Aναζητώντας το χαμένο(;) θεατρικό χρόνο…
Μέρος α΄

Πόσο απωθητική και βαρετή μπορεί να είναι η συνεχής γκρίνια για τα θεατρικά πράγματα της πόλης; Πολύ, πάρα πολύ. Για πόσο ακόμη, όμως, θα μένει ανικανοποίητη η λαχτάρα ενός θεατή να παρακολουθήσει μια παράσταση που να αξίζει το χρόνο που διέθεσε χωρίς να βγει απογοητευμένος είτε από την ποιότητα του έργου είτε από τη σκηνοθεσία είτε από τη σκηνική αισθητική; Πόσο κοστίζει τελικά ο θεατρικός χρόνος; Προσδοκώντας ένα απολαυστικό θεατρικό βράδυ, ακολούθησα mainstream διαδρομές στις σκηνές του Κ.Θ.Β.Ε και στο θέατρο «Αμαλία». Ιδού τα αποτελέσματα…

Μπερδεμένος και εγώ, όπως και όλο το θεατρόφιλο κοινό της Θεσσαλονίκης, με τα ενημερωτικά δημοσιεύματα όπως «ο Σάκης Σερέφας στην Πειραματική Σκηνή», αναρωτιόμουν ποιος Σερέφας παίζεται σε ποια από τις δύο Πειραματικές σκηνές. Τι φαεινή η ιδέα του κ. Χατζάκη, στην περιορισμένη θεατρική μας πιάτσα, να βαφτίσει το Mικρό θέατρο της Μονής Λαζαριστών «Πειραματική Σκηνή» και η μικρή μας πόλη να διαθέτει τώρα δύο Πειραματικές! Πέρα από την έλλειψη πρωτοτυπίας και τον περιοριστικό, στη χρήση του Μικρού θεάτρου, προσδιορισμό, ο διευθυντής του Κ.Θ.Β.Ε. αγνόησε τη σύγχυση που κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε στο κοινό. Πάντως, αυτή η κίνηση σίγουρα δεν οφείλεται από μέρους του στην άγνοια ύπαρξης της Πειραματικής Σκηνής της «Τέχνης» που δραστηριοποιείται στην πόλη μας τα τελευταία 30 χρόνια, μιας και το 2004 σκηνοθέτησε εκεί τη Νίκη της Αναγνωστάκη. Ο Σάκης Σερέφας, λοιπόν, και φέτος, έδωσε, συμπτωματικά, διπλό παρόν: Θα σε πάρει ο δρόμος στην Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης» και Αποστολή στον πλανήτη γη στην Πειραματική Σκηνή του Κ.Θ.Β.Ε..

Την περασμένη χρονιά σκεφτόμουν ότι ο θεσσαλονικιός συγγραφέας είναι πολύ τυχερός· δεν είχα την τύχη να παρακολουθήσω το Μαμ (Θέατρο Αμόρε, 2006, σκηνοθεσία Ελένη Μποζά), αλλά πέρσι απολαύσαμε στη σκηνή του θεάτρου «Αμαλία» δύο εξαιρετικά ενδιαφέρουσες παραστάσεις σε κείμενά του. Η παράσταση της Πειραματικής Σκηνής της «Τέχνης» Θεσσαλονίκη σε πρώτο πρόσωπο σε σκηνοθεσία Κορίνας Χαρίτου -βασισμένη σε επινοημένες από το Σερέφα αφηγήσεις πραγματικών προσώπων που βλέπουμε σε φωτογραφίες της παλιάς Θεσσαλονίκης- ήταν ένα πρωτότυπο και ευφυές θέαμα-σχόλιο στην πόλη και την εξέλιξή της. Η παράσταση του Εθνικού Θεάτρου Λιωμένο βούτυρο, που φιλοξενήθηκε και πάλι στη σκηνή του θεάτρου «Αμαλία», σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα «ξαναέγραψε» με ευρηματικό τρόπο και ολοκαίνουργιο ύφος το γεμάτο δραματουργικές αδυναμίες έργο του συγγραφέα, χαρίζοντας μια ευφρόσυνη παράσταση-ύμνο στη θεατρικότητα.

Η Έρση Βασιλικιώτη, με το Θα σε πάρει ο δρόμος, είχε την τύχη να σκηνοθετήσει την πιο ολοκληρωμένη, μέχρι στιγμής, δουλειά του Σερέφα. Η παράσταση περιελάμβανε τις περισσότερες από τις σκηνές του σπονδυλωτού αυτού έργου, γραμμένου από το συγγραφέα για δύο πρόσωπα. Η σκηνοθέτις επέλεξε να μοιράσει αυτές τις αφηγήσεις, όπου μπολιάζονται το καθημερινό με το αλλόκοτο, σε επτά ηθοποιούς του θιάσου. Επιχείρησε δε κάθε σκηνή να συνομιλεί, άλλοτε αφαιρετικά και άλλοτε πιο συγκεκριμένα, με εξαιρετικής αισθητικής προβολές βίντεο, οι οποίες όμως λειτούργησαν ως πληθωριστικά σκηνικά, δυσχεραίνοντας την παρακολούθηση των αφηγήσεων, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν σκηνικά αδύναμες, καθώς αναδείκνυαν μια ηθογραφική εκδοχή των προσώπων. Κείμενα μεγάλης ευαισθησίας, αποκαλυπτικά ενός ιδιαίτερου κόσμου προσωπικών σκέψεων για τη μοναξιά, δεν ακούστηκαν ούτε εκτιμήθηκαν δεόντως από το θεατή που έμενε στον, πρώτου επιπέδου, εντυπωσιασμό που προκαλούσε η εικόνα. Εξαίρεση η Έφη Σταμούλη στην αφήγηση της γυναίκας των τρένων και στην ιστορία με τους κολιούς. Νομίζω ότι η Βασιλικιώτη υποτίμησε τη δυναμική του λόγου του συγγραφέα και εμείς χάσαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε στην ολότητά της μια πραγματικά σύγχρονη γλώσσα, εντόπιας μελαγχολίας και λοξότητας.

Ακριβώς το αντίστροφο έγινε στην περίπτωση της παράστασης Αποστολή στον πλανήτη γη, όπου ο σκηνοθέτης Ανέστης Αζάς, έδειξε τυφλή εμπιστοσύνη στο κείμενο του Σερέφα. Το έργο (θεατρική προσαρμογή μιας νουβέλας για εφήβους, κλάσεις ανώτερης από τη θεατρική εκδοχή της), χωρίς διακύβευμα, πλοκή, χαρακτήρες, εκθέτει το συγγραφέα του. Kαι με κατακλύζουν μια σειρά από απορίες: δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ γιατί το συγκεκριμένο έργο βραβεύτηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού: ή βρισκόμαστε μπροστά στις πύλες του ανεξήγητου ή η ένδεια της εγχώριας θεατρικής παραγωγής έχει θριαμβεύσει κατά …Κράτος. Γιατί επίσης ένας νέος άνθρωπος δέχτηκε την πρόταση του Κρατικού να το σκηνοθετήσει; Τις υπαρξιακές και κοινωνικές διαστάσεις, όπως αντιλαμβανόμαστε από το σκηνοθετικό του σημείωμα, που μόχθησε, προφανώς, να ανακαλύψει στο έργο, δεν τις εντοπίσαμε πουθενά, ούτε στο κείμενο ούτε στην παράσταση. Γιατί, τελικά, και ερχόμαστε στην αρχή του κακού, ένας διευθυντής αποφασίζει να παρουσιάσει το απόλυτο τίποτα; Αναπάντητα ερωτήματα από μια παράσταση που θα αφήσει στη μνήμη μας μόνο τα πετυχημένα σχόλια για την απαράδεκτη αφίσα της. Η φιλότιμη προσπάθεια όλων των ηθοποιών σε μια ανούσια παράσταση βραδύτατων ρυθμών δεν συγκινεί αλλά πικραίνει. Η επιλογή να εντάξει το Κρατικό στην ύλη του προγράμματος της παράστασης ένα απόσπασμα από το Ονειρόδραμα του Στρίντμπεργκ είναι το κερασάκι στην τούρτα, προκαλώντας την οργή του θεατρολόγου (η υπόνοια σύνδεσης των δύο έργων είναι δραματολογικά ανεπίτρεπτη) και καταδεικνύοντας την αφέλεια επιμελητών έκδοσης και συντελεστών.

Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ