Γιάννης Μπουτάρης, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης

Το δραστήριο θεατρικό φθινόπωρο που διανύουμε και η αναντίστοιχη σιωπή της στήλης, τις τελευταίες βδομάδες, έχει την εξήγησή της στην αγωνία που όλοι μοιραστήκαμε σε σχέση με τη μοίρα του άμοιρου (όχι πια!) Δήμου Θεσσαλονίκης και το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών. Το θαύμα έγινε. Η πόλη, την οποία έχω στολίσει κατά καιρούς με αρνητικά σχόλια, τελικά όχι μόνο γουστάρει δήμαρχο Μπουτάρη, αλλά τον έχει. Το ξαναγράφω για να το πιστέψω: Γιάννης Μπουτάρης, Δήμαρχος Θεσσαλονίκης. Αναπάντεχα, μαχητικά και ελπιδοφόρα. Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι η λεγόμενη «νέα μεταπολίτευση», η αποκομματικοποίηση δηλαδή της πολιτικής μας ζωής, είναι πραγματικότητα στη Θεσσαλονίκη, όπως και σε άλλους Δήμους της χώρας. Η εκλογή του Γιάννη Μπουτάρη εκφράζει τα αιτήματα της κοινωνίας των ενεργών πολιτών για αποκομματικοποίηση και για αποτίναξη του λαϊκισμού και του συντηρητισμού μιας βυζαντινοκρατούμενης στη νοοτροπία και τις πρακτικές, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, πόλης. Ο Μπουτάρης, προτάσσοντας ένα ισχυρό υπαρκτό ιδεολογικό δίλημμα, με ξεκάθαρο και ευθύ λόγο, κατάφερε να είναι η προσωπικότητα, η οποία συσπείρωσε πολίτες που, μετά από πολλά χρόνια, πίστεψαν πως η δράση τους και η ψήφος τους έχει αξία.

Στις προεκλογικές δεσμεύσεις της «Πρωτοβουλίας» ο πολιτισμός είναι ψηλά στην ατζέντα των δράσεων. Ο κ. Μπουτάρης δήλωσε ότι ο «πολιτισμός μπορεί να γίνει η βαριά βιομηχανία και το συγκριτικό πλεονέκτημα της πόλης». «Κι άλλοι μας τά ’πανε», θα σκεφτείτε, «κλισέ διατυπώσεις, λόγια, λόγια, λόγια». Στα αξιόπιστα χείλη του συγκεκριμένου ανθρώπου, όμως, και με δεδομένη την αμέριστη υποστήριξη σημαντικών ανθρώπων που δραστηριοποιούνται στο χώρο του πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη, η φράση αυτή αποκτά ξαφνικά βάρος και περιεχόμενο.

Οι βασικοί άξονες του προγράμματος της «Πρωτοβουλίας» για τον πολιτισμό αφορούν τη στήριξη των νέων δημιουργών, την έμφαση στην παραγωγή και ει δυνατόν την εξαγωγή πολιτισμού, την πολιτιστική αποκέντρωση —ο πολιτισμός στις γειτονιές και τη συνεργασία με όμορους Δήμους— τη συμμετοχή και όχι τον αποκλεισμό, την αισθητική αναβάθμιση της πόλης, τη στήριξη προς την κατεύθυνση της πολιτιστικής χορηγίας, την λειτουργία του Δήμου ως υποστηρικτή και παρτενέρ των δημιουργικών δυνάμεων της Θεσσαλονίκης.

Θα σταθώ σε ορισμένες από τις προτάσεις. Η πιο ερεθιστική, κατά τη γνώμη μου, έχει να κάνει με τη δημιουργία ενός πολιτιστικού πάρκου —η νέα διοίκηση θα διεκδικήσει έναν κεντρικό μεγάλο χώρο, ιδανικά στη Δ.Ε.Θ. ή στο Γ΄ Σώμα Στρατού— που θα αποτελέσει ένα κομβικό σημείο εκδηλώσεων πολιτισμού στην πόλη και χώρο συνάντησης κοινού και καλλιτεχνών. Μακάρι να γίνει πραγματικότητα η ιδέα της δημιουργίας σε αυτό το πάρκο κι ενός ευέλικτου θεατρικού πολυχώρου, που θα παραχωρηθεί σε θεατρικές ομάδες της πόλης, σύμφωνα, ελπίζω, με αυστηρά ποιοτικά κριτήρια. Η παροχή χώρου και υποδομής, ιδιαίτερα στους νέους δημιουργούς, η λειτουργία ενός νέου ευέλικτου θεατρικού χώρου στο κέντρο αλλά και η παραχώρηση κλειστών θεατρικών χώρων που ρημάζουν αυτή τη στιγμή —τα κλειστά θέατρα είναι ανενεργές εστίες πολιτισμού κι όχι ντουβάρια, όπως ατυχώς υποστηρίζουν ορισμένοι— θα αναζωογονήσει και τους πολίτες και την καλλιτεχνική δημιουργία.
   
Η πρόταση για τη δημιουργία ενός καλοκαιρινού Φεστιβάλ Θερμαϊκού, σε συνεργασία με τις Αντιδημαρχίες πολιτισμού των όμορων Δήμων, με στόχο να ξεκινήσει για πρώτη φορά το καλοκαίρι του 2012 και να είναι εφάμιλλο του Φεστιβάλ Αθηνών —ως προς την ποιότητα και το κύρος υποθέτω—, είναι αναμφίβολα μεγαλόπνοη, απαιτεί εύρεση επιπλέον πόρων, εκμετάλλευση ευρωπαϊκών προγραμμάτων (εδώ η ιδέα για τη δημιουργία ομάδας fundraisers μπορεί να βοηθήσει καταλυτικά) και προπαντός προσεκτικό σχεδιασμό. Μακάρι…  

Σχετικά με τα «Δημήτρια» που έχουν προϋπολογισμό που ανέρχεται περίπου στο 1,5 εκ. ευρώ, ο κ. Μπουτάρης δεσμεύτηκε ότι δεν θα είναι πια πεδίο συναλλαγής ατζέντηδων και Αντιδημαρχίας, ότι θα έχουν μικρότερη διάρκεια και Καλλιτεχνικό/ή Διευθυντή/ντρια (αναμένουμε με αγωνία…), ενώ υποσχέθηκε επίσης και αναβάθμιση και εξυγίανση της Αντιδημαρχίας (καλή δύναμη!).   

Στη βασική κατεύθυνση της διάχυσης του πολιτισμού και της προσωπικής έκφρασης  εντάσσονται προφανώς τόσο η καθιέρωση της gay pride day στη Θεσσαλονίκη (δύσκολα θα το γλιτώσει ο Μητροπολίτης το εγκεφαλικό), αλλά και η συνεργασία με τη διοίκηση του Μεγάρου Μουσικής, ώστε να απευθυνθεί σε όλους τους πολίτες της Θεσσαλονίκης.

Είναι φανερό ότι το πρόγραμμα αυτό βασίζεται σε αντιλήψεις που έχουν να κάνουν με βασικές αρχές εκδημοκρατισμού του πολιτισμού: αποκέντρωση, ευρεία συμμετοχή των πολιτών σε πολιτιστικά δρώμενα είτε στο ρόλο του θεατή είτε σε αυτόν του δημιουργού. Το μεγάλο στοίχημα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πώς θα εξασφαλίσει κανείς την ευρεία συμμετοχή στα πολιτιστικά δρώμενα χωρίς να χαθεί η ποιότητα του παραγόμενου καλλιτεχνικού προϊόντος, πώς θα αποφύγει το γλίστρημα στο λαϊκισμό και πώς θα διατηρηθούν τα όρια ανάμεσα στην ερασιτεχνική και την επαγγελματική δραστηριότητα. Η αμιγώς ερασιτεχνική πολιτιστική δραστηριότητα είναι αναζωογονητική και απολύτως αναγκαία. Ο ερασιτεχνισμός όμως, δυστυχώς, τουλάχιστον στο θέατρο, έχει τρυπώσει και σε παραστάσεις και θιάσους που υποτίθεται ότι λειτουργούν με επαγγελματικούς όρους. Η εξωστρέφεια δεν είναι πάντα ικανό και σημαντικό κριτήριο ποιότητας. Κι εκεί θα πρέπει να προσέξει πολύ ο κ. Μπουτάρης.

Σε σχέση με το θέατρο αυτό που λείπει από τη Θεσσαλονίκη είναι ο ικανός αριθμός παραστάσεων ποιότητας, οι κατάλληλοι χώροι και η απαραίτητη τεχνική υποδομή — ώστε οι νέοι να μπορούν να δουλέψουν σε συνθήκες που να ευνοούν την καλλιτεχνική δημιουργία—, το ανακάτεμα της σούπας σε επίπεδο καλλιτεχνικών συνεργασιών, η εξάλειψη της δημοσιοϋπαλληλικής νοοτροπίας και του λαϊκισμού, η επιστροφή των «εξόριστων» και η ένταξη των «αποκλεισμένων» στη θεατρική ζωή της πόλης. Τόσο σε επίπεδο γενικότερου ιδεολογικού προσανατολισμού όσο και στο επίπεδο προγράμματος φαίνεται ότι οι προτάσεις της «Πρωτοβουλίας» έρχονται να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες. Σχετικά με την κουβέντα για το Κ.Θ.Β.Ε., είναι θετική η προοπτική της ένταξής του στις πολιτιστικές και κοινωνικές δράσεις του Δήμου, ώστε να μπορεί χρηματοδοτηθεί και από αυτόν, με την απαραίτητη όμως προϋπόθεση, σημειώνω, να μην μειωθεί η καλλιτεχνική παραγωγή του θεάτρου και να ενισχυθούν τα κριτήρια ποιότητας. Ο Υπουργός Πολιτισμού κ. Γερουλάνος προκλητικά πρότεινε να περικοπεί η δραστηριότητα του θεάτρου για να μην γίνουν μειώσεις μισθών ή και απολύσεις. Θυμίζω απλώς ότι το Κ.Θ.Β.Ε. παίρνει επιχορήγηση για να παράγει καλλιτεχνικό έργο… Και χαίρομαι πάρα πολύ που ο κ. Μπουτάρης πιστεύει στην παραγωγή κι όχι στην κατανάλωση αμφιβόλου ποιότητας πολιτισμού.  

Και μια πρόταση: Να συσταθεί μια επιτροπή από αξιόλογους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται θεατρικά σε αυτήν την πόλη, νέους αλλά και μεγαλύτερους (ανάμεσα στους άλλους πρέπει να κεφαλαιοποιηθεί επιτέλους η ανεκμετάλλευτη μέχρι τώρα αξία του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ.), την οποία θα συμβουλεύεται ο Δήμος αλλά και η καθιέρωση τακτικών συναντήσεων με τους καλλιτέχνες της πόλης, όπου θα συζητιούνται τα θέματα πολιτισμού.  

Με χαρά, ελπίδα και πολλές ευχές για καλή αρχή περιμένω την υλοποίηση του προγράμματος της «Πρωτοβουλίας». Η ευθύνη είναι μεγάλη αλλά είμαστε όλοι συνοδοιπόροι. «Ο πολιτισμός περνά στα χέρια των νέων υπό την σκέπη των παλαιότερων. Η σκέπη δεν είναι σκιά, ούτε σύννεφο. Είναι θετική αύρα και παρότρυνση», έχει δηλώσει ο Γιάννης Μπουτάρης. Αμήν συνονόματε!