Αυτές τις μέρες πραγματοποιείται στο Théâtre de la Ville στο Παρίσι το φεστιβάλ “Chantiers d’Europe” (εργοτάξια της Ευρώπης), το οποίο είναι αφιερωμένο στην Ελλάδα και στην Ιταλία. Το ελculture συνάντησε την Αγγελική Ιονάτος με αφορμή τη συναυλία που δίνει στο πλαίσιο του φεστιβάλ, την Τετάρτη 13 Ιουνίου, με τίτλο «Και θα λάβουν τα όνειρα εκδίκηση». Μαζί της θα είναι η μόνιμη συνεργάτιδά της τα τελευταία χρόνια, Κατερίνα Φωτεινάκη (κιθάρα και φωνή) και ο νέος μουσικός Gaspar Claus στο τσέλο. Η Αγγελική Ιονάτος εδώ και 30 χρόνια ζει στη Γαλλία. Για τις συνθέσεις της εμπνέεται πάντα από την ποίηση, αφού ο λόγος έχει πρωταρχικό ρόλο για την ίδια. Έχει κυκλοφορήσει 18 προσωπικούς δίσκους, όπου μελοποιεί μεγάλους Έλληνες ποιητές. Μια Ελληνίδα της διασποράς, με εξαιρετική ικανότητα χειρισμού της γλώσσας πρέπει να σημειώσουμε, που αγαπά την Ελλάδα με έναν τρόπο που εμείς φαίνεται να έχουμε ξεχάσει.
Για τη συμμετοχή στα «Εργοτάξια της Ευρώπης»
Η συναυλία είναι αφιερωμένη στους έλληνες ποιητές που έχω μελοποιήσει μέχρι σήμερα. Θα παρουσιάσουμε μελοποιημένη ποίηση του Ελύτη, του Ρίτσου, δύο τραγούδια της Κατερίνας Φωτεινάκη από τα Ρω του έρωτα, κείμενα κυρίως του Ελύτη που έχω μεταφράσει. Πρόκειται για κείμενα στρατευμένα, που αφορούν περισσότερο την Ελλάδα. Είμαστε με την Κατερίνα πολύ ευαίσθητες σε αυτά που συμβαίνουν στη χώρα και θέλουμε να δώσουμε ελπίδα και να δείξουμε στους συμπατριώτες μας ότι εμείς οι Έλληνες της διασποράς τους σκεφτόμαστε και κάνουμε ό,τι μπορούμε από εδώ, έστω σαν καλλιτέχνες. Είναι μια συναυλία που έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον των Γάλλων, οι οποίοι είναι πληγωμένοι για αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα.
Στους Γάλλους θέλω να δείξω την ομορφιά της γλώσσα μας και ότι δεν είμαστε μόνο αυτά που ακούγονται. Τις προάλλες ήρθε ένας κύριος σε μια συναυλία μου και μου επιτέθηκε αγρίως, λέγοντας, «εξαιτίας των Ελλήνων βρισκόμαστε σε αυτή τη δύσκολη θέση γιατί δεν πληρώνετε τους φόρους σας». Πληγώθηκα πάρα πολύ. Συνήθως μετά τις συναυλίες ακούμε άλλα πράγματα, ότι ανακάλυψαν τους ποιητές μας, ότι αγάπησαν τη γλώσσα μας και αρχίζουν να τη μαθαίνουν. Ένιωσα έντονα το μίσος από αυτόν τον άνθρωπο..
Περί κρίσης και φασισμού
Η κατάσταση είναι δύσκολη και οδυνηρή. Αλλά έχω την εντύπωση ότι αυτή η κατάσταση θα φέρει κάτι καλύτερο. Η έντονη αλληλεγγύη που θυμάμαι τα χρόνια πριν φύγω από την Ελλάδα, χάθηκε τη δεκαετία του 1980, όπου γίναμε μια Ελλάδα της κατανάλωσης και της υπερβολής, μια τηλεοπτική δημοκρατία με μεγάλη χυδαιότητα στα ΜΜΕ. Σε σχέση με την Ελλάδα που εγώ γνώρισα, όταν ο Χατζιδάκις ήταν Διευθυντής του τρίτου προγράμματος και έφτιαχνε αριστουργήματα, είδα μια μεγάλη κατάπτωση. Αυτή ήταν η δική μου εντύπωση σαν μια Ελληνίδα που άφησα την Ελλάδα 14 χρονών. Τώρα έχω την ελπίδα ότι ίσως ξυπνήσει μέσα μας κάτι που είχαμε κρύψει κάτω από στάχτη και από σκουπίδια.
Βέβαια, όπως λέει κι η Κατερίνα, βλέπουμε να ξυπνάνε και άλλα πράγματα, όπως η άνοδος της Χρυσής Αυγής.. Ο Χατζιδάκις είχε πει ότι το τέρας του φασισμού το έχουμε όλοι μέσα μας και είχε αναφερθεί στην παιδεία ως το μόνο αντίδοτο σε αυτή την πλευρά του ανθρώπου. «Συνηθίσαμε το τέρας» έλεγε χαρακτηριστικά, έγινε οικεία η μορφή του, κάτι που έπρεπε πάντα να θεωρείται τερατόμορφο, ξαφνικά βρίσκονται συμπατριώτες μας να το ψηφίζουν. Είναι κάτι φοβερά ανησυχητικό και το μόνο πράγμα που με κάνει απαισιόδοξη.
Η Ελλάδα, το ξεκίνημα και η ποίηση
Δεν αισθάνθηκα ποτέ πρέσβειρα της Ελλάδας. Ήταν ζωτικό να τραγουδώ τους ποιητές μας. Πατρίδα μου είναι ο ελληνικός λόγος και η ελληνική γλώσσα. Δεν αντιπροσωπεύω την Ελλάδα. Είμαι Ελληνίδα, λατρεύω την πατρίδα μου, αλλά είναι ήδη δύσκολο να αντιπροσωπεύσει κανείς ακόμη και τον εαυτό του. Το μόνο που με κάνει υπερήφανη είναι ότι εδώ και 40 χρόνια δεν έκανα καμία υποχώρηση στο εμπορικό πνεύμα.
Στην οικογένειά μου η ποίηση είχε μεγάλη σημασία, η μητέρα μου μου διάβαζε ποίηση όταν ήμουν μικρή. Αισθάνθηκα πόνο όταν 14 χρονών άφησα τη χώρα μου. Δεν επέλεξα να φύγω, ακολούθησα την οικογένεια. Εκείνη την περίοδο ήταν δικτατορία στην Ελλάδα, αισθανόμουν ότι μου έχουν κλέψει την πατρίδα μου. Όταν βρέθηκα στο εξωτερικό ήμουν στην εφηβεία και άρα πολύ εύθραυστη. Μαθαίναμε για τα βασανιστήρια που γινόντουσαν στην Ελλάδα, πηγαίναμε μπουλούκια να δούμε τον Θεοδωράκη όταν ερχόταν για συναυλίες. Θυμάμαι χαρακτηριστικά σε μια από τις πρώτες συναυλίες του αφού έφυγε από την Ελλάδα, το κλάμα που είχε ρίξει ο κόσμος βλέποντάς τον. Τότε είπα στον εαυτό μου, αν η μουσική έχει τέτοια δύναμη θα ήθελα να γίνω μουσικός!
Έτσι ξεκίνησα να μελοποιώ τους ποιητές και αυτή ήταν ίσως μια μικρή χώρα που έφτιαξα, που κανείς δεν μπορούσε να μου την πάρει. Η Ελλάδα των ποιητών, της ομορφιάς, του λόγου. Έχω ένα πάθος για την ελληνική γλώσσα, θεωρώ πως είναι ίσως η ομορφότερη γλώσσα του κόσμου.
«Και θα λάβουν τα όνειρα εκδίκηση»
Αν έπρεπε να πάρω μαζί μου σε ένα έρημο νησί ένα μόνο πράγμα, αυτό θα ήταν το Άξιον Εστί. Είναι το Ευαγγέλιό μου. Και ένα λεξικό ίσως, γιατί οι λέξεις μ’ αρέσουν. Στο έκτο ανάγνωσμα του Άξιον Εστί, το «Προφητικόν», ο Ελύτης λέει «εξόριστε ποιητή, στον αιώνα σου, λέγε, τι βλέπεις». Είναι ένα κείμενο που θα μεταφράσω στη συναυλία, για να δείξω ότι ο ποιητικός λόγος είναι ταυτόχρονα και πολιτικός. Μέσα στο Άξιον Εστί ο Ελύτης έλεγε αυτά που θα συμβούν και τους δύσκολους καιρούς που μας περιμένανε. Στο τέλος όμως, παρά τα άσχημα που προμηνύει, δίνει την ελπίδα μέσα από τη φράση «Αλλά θα πάρουν τα όνειρα εκδίκηση». Μια φράση που εμένα πάντα με βοήθησε στη ζωή μου.
Η συναυλία «Και θα λάβουν τα όνειρα εκδίκηση» πραγματοποιείται την Τετάρτη 13 Ιουνίου στο Παρίσι και θα αναμεταδοθεί ζωντανά στις 22:00 ώρα Ελλάδας από το www.mediapart.fr
