Κείμενο: Τώνια Καράογλου
Η δημιουργία του νέου θεάτρου Πάνθεον στη θέση γνωστού νυχτερινού κέντρου -που συνοδεύτηκε στην αρχή της θεατρική σεζόν από ένα μάλλον αστείο δελτίο τύπου περί της «διασταλτικής έννοιας του θεάτρου»- δεν άφηνε περιθώρια αμφιβολίας για τα θεάματα που θα φιλοξενούσε. Μόνο η χωρητικότητά του των χιλιάδων θέσεων, μαζί με μια νεοπλουτίστικη πολιτική, όπως η δημιουργία θεωρείων με ιδιωτικό WC, συνηγορούν για τη δημιουργία μιας στέγης για τα μεγάλα, εμπορικά θεάματα που θα σταθούν ικανά να βγάλουν τα -διόλου ευκαταφρόνητα- έξοδά της. Η παράμετρος του κέρδους όμως δεν είναι μεμονωμένη, αλλά συνδέεται με (και γεννά) την αντιμετώπιση του θεάτρου ως φαντασμαγορίας, ως ένα πλούσιο στο μάτι και στο αυτί θέαμα που καλεί να εντυπωσιάσει – και που εν πολλοίς ευθύνεται για τη μονομερή αντίληψη μεγάλου μέρους της κοινωνίας για το «τι (πρέπει να) είναι θέατρο».
Οι πρώτες δύο παραγωγές του θεάτρου επιβεβαιώνουν τα παραπάνω και είναι το λιγότερο χαρακτηριστικό ότι στη μαρκίζα του θεάτρου φιγουράρουν τα ίδια ονόματα που ενδεχομένως φιλοξένησε ο χώρος στην πρώτη του χρήση: Νίκος Καρβέλας, Άννα Βίσση, Σάκης Ρουβάς· και μαζί τους αυτά του Γιάννη Κακλέα και της Ρούλας Πατεράκη. Τα στεγανά βέβαια έχουν πέσει από καιρό: ο Καρβέλας χρόνια τώρα γράφει «όπερες», ο Ρουβάς έχει σκηνοθετηθεί (και βραβευθεί προσφάτως) στο αρχαίο δράμα από τον Δημήτρη Λιγνάδη, ενώ ο Κακλέας πέρυσι σκηνοθέτησε τον Αντώνη Ρέμο και την Άννα Βίσση σε ένα καθόλα μουσικό (λαϊκό) πρόγραμμα που απλώς μεταφέρθηκε σε θεατρική σκηνή. Εκ των πραγμάτων, το κοινό των πρώτων αυτών παραγωγών είναι (απολαυστικά) ετερόκλητο: «ρουβίτσες» και fans της Βίσση δίπλα σε συναδέρφους της Ρούλας Πατεράκη και τραγουδιστών της Λυρικής. Παρατηρώντας ειδικά το κοινό της παιδικής παράστασης «Ηρακλής: οι 12 άθλοι», όπου πρωταγωνιστεί ο Σάκης Ρουβάς, δεν μπόρεσα να συγκρατήσω το χαμόγελό μου μπροστά στον αξιοσημείωτο αριθμό ενήλικων θεατών που δεν συνόδευαν κάποιο παιδάκι. Η διαφορά με την πρότερη εμπειρία μου στις παιδικές σκηνές, όπου ένιωθα σαν τη μύγα μες στο γάλα παρακολουθώντας μόνη μέσα σε πλήθος παιδιών τις παραστάσεις ήταν κάτι περισσότερο από τρανταχτή.
Φωτογραφία από την παράσταση «Ηρακλής: οι 12 άθλοι» που παρουσιάζεται στο θέατρο Πάνθεον
Αυτό δεν είναι εκ προοιμίου κακό· ας είναι ο Ρουβάς η αφορμή να δεις θέατρο, αρκεί να πρόκειται για καλό θέατρο. Το βάρος, λοιπόν, πέφτει στο αποτέλεσμα; Ναι, αλλά όχι απόλυτα. Διότι ναι μεν ας είναι ο Ρουβάς η αφορμή για να δεις θέατρο, παραμονεύουν όμως δύο κρίσιμα ερωτήματα: Σε τι ποσοστό οι παραστάσεις που φιλοξενούν στη διανομή τους τέτοια ονόματα παράγουν ένα ολοκληρωμένο θεατρικό γεγονός αντί να βασίζονται στην εύκολη γοητεία του βεντετισμού; Αλλά ακόμη και στην περίπτωση ενός αξιόλογου καλλιτεχνικού προϊόντος -ασχέτως ονομάτων, σαν να λέμε-, κατά πόσο οι θεατές έχουν πρόθεση να απολαύσουν/επεξεργαστούν αυτό το προϊόν συνόλου και όχι απλώς να καταναλώσουν την εμφάνιση του ειδώλου τους επί σκηνής; (Και μάλιστα με εισιτήριο -αν και τσιμπημένο για τα θεατρικά δεδομένα- κατά πολύ φτηνότερο από αυτό ενός νυχτερινού κέντρου;)
Φωτογραφία από την παράσταση «Ηρακλής: οι 12 άθλοι» που παρουσιάζεται στο θέατρο Πάνθεον
Κάτω από αυτό το πρίσμα, θα πρέπει να σημειωθεί θετικά πως ο Απόλλων Παπαθεοχάρης σκηνοθετώντας τον «Ηρακλή» δημιούργησε μια παράσταση που μπορεί να αξιολογηθεί ανεξαρτήτως της παρουσίας του Σάκη Ρουβά. Θα μπορούσαν να ειπωθούν, βέβαια, πολλά πάνω στην κατηγορία «υπερθέαμα για παιδιά», αυτό όμως είναι θέμα άλλης συζήτησης. Αν και προσωπικά δεν θεωρώ αυτού του είδους τις παραστάσεις την καλύτερη λύση για το παιδικό θέατρο, καθώς θεωρώ ότι περισσότερο υποβάλουν τα παιδιά παρά τα ενεργοποιούν, το αποτέλεσμα θα πρέπει να κριθεί ανεξάρτητα.
Η παράσταση του Παπαθεοχάρη, λοιπόν, έχει το μέγιστο πλεονέκτημα ότι δεν χαρίζεται στο κοινό· κατ’ αρχήν, στηρίζεται σε μια γερή δραματουργική βάση χωρίς ευκολίες και φτήνια (αρχικό κείμενο Στρατή Πασχάλη, δραματουργική επεξεργασία και διασκευή Γιάννη Λιγνάδη). Είναι προς τιμήν, επίσης, και του σκηνοθέτη και του πρωταγωνιστή πως γρήγορα ξεχνάς ότι έχεις μπροστά σου ένα πασίγνωστο pop είδωλο και βλέπεις έναν ηθοποιό, όχι αξιοσημείωτα ταλαντούχο αλλά σίγουρα επαρκή, σε ένα ρόλο που του ταιριάζει. Όχι ότι η παράσταση δεν εκμεταλλεύεται την παρουσία του Ρουβά, όχι όμως πολύ περισσότερο από ό,τι δικαιολογεί ο ρόλος και το θέαμα· αυτή αφορά κυρίως την τραγουδιστική του συμμετοχή, που θα μπορούσε να είναι κατά τι μικρότερη, ώστε και η παράσταση να μην τραβάει σε τόσο μάκρος. Εξάλλου, ευθύνονται και τα τραγούδια της παράστασης (Γιώργος Θεοφάνους, Νίκη Παπαθεοχάρη)· ενώ θα μπορούσαν να απογειώσουν την παράσταση, τα βρήκα μάλλον ανέμπνευστα και αδιάφορα.
Φωτογραφία από την παράσταση «Ηρακλής: οι 12 άθλοι» που παρουσιάζεται στο θέατρο Πάνθεον
Ο Σάκης Ρουβάς, από την πλευρά του, φαίνεται ότι πήρε τη δουλειά του στα σοβαρά, ίσως όμως την παραπήρε στα σοβαρά. Εννοώ ότι η υποκριτική του διακατεχόταν από μια σοβαρότητα, ένα ύφος μεγαλοπρέπειας, κάτι όμως που χαρακτήριζε γενικότερα την παράσταση και τις ερμηνείες, τόσο που σε στιγμές ξεχνούσες ότι βλέπεις παιδικό θέατρο. Δεν υπήρχε παιχνίδισμα, κέφι, αυτή η δημιουργική φαντασία που (θα έπρεπε να) διακατέχει τις παιδικές παραστάσεις. Αντίθετα, το θέαμα στάθηκε μάλλον ψυχρό, σε απόσταση από τους θεατές του (το αμίλητο και ουσιαστικά αμέτοχο παιδικό κοινό της παράστασης που παρακολούθησα μάλλον συνηγορεί ως προς αυτό). Η μόνη που έπαιξε θέατρο, αντί να συμμετέχει σε ένα υπερθέαμα όπως οι υπόλοιποι, ήταν η Ρούλα Πατεράκη, απολαυστικότατη στο ρόλο του Ευρυσθέα, ενώ και ο Αντώνης Πριμηκύρης (Ιόλαος) προσπάθησε να φέρει χιούμορ και συγκίνηση επί σκηνής, χάθηκε όμως μέσα στο σύνολο.
Φωτογραφία από την παράσταση «Ηρακλής: οι 12 άθλοι» που παρουσιάζεται στο θέατρο Πάνθεον
Η σκηνική «σοβαρότητα» οφείλεται αδιαμφισβήτητα στην πρόθεση της παράστασης να στηριχθεί στην εικαστικότητα, τις ωραίες εικόνες, τις σκηνές συνόλου, τις κατά κύριο λόγο εντυπωσιακές λύσεις για κάθε έναν από τους άθλους του Ηρακλή (όχι όλες όμορφες, αλλά κάποιες χάρισαν πολύ ωραίες στιγμές, όπως το ελάφι με τα χρυσά κέρατα, η κάθοδος στον Άδη, οι Στυμφαλίδες Όρνιθες). Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι η όψη της παράστασης, όπως δημιουργήθηκε από τη μνημειακή αντιμετώπιση των σωμάτων, τους δισδιάστατους, χωρίς βάθος, φωτισμούς, τις σκηνικές εικόνες έφερε φανερές επιρροές από την «Οδύσσεια» του Bob Wilson.
Φωτογραφία από την παράσταση «Οι καμπάνες του Edelweiss» που ανεβαίνει επίσης στο θέατρο Πάνθεον
Πάντως, αν είναι να συνεχίσουμε να έχουμε θέατρο-υπερπαραγωγή, μακάρι να είναι σαν αυτό του «Ηρακλή», παρά σαν την όπερα του Νίκου Καρβέλα «Οι καμπάνες του Edelweiss» που παίζεται στον ίδιο χώρο· δεν ξέρω πραγματικά τι γνώμη θα διατύπωνε ένας ειδικός πάνω στο λυρικό θέατρο και μόνο για το γεγονός ότι είχαμε να κάνουμε με ερμηνευτές που τραγουδούσαν με μικρόφωνα· ή για το δραματικό -αν και τραβηγμένο- story που αποδόθηκε σε ένα μάλλον ρηχό λιμπρέτο και τη μουσική που ακολουθούσε το ίδιο μοτίβο καθ’ όλη τη διάρκειά της. (Την παράσταση έσωσε κυρίως η δυναμική του σκηνικού θεάματος και το δόσιμο των ηθοποιών/τραγουδιστών.)
Φωτογραφία από την παράσταση «Σμύρνη μου αγαπημένη» που ανεβαίνει στο Θέατρον του Ελληνικού Κόσμου
Και, φυσικά, είναι πολύ πολύ προτιμότερο από ένα έτερο υπερθέαμα που παρουσιάζεται λίγα χιλιόμετρα πιο κάτω, την παράσταση «Σμύρνη μου αγαπημένη», της Μιμής Ντενίση, όπου παρακολουθούμε, με πρόσχημα λίγη Ιστορία, λίγο μελό και λίγη εθνική υπερηφάνεια, μια πρωταγωνίστρια που αναβιώνει με τον πιο τρανταχτό τρόπο το βεντετισμό στα χνάρια του «φαινομένου Βουγιουκλάκη».
—
Info:
– «Ηρακλής: οι 12 άθλοι» στο Θέατρο Πάνθεον
– «Οι καμπάνες του Edelweiss» στο Θέατρο Πάνθεον
– «Σμύρνη μου αγαπημένη» στο Θέατρον του Ελληνικού Κόσμου
