εντ Γουντ», «Ο Mύθος του Ακέφαλου Καβαλάρη», «Sweeney Todd», «Ο Τσάρλι και το Εργοστάσιο της Σοκολάτας», «Η Νεκρή Νύφη», «Η Αλίκη στη Χώρα των θαυμάτων»), εμπνεόμενος από την ομώνυμη σαπουνόπερα που παίχτηκε στα τέλη της δεκαετίας του εξήντα στις ΗΠΑ. Βρίσκεται βέβαια στο στοιχείο του, αλλά αυτό δεν είναι είδηση, αφού δεν γυρνά ποτέ ταινίες έξω από το στοιχείο του. Το ζητούμενο είναι πώς αντιδρά αυτή τη φορά μέσα στο στοιχείο του. Κέφι έχει αρκετό, έμπνευση (κάπως λιγότερη αλλά) επίσης, στόχο όμως σαφή όχι. Η τεχνική είναι πρώτου επιπέδου, το περιεχόμενο όμως βήτα διαλογής. Οι εικόνες είναι συχνά εντυπωσιακές, η ατμόσφαιρα υποβλητική, το περιβάλλον επιβλητικό, αλλά το πρόβλημα έγκειται σε ό,τι φιλοξενείται μέσα σε αυτό το περιβάλλον: Όταν είναι αστείο, είναι συμπαθητικά αστείο μεν (π.χ. το πόσο διαφορετική είναι η ζωή στο 1972 για έναν άνθρωπο του 18ου αιώνα), αλλά ούτε ξεκαρδιστικό ούτε και τόσο έξυπνο ώστε να αποτελεί δικαιολογητικό λόγο ύπαρξης της ταινίας. Όταν είναι ρομαντικό, όλος ο ρομαντισμός έχει εξαντληθεί στην ατμόσφαιρα, σαν να πρόκειται για καρτ ποστάλ και όχι για ταινία. Όταν είναι ματοβαμμένο, είναι μάλλον συγκρατημένα και κάθως πρέπει ματοβαμμένο. Η ταινία θα μπορούσε ίσως να είχε πάρει μια πιο ενδιαφέρουσα κατεύθυνση αν είχε ως αληθινό κέντρο βάρους το θέμα της σχέσης της μάγισσας με τον Μπάρναμπας. Αν έπαιρνε λίγο περισσότερο στα σοβαρά την μεταξύ τους ιστορία. Αν επένδυε λίγο περισσότερη σκοτεινιά και πάθος στην ιστορία τους, αντι για αυτό το μπάσταρδο πράγμα που επέλεξε ως προσέγγισή της, που δεν είναι παρωδία, αλλά κάτι αποτυχημένα επαμφοτερίζον. Αν προσπαθούσε να ανιχνεύσει εκεί λίγη αλήθεια για τους ήρωές της. Γιατί όλοι οι ήρωές της είναι χάρτινοι και δεν αφορούν τον θεατή. Ο θεατής στην καλύτερη περίπτωση να πει: «Ε ρε, τι έκανε πάλι ο Μπάρτον». Γιατί ο Μπάρτον είναι ο μοναδικός αληθινός πρωταγωνιστής της ταινίας. Θέλει να παίξει με τα παιχνίδια του μια ακόμη φορά, στήνοντας για μια ακόμη φορά τον γνώριμο κινηματογραφικό του κόσμο.

—-

Ίσως λοιπόν μετά από πολλά γόνιμα χρόνια, αυτό που λέγεται «ο κόσμος σου» να αρχίσει να λειτουργεί και ως παγίδα. Να έχει πάψει να αντανακλά τις δημιουργικές σου εμμονές και να έχει μετατραπεί σε πηγή ευκολίας. Σε ένα γνώριμο μέρος που δεν το επισκέπτεσαι πια για να αντλήσεις εκείνο που σε καίει, αλλά αυτό που σε βολεύει, αυτό που έχεις συνηθίσει να κάνεις. Ένας κόσμος που έχεις κατακτήσει, ένας κόσμος στον οποίο ενδεχομένως κανένας δεν θα μπορέσει ποτέ να κάνει καλύτερα και αυθεντικότερα αυτό που κάνεις, αλλά και ένας κόσμος τον οποίο είτε τον έχεις πλέον εξαντλήσει σε επίπεδο ουσίας, είτε απλώς σε αυτήν σου εδώ την επίσκεψη απέτυχες να βρεις κάτι αληθινό. Ας αφήσουμε όλους τους υπόλοιπους ήρωες που οι χαρακτήρες τους μπορούν να περιγραφούν με τρεις λέξεις κι ας πάμε στον Μπάρναμπας. Τι ακριβώς είναι; Δεν είναι κωμική φιγούρα, δεν είναι σκοτεινή φιγούρα, δεν είναι ρομαντική φιγούρα, δεν είναι καταραμένη φιγούρα. Είναι λίγο απ’ όλα αυτά; Ίσως. Άλλά όλα αυτά δεν είναι δομημένα με τέτοιο τρόπο ώστε να συνθέτουν μια πολυδιάστατη προσωπικότητα. Αντίθετα αποκαλύπτουν μια φιγούρα κενή ουσίας και θολή ως προς την τελική της μορφή. Και ό,τι ισχύει για τον Μπάρναμπας ισχύει κατ΄επέκταση και για όλη την ταινία, ακόμη κι αν σε μερικές σκηνές σου έρχεται να πεις «Ε ρε, τι έκανε πάλι ο Μπάρτον».