Κείμενο: Τώνια Καράογλου
«Μ’ ένα μαχαίρι, μ’ ένα μικρό μικρό μαχαίρι, μια μέρα αφορεσμένη και πικρή, καν δυο καν τρεις θα ‘ταν η ώρα, δυο άντρες σκοτωθήκανε γι’ αγάπη» («Ματωμένος γάμος», μετάφραση Νίκου Γκάτσου)
Ο Τσέχωφ είχε γράψει πως «αν στην πρώτη σκηνή μιας παράστασης κρεμαστεί κάπου ένα πιστόλι, σε κάποια επόμενη σκηνή θα πρέπει να εκπυρσοκροτήσει». Στον «Ματωμένο γάμο» του Λόρκα, η αναφορά, μόλις στις πρώτες δέκα ατάκες, σε ένα μαχαίρι είναι που, πράγματι, καθορίζει τη δράση και το φινάλε· ένα μαχαίρι είχε ανοίξει τον κύκλο του αίματος με τα προ της σκηνικής δράσης συμβάντα, ένα μαχαίρι θα τον κλείσει. Στην παράσταση που σκηνοθέτησε ο Γιάννης Κακλέας, το μαχαίρι απέκτησε ακόμη πιο εμβληματική παρουσία στα χέρια του Θανάτου (Αριάδνη Καβαλιέρου), που άνοιξε και έκλεισε την παράσταση με μια πανομοιότυπη σχεδόν πολεμική ιεροτελεστία και έμεινε παρών (και παρόν) επί σκηνής καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια της παράστασης, ως διαρκής υπενθύμιση όσων μέλλουν να συμβούν.
Στον πυρήνα της παράστασης του Γιάννη Κακλέα υπήρχαν μονάχα ο θάνατος και τα πρόσωπα που αφορά: η Μάνα, η Νύφη, ο Γαμπρός, ο Λεονάρδο, η Γυναίκα του. Προχωρώντας σε δραστικές περικοπές -αφαίρεση των δευτερευόντων προσώπων (γειτόνισσες, καλεσμένοι, ξυλοκόποι) και του λυρικού περιβάλλοντος (τραγούδια, νανουρίσματα)-, ο σκηνοθέτης διασκεύασε, κατά μία έννοια, το έργο. Βοηθούμενος από τα gothic αισθητικής κοστούμια της Εύας Νάθενα (δαντέλες και διαφάνειες συνδυασμένες με δέρμα, όλα στο χρωματικό μοτίβο του άσπρου-μαύρου), τη σκληρή και ψυχρή αισθητική του μεταλλικού σκηνικού (Μανόλης Παντελιδάκης) και τους μεταλλικούς ήχους της μουσικής επένδυσης (Γιώργος Μιχαλόπουλος), ο Κακλέας σαφώς απογύμνωσε το έργο από τα «ηθογραφικά» -και δη τα ανδαλουσιανά- χαρακτηριστικά του, παραδίδοντας μια προσωπική οπτική επικεντρωμένη στη σκοτεινή πλευρά του ερωτικού πόθου, στο δίπολο «πάθος-θάνατος». Το πλεονέκτημα της σκηνοθετικής οπτικής είναι πως μετέφερε το θέαμα από το επίπεδο μιας ιστορίας από πραγματική αφορμή σε μια ιστορία για τους σκοτεινούς, υποσυνείδητους δαίμονές μας. Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να επισημανθεί θετικά η φαινομενικά «λάθος» επιλογή της Εβελίνας Παπούλια στο ρόλο της Μάνας, που με την αισθησιακή της παρουσία, σχεδόν ως ερωμένης σε κάποιες στιγμές, άνοιξε ένα παράθυρο φροϋδικής ανάγνωσης στη σχέση Μάνας-Γαμπρού. Επίσης, η γλυπτική αίσθηση των ημίγυμνων σωμάτων στο χώρο και η έμφαση στην κινησιολογική έκφραση (Αγγελική Τρομπούκη) δημιούργησαν από κοινού με τα παραπάνω ένα ευδιάκριτο αισθητικό πλαίσιο προς όφελος της σκηνοθετικής γραμμής.
Το καλά οριοθετημένο σκηνοθετικό πλαίσιο, φοβάμαι, αν και δυναμικό, έμεινε μάλλον άδειο. Η περικοπή του έργου επικέντρωσε μεν το ενδιαφέρον στον δραματικό πυρήνα του, από την άλλη όμως το απογύμνωσε σχεδόν από όλες τις μικρές ή μεγάλες αποχρώσεις του. Όλα όσα σιγοβράζουν στον «Ματωμένο γάμο», το ερωτικό μυστικό του Λεονάρδου, η δυσανεξία της Νύφης στην ιδέα του γάμου της, το βάρος της Μάνας, μετά βίας βρήκαν χώρο και χρόνο σε μια βιαστική (η παράσταση δεν κράτησε καλά καλά 75 λεπτά της ώρας), ευθεία πορεία, όπου ουσιαστικά κρατήθηκαν μονάχα τα βασικά γεγονότα της πλοκής. Το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν ένιωσα το πάθος του Λόρκα, το πρόβλημα είναι ότι δεν ένιωσα το πάθος του Κακλέα, παρά το στοχευμένο εξωτερικό περίβλημα. Ο σκηνοθέτης δεν άφησε καν τις εικόνες που ο ίδιος δημιούργησε να επενεργήσουν, και δεν ήταν λίγες (όπως η μάχη μεταξύ των δύο ανδρών), μη δίνοντάς τους επαρκή σκηνικό χρόνο. Μονάχα η σκηνή του Φεγγαριού ευτύχησε σε μια ονειρική, «εξωπραγματική» σκηνοθετική και ερμηνευτική (Ιφιγένεια Αστεριάδη) απόδοση.
Θεωρώ τις ερμηνείες εξίσου -αν όχι περισσότερο- υπεύθυνες για την επίγευση που αφήνει η παράσταση, καθώς εντύπωση μου έκανε πως κανείς από τους ήρωες δεν φαινόταν να διακατέχεται από το ελάχιστο του πάθους που ορίζει το δραματουργικό και σκηνοθετικό πλαίσιο. Είτε από ελλιπή σκηνοθετική καθοδήγηση, είτε από υποκριτική αδυναμία, οι ηθοποιοί που υποδύθηκαν τα πρόσωπα που άμεσα εμπλέκονται στην οικογενειακή τραγωδία, (δηλαδή ο Λαμπρος Κτεναβός ως Γαμπρός, ο Δημήτρης Μοθωναίος ως Λεονάρδο, η Λίλα Μπακλέση ως Νύφη και η Εβελίνα Παπούλια) αν και κέρδιζαν στα σημεία με τη σωματικότητά τους, έχαναν το στοίχημα όταν επρόκειτο να μιλήσουν το λόγο του Λόρκα και να υποδυθούν τα πάθη των ηρώων του.
Στην καλύτερη περίπτωση, θα μπορούσε να διατυπωθεί το συμπέρασμα πως ο «Ματωμένος γάμος» του Γιάννη Κακλέα, παρά τις προθέσεις και τη σαφή σκηνοθετική οριοθέτηση, προδόθηκε από το περιεχόμενό του. Στη χειρότερη, πως πρόκειται για μια δουλειά που αφοσιώθηκε στο ντύσιμο του έργου με νέο ρούχο, χωρίς να ενσκήψει σε βάθος μέσα του.
—
Info: Ο «Ματωμένος Γάμος» συνεχίζει τις παραστάσεις του έως τις 5 Απριλίου στο Θέατρο Αποθήκη
