-162517.jpg)
Μιλώντας με τον Βασίλη Χριστόπουλο θυμήθηκα την πρώτη μέρα της φοιτητικής ζωής μου στη Γερμανία: η σπιτονοικοκυρά μου με ρώτησε αν ήθελα να φάω, εγώ αρνήθηκα από ευγένεια κι έτσι έμεινα νηστική όλη μέρα, ορκιζόμενη στο εξής να λέω αυτό που θέλω. Έτσι λοιπόν κι ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής της ΚΟΑ –και κορυφαίος αρχιμουσικός της φιλαρμονικής ορχήστρας της ΝΔ Γερμανίας- μιλά χωρίς περιστροφές, είναι σαφής και εμπνέει μια αίσθηση ικανότητας και εμπιστοσύνης. Γι’ αυτό ίσως του στοιχίζει προσωπικά η ασυνέπεια των καιρών που διανύουμε.
ελc: Αναλάβατε τη διεύθυνση της ΚΟΑ λιγότερο από ένα χρόνο πριν και τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Σας έχει αγχώσει η οικονομική κατάσταση;
Β.Χ.: Φυσικά! Όταν αποφάσισα ν’ αναλάβω πέρυσι τον Γενάρη ήταν ήδη μια πολύ δύσκολη περίοδος. Η πολιτεία είχε δηλώσει ότι θα έδινε στην ΚΟΑ το 50% από τα χρήματα του 2009. Αυτό όμως έπεσε στο μισό, είμαστε δηλ στο ¼ του 2009. Κι έτσι πλέον η ΚΟΑ που πάντα είχε χρηστή διαχείριση και ήταν ένας οργανισμός απόλυτα υγιής εμφανίζει ελλείμματα. Πίστευα ότι ο στόχος ήταν να εξυγιανθούν ή να κλείσουν οι προβληματικοί φορείς, κι όχι να γίνουν προβληματικοί και οι υγιείς. Το χειρότερο πράγμα όμως δεν είναι η φτώχεια, αλλά η αφερεγγυότητα, η ασυνέπεια. Κι αυτό μου στοιχίζει και προσωπικά.
ελc: Αυτό όμως δεν είναι πρωτοφανές στην Ελλάδα. Πώς σας ξενίζει τόσο;
Β.Χ.: Με ξενίζει παγίως, γιατί επιλέγω να μην είμαι πολύ προσαρμοστικός εκεί και απαιτώ επαγγελματισμό και συνέπεια από το περιβάλλον μου. Ενώ τα πράγματα πάνε τόσο καλά με τους μουσικούς και με το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, στενοχωριέμαι με τη γραφειοκρατία που αντιμετωπίζω.
ελc: Όλα αυτά είχαν συνέπειες στις σχέσεις σας με τους μουσικούς;
Β.Χ.: Καθόλου! Θεωρώ τον εαυτό μου πρώτο μεταξύ ίσων και μάλιστα με χρονικούς περιορισμούς. Έχουν καταλάβει ότι αγωνίζομαι να προασπίσω πρωτίστως τα δικά τους δικαιώματα. Και κατανοούν ότι η μεγαλύτερη διασφάλιση είναι να παίζουν καλά και να αναγνωρίζεται το έργο που κάνουν. Είμαστε συνειδητά στο ίδιο καράβι και προσπαθούμε να διασχίσουμε απέναντι.
ελc: Ένας από τους κύκλους του φετινού προγράμματος ήταν η «Θυσία». Συμβολική επιλογή;
Β.Χ.: Τώρα που το λέτε, ίσως ασυνείδητα πράγματι να έγινε κάποιος συνειρμός με τις προσωπικές θυσίες που κάνει ο καθένας! Επέλεξα το θέμα γιατί έχει απασχολήσει διαχρονικά τους σύνθετες και είναι πανανθρώπινο. Μπόρεσα να εντάξω εκεί ετερόκλητα αλλά πολύ ενδιαφέροντα και σημαντικά έργα.
ελc: Μιλώντας για θυσίες και όντας ένας νέος άνθρωπος που ασχολείστε ήδη πολλά χρόνια με τη μουσική, θα ήθελα να μου πείτε, είναι μεγάλες οι θυσίες που αυτή απαιτεί;
Β.Χ.: Όλα θέλουν θυσίες. Το θέμα είναι αυτό που κάνεις να το αγαπάς και να σε γεμίζει, οπότε αυτά που κερδίζεις να εξισορροπούν τις θυσίες που κάνεις. Πριν γίνει όνειρο και πριν στραφεί κανείς επαγγελματικά σε ο,τιδήποτε, εκείνο που έχει σημασία είναι ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα εστιάζει στη χαρά. Όπως όταν ξεκινήσει κανείς τη γραμματική στο σχολείο, μπορεί να μισήσει τη γλώσσα του για πάντοτε – και πόσω μάλλον τα αρχαία ή τα λατινικά, γιατί παρουσιάζονται ως ανούσιοι κανόνες κι όχι ως το κλειδί για την αποκρυπτογράφηση θαυμάσιων κειμένων, που μπορούν να προσφέρουν τεράστια συγκίνηση και πνευματική διέγερση. Έτσι μπορεί κανείς να μισήσει τη μουσική για πάντα, αν κάνει κλίμακες στο πιάνο χωρίς να καταλαβαίνει το γιατί. Έχει μεγάλη σημασία να παίζουν από μικρά τα παιδιά ευχάριστα κομμάτια, ή να κάνουν συνολάκια με συμμαθητές και το δάσκαλό τους, ας είναι φάλτσα, ας μην είναι τέλεια. Αρκεί να καταλάβουμε ότι η μουσική είναι μια μορφή επικοινωνίας, μια καταπληκτική ευκαιρία να εκφράσει κανείς συναισθήματα που δεν μπορεί να εκφράσει με λέξεις! Ότι μπορεί κανείς να αντλήσει χαρά από αυτό και δεν είναι απλώς υποχρέωση. Όταν το βιώσει κανείς, τότε μπορεί να αντιληφθεί τη μελέτη ως ένα δρόμο που πρέπει να διανύσει για να φτάσει σε έναν ωραίο προορισμό. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι όμως βασισμένο στην απομίμηση και στην κακώς εννοούμενη αντικειμενικότητα, αντί να είναι επικεντρωμένο στην αυτονομία και στη δημιουργία. Αλλά απ’ αυτό πάσχει όλη η χώρα…
ελc: Η ΚΟΑ έχει αναπτύξει εκπαιδευτική δράση;
Β.Χ.: Σε πιλοτική ακόμα φάση. Προς το παρόν προσφέρουμε πολύ χαμηλές τιμές για ομαδικές κρατήσεις σχολείων ή ωδείων. Μέχρι τον Ιούνιο θα έχουμε επισκέψεις δημοτικών σχολείων στις πρόβες μας. Στις 24 Φλεβάρη θα έχουμε επίσης μια πολύ ενδιαφέρουσα συναυλία – εργαστήριο που λέγεται «Δίπλα-Δίπλα». Οι μουσικοί της μαθητικής Αθηναϊκής Συμφωνικής Ορχήστρας Νέων θα κάτσουν στα ίδια αναλόγια με τους μουσικούς της ΚΟΑ και θα παρουσιάσουν ένα πρόγραμμα διαδοχικά και μαζί. Επίσης έχουμε κάποια σύνολα που τα στέλνουμε σε σχολεία αν μας το ζητήσουν.
ελc: Έχετε σκεφτεί το πρόγραμμα του επόμενου έτους;
Β.Χ.: Βέβαια. Άλλωστε όταν ξεκίνησα είχα ορίζοντα τριετίας, αλλά αυτή τη στιγμή δεν ξέρω τι θα συμβεί μεθαύριο, συνεπώς δεν μπορώ να υλοποιήσω προγραμματισμό για την επόμενη σαιζόν. Θα ήθελα όμως μέχρι τον Μάρτιο να έχει ξεκαθαρίσει η κατάσταση. Φέτος έκανα πρόγραμμα την τελευταία στιγμή με αντίξοες συνθήκες, με καλή πίστη και με υπεράνθρωπη προσπάθεια. Δεν ξέρω αν είμαι διατεθειμένος να το ζήσω και δεύτερη φορά. Έχουμε μεν μια υποστήριξη από ιδιώτες, όπως το γαλλικό ινστιτούτο, τη γερμανική πρεσβεία, το Χίλτον, τους χορηγούς επικοινωνίας. Το κράτος όμως πρέπει να αποφασίσει, αν θέλει να συντηρεί τη μια ορχήστρα που έχει στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Ζούμε άλλωστε σε μια χώρα που θεωρεί βαριά της βιομηχανία τον πολιτισμό και τον τουρισμό.
ελc: Ποια είναι η εμπειρία σας από τις περιοδείες;
Β.Χ.: Είναι ενδιαφέρουσα η επικοινωνία με το κοινό μέσω της σιωπής. Πώς χειροκροτεί, πόσο συγκεντρωμένο είναι… Εδώ στη Μεσόγειο το ταμπεραμέντο μας στερεί λίγο από την εσωτερικότητα που χρειάζονται ορισμένα είδη μουσικής, ενδεχομένως λίγα δευτερόλεπτα σιωπής. Δεν είναι ανάγκη να ξεσπάσει κανείς σε χειροκροτήματα, αλλά να αφομοιώσει αυτό που άκουσε και να αφήσει τον απόηχο να αιωρείται. Έχουμε παίξει σε Γερμανία, Αυστρία, κλπ, αλλά θα ήθελα η ΚΟΑ να πηγαίνει συχνότερα στο εξωτερικό. Κακά τα ψέματα δεν υπήρξε ποτέ ιδιαίτερα εξαγώγιμο προϊόν, ήταν λίγο εσωτερικής κατανάλωσης. Αυτά όμως προϋποθέτουν έγκαιρο προγραμματισμό και δέσμευση. Το κόστος επίσης μεταφοράς της ορχήστρας είναι τεράστιο, γι’ αυτό άλλωστε και οι μεγάλες ορχήστρες του εξωτερικού έχουν περιορίσει τις τουρνέ τους.
ελc: Το πρόγραμμά σας φέτος έχει ευφάνταστους τίτλους, μια θεατρικότητα.
Β.Χ.: Ήθελα να δείξω καταρχήν ότι υπάρχει ένας συνεκτικός ιστός και μια λογική πίσω απ’ αυτό, μια δραματουργική ίσως συνοχή. Δεύτερον, έχει να κάνει με το σεβασμό που δείχνουμε στο κοινό μας, το οποίο και θέλουμε να προσελκύουμε, ειδικά το καινούριο. Άρα του εξηγούμε το σκεπτικό πίσω από τον τίτλο. Έχουμε εισαγωγικές ομιλίες τριών τετάρτων δωρεάν πριν από κάθε συναυλία. Μιλάμε απλά για το έργο και την εποχή του. Υπάρχει έτσι η αίσθηση της μοναδικότητας κάθε συναυλίας. Δεν είναι η 20η συναυλία της ΚΟΑ, αλλά μια συγκεκριμένη συναυλία.
ελc: Τι κρύβεται λοιπόν πίσω από την «Αινιγματική Σαγήνη του Χορού», που παρουσιάζεται στις 3 Φλεβάρη;
Β.Χ.: Η συναυλία της 3ης Φλεβάρη παρουσιάζει ένα μεγάλο ρομαντικό έργο, το Κονσέρτο για βιολί του Έλγκαρ με καλεσμένο έναν τεράστιου βεληνεκούς σολίστα, τον Κόλια Μπλάχερ. Στο β’ μέρος έχουμε τη σουίτα από τον Θαυμαστό Μανδαρίνο του Μπάρτοκ, ένα έργο σταθμός στη μουσική, που απαγορεύτηκε μετά την πρώτη του εκτέλεση στην Κολωνία λόγω του θέματός του – έχει να κάνει με πορνεία και φόνο. Έχουμε επίσης το Μπολερό του Ραβέλ, ένα αραβούργημα ενορχήστρωσης, το οποίο καθηλώνει!
Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες για τη συναυλία «η Αινιγματική Σαγήνη του Χορού», που παρουσιάζεται την Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου 2012 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
