Συλλογικά ζητήματα αποδομένα με ένταση και λιτότητα

Η πρόσφατη δουλειά της Λυδίας Δαμπασίνα, η οποία εκτίθεται στο μουσείο Άλεξ Μυλωνά, είναι εξαιρετική. Πρόκειται για μια σειρά πολύ μεγάλων φωτογραφιών (διαστάσεων 170×125εκ.) με αφορμή την αρχή της παγκόσμιας κρίσης με την χρεοκοπία της τράπεζας LehmanBrother. Οι φωτογραφίες εξετάζουν καίρια ζητήματα τα οποία συχνά στην προηγούμενη περίοδο των παχιών αγελάδων ξεγελιόμασταν και θεωρούσαμε λυμένα –τάχα θέματα του παρελθόντος, όπως η εθνική ταυτότητα ή η εθνική κυριαρχία, η φτώχια, το εγώ σε αντιπαράθεση με το συλλογικό, τα οικονομικά μοντέλα.

Αυτό που κάνει τις φωτογραφίες της Δαμπασίνα τόσο ενδιαφέρουσες και ωραίες –σε συνδυασμό φυσικά με τη θεματολογία- είναι η υιοθέτηση ενός στοιχείου απλού που όμως λειτουργεί καταλυτικά και διατρέχει όλο το σώμα δουλειάς. Πρόκειται για ένα βαρύ, σκαλιστό τραπέζι, παλιό αλλά αχρονικό και ατοπικό ταυτόχρονα. Θα μπορούσε να είναι παραδοσιακό ελληνικό ή και από την δυτική Ευρώπη του17ου αιώνα. Στοιχείο παράδοσης, συνέχειας και πολιτισμού, το οποίο κυριαρχεί σε κάθε φωτογραφία εν είδει βάθρου, όπου πάνω του παρουσιάζονται τα αντικείμενα σύμβολα που επιλέγει η καλλιτέχνις. Το ωραίο αυτό εύρημα δίνει μια ξεχωριστή διάσταση σε ό,τι τοποθετηθεί επάνω του. Βάθρο ή βωμός, πεδίο μαχών ή τραπέζι διαπραγματεύσεων, τραπέζι που φέρνει στο μυαλό άλλα τραπέζια από πίνακες του μπαρόκ γεμάτα με κυνήγια και φρούτα –σκηνές ευδαιμονίας- και όμως είναι τόσο άδειο, σχεδόν σαν ικρίωμα – ενός πολιτισμού που ταλαντεύεται. Το γλέντι τελείωσε-Το γλέντι ξαναρχίζει είναι άλλωστε ο τίτλος της έκθεσης.

Πάνω σ’ αυτό το τραπέζι λοιπόν στήνονται  αντικείμενα τα οποία -μαζί με φράσεις ανθολογημένες από ελληνικές και ξένες εφημερίδες τοποθετημένες στο κάτω μέρος της φωτογραφίας- ανατέμνουν την κοινωνία και το εγώ. «Το γλέντι τελείωσε, LeMonde 11/11/08» μοιάζει να λέει μια βαλσαμωμένη κουκουβάγια – το πουλί της σοφίας, κεντρικά τοποθετημένη στο τραπέζι, ενώ μια γυναίκα καθισμένη στην κεφαλή χωρίς κανένα συναίσθημα , αποσβολωμένη, παρακολουθεί . «Η ζωή δεν είναι για χόρταση, Καθημερινή 1/8/07» και ένα καύκαλο τράγου αντιπαρατίθεται με μια γυναίκα ντυμένη με κομπινεζόν, φελινική φιγούρα γονιμότητας – η αναπαραγωγή, η φύση δεν σταματά, how little we are. «Στο μεταξύ η Ελλάδα ταξιδεύει ολοένα ταξιδεύει κι αν ορώμεν ανθούν πέλαγος Αιγαίον νεκροίς», απ’ τον Σεφέρη, κι ένα μαχαίρι μπηγμένο σε ένα οστό, ανάγκη για κάθαρση ή προμάντεμα βίας;«Πένθος είναι όταν απαγορεύεις την είσοδο στο φως, Καθημερινή 18/7/10», μια σκοτεινή φωτογραφία όπου το τραπέζι-βάθρο μόλις που αχνοφαίνεται. Υπαρξιακό κενό; Ο θάνατος που παραφυλάει; Μια κοινωνία στα όρια του σκοταδισμού και δυστυχώς όχι λόγω της ύφεσης αλλά μιας θνήσκουσας παιδείας, της έλλειψης οραμάτων; «Η Πίνα Μπάους πέθανε, Ελευθεροτυπία 1/7/12», ένας φάρος του πολιτισμού που έσβησε, κι ένα βάζο με τριαντάφυλλα που τα πέταλά τους πεσμένα στο βωμό-τραπέζι είναι ο ελάχιστος φόρος τιμής στην πνευματικότητα, το ωραίο, το Υψηλό. Ή απλά ο θάνατος, η θλίψη, το κενό; Οι φωτογραφίες της Λυδίας Δαμπασίνα είναι λιτές και μεστές.

Η έκθεση «Party’sover-Startsover» της Λυδίας Δαμπασίνα φιλοξενείται στο Μουσείο Άλεξ Μυλωνά – Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Πλ. Αγίων Ασωμάτων 5, Θησείο, έως 27 Ιανουαρίου 2013.