Γράφει η Αργυρώ Πιπίνη
Είχα να πάω πέντε χρόνια ― η πανδημία, το ένα, το άλλο, το τρίτο. Πέρα από το μέγεθος της έκθεσης φέτος ―ήταν τεράστια και χαώδης― και τη δυσκολία μέχρι να μάθεις να πλοηγείσαι σ’ αυτήν, να χάνεσαι αλλά να πέφτεις πάνω σε stand και φανταστικά περίπτερα που δεν είχες σκοπό να επισκεφθείς και να μαγεύεσαι, αιφνιδιάστηκα ευχάριστα από το τέλος (οριστικό;) των εποχών με τις θεματικές τάσεις και τις ανάλογες σειρές: Κορίτσια που κατάφεραν το αδύνατο, που έσωσαν τον κόσμο, που αγωνίζονται να σώσουν τον πλανήτη, αγόρια που έκαναν τη διαφορά, και τα λοιπά, και τα λοιπά…
Το εύρος των θεμάτων, των εικόνων και, κυρίως, η υλικότητα των βιβλίων (κοπτικά, διαφόρων ειδών χαρτιά, ρυζόχαρτα, πανόδετα βιβλία, διαφάνειες, παράξενα σχήματα, κονσερτίνες κάθε είδους (η Ταϊβάν και η Κορέα πρωτοστατούν απ’ όσα πρόλαβα να δω), η βροντερή παρουσία και μικρών εκδοτών με one of a kind βιβλία ήταν εντυπωσιακή.
Κανένα θέμα δεν είναι απαγορευμένο ― βιβλία για τον έρωτα, βιβλία με ποιήματα για παιδιά, για πολύ μικρά παιδιά, βιβλία κάθε είδους, με έβγαλαν από τη βολή μου και με έκαναν να σκεφτώ πολλά όσον αφορά στην ελληνική και την παγκόσμια παραγωγή.
Έχουν αφομοιωθεί πια τα κοινωνικά ερεθίσματα, και σε τι έκταση και με ποιον τρόπο αυτά αποτυπώνονται στα βιβλία για παιδιά, και μέσα από φόρμες καθαρά παιδικές (ιστορίες, εικαστική προσέγγιση, τυποτεχνία,) είδαμε πολύ όμορφα και σπουδαία βιβλία.
Ευρηματικά silent books, βιβλία αστεία αλλά και σπαραξικάρδια για τους πρόσφυγες, τη φτώχεια, τον κοινωνικό αποκλεισμό, την αδυναμία ένταξης, βιβλία-παιχνίδια, βιβλία για τις εποχές, βιβλία καληνύχτας, βιβλία με πληροφοριακά κείμενα για πολύ μικρά παιδιά ― μαθαίνουν τα γράμματα, μαθαίνουν να μετράνε παίζοντας, ακούνε ποιήματα και στιχάκια και αγκαλιάζουν τα συναισθήματα.
Η εικόνα και το παιδικό βιβλίο ως αντικείμενο τέχνης είναι τόσο επιδραστικά στο σύγχρονο κοινό που αν και στο μεγάλο International Bookshop της έκθεσης τα βιβλία ήταν κυρίως στην ιταλική γλώσσα, αγοράζονταν κατά δεκάδες από αναγνώστες κάθε εθνικότητας κι όχι μόνο απ’ όσους γνώριζαν ιταλικά.
Κι αυτή είναι μία από τις επισημάνσεις μου όσον αφορά στη φετινή χρονιά: οι εκδότες ξοδεύουν χρήματα για να δημιουργήσουν βιβλία μοναδικά. Δεν υπηρετούν μόνο τη φόρμα για τη φόρμα, αλλά μέσα από τις επιλογές τους αναδεικνύουν κάθε φορά το κείμενο και την εικονογράφηση, καλλιεργώντας την αισθητική των παιδιών, αποφορτίζοντας τον ενήλικο αναγνώστη που διαβάζει βιβλία για παιδιά.
Είδα μοναδικές δουλειές από την Πολωνία, τη Χιλή, το Ιράν, τη Βραζιλία, που επενδύουν στο παιδικό βιβλίο. Για μένα αυτή ήταν, θα έλεγα, η φετινή τάση ― όμορφα, πολύ όμορφα βιβλία που δεν στερούνται περιεχομένου, βιβλία που τα χαϊδεύεις, τα μυρίζεις, τα αγκαλιάζεις και τα διαβάζεις ξανά και ξανά.
Η ελληνική παρουσία αλλά και τα πρόσωπα που ξεχώρισαν
Η ελληνική παρουσία ήταν για μία ακόμη χρονιά έντονη. Οι Έλληνες εκδότες συστεγάζονταν στο ελληνικό περίπτερο, πλην των εκδόσεων Πατάκη που πήραν μέρος στην έκθεση με δικό τους περίπτερο.
Στο περίπτερο της Ελλάδας έγινε και η συζήτηση ‘When reading promotion networks matter’, στην οποία πήρε μέρος και η πρόεδρος του οργανισμού Διαβάζοντας Μεγαλώνω, Άβα Χαλκιαδάκη, ενώ στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια έγινε η συζήτηση ‘Carducci, Pasolini, Callas, Bologna e la Grecia’, στο πάνελ της οποίας βρισκόταν και η Σίσσυ Παπαθανασίου, ιστορικός και Διευθύντρια της Διεύθυνσης Γραμμάτων του ΥΠΠΟ.
Παράλληλα, Έλληνες συγγραφείς και εικονογράφοι παρουσίασαν βιβλία τους σε μαθητές στη Βιβλιοθήκη Αντρέας Μέτσιος, σε συναντήσεις που οργανώθηκαν από την ελληνική κοινότητα της Emilia Romana.
Στο περίπτερο της Ουκρανίας όλοι προσπαθούσαν να λειτουργήσουν κανονικά αλλά οι κάρτες με τις ζωγραφιές και τις πληροφορίες για τα παιδιά που χάθηκαν ή εκπατρίστηκαν, καθώς και τα βιβλία των Ουκρανών δημιουργών σου θυμίζουν ότι τίποτα δεν είναι κανονικό.
Δύο από τους σταρ της λογοτεχνίας για παιδιά ήταν παρόντες στην έκθεση ―η Μπεατρίς Αλεμάνια και ο Όλιβερ Τζέφερς―, και οι τεράστιες ουρές που σχηματίστηκαν για να τους ακούσουν και να πάρουν υπογραφές αποτελούν απόδειξη της αγάπης του κόσμου για τη δουλειά τους.
Συνάντησα την υπέροχη Κίτι Κρόουθερ στο περίπτερο των dPICTUS αλλά έφυγα, δυστυχώς, μια μέρα πριν την άφιξη του Ολιβιέ Ταλέκ, πολυαγαπημένου μου εικονογράφου, και δεν άκουσα ούτε τον Μακ Μπάρνετ ούτε τον Ρομπέρτο Ινοτσέντι, αλλά αποζημιώθηκα από τη βράβευση με το H. C. Andersen Award στον Sidney Smith, τον οποίο είχα ανακαλύψει και αγαπήσει το 2015 ― κέρδισε το βραβείο ως εικονογράφος μαζί με τον Αυστριακό συγγραφέα Heinz Janisch.
Μετά από χρόνια το ALMA (Astrid Lindgren Memorial Award) δεν απονεμήθηκε σε φυσικό πρόσωπο αλλά στο Indigenous Literacy Foundation Australia, το Ίδρυμα Αλφαβητισμού Αυτοχθόνων της Αυστραλίας.
Αυτά είναι τα νέα από την Μπολόνια. Κι εύχομαι μέχρι να ανοίξει τις πόρτες της η 62η διοργάνωση την 31η Μαρτίου 2025, η φτώχεια, ο πόλεμος και οι πρόσφυγες να μην αποτελούν θέματα για τόσα παιδικά βιβλία.
