Η Αργυρώ Χιώτη της ομάδας Vasistas στο ελculture.gr

Την Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου ξεκινά το MIR Festival. Για μια ακόμα φορά θα έχουμε την τύχη να είμαστε μέτοχοι, και μάλιστα με ελεύθερη είσοδο, στις καινοτόμες και πολύ ενδιαφέρουσες επιλογές του φεστιβάλ. Ο όρος «μέτοχοι» δεν επιλέχθηκε τυχαία, έναντι του συνηθισμένου «θεατές». Το MIR Festival έχει τη χαρακτηριστική συνήθεια να εμπλέκει τον επισκέπτη σε μια διαρκή αλληλοτροφοδότηση έκφρασης, λόγου και συναισθημάτων, κάνοντας την κάθε παράσταση μια μοναδική και εξατομικευμένη εμπειρία. Στο πλαίσιο του φετινού MIR θα δούμε μεταξύ άλλων σε παγκόσμια πρεμιέρα την παράσταση Play back της ομάδας Vasistas στο Rabbithole. Γνωρίζοντας τις ιδιαίτερες δουλειές των Vasistas, ζητήσαμε από την Αργυρώ Χιώτη, που έχει αναλάβει τη σκηνοθεσία, να μας μιλήσει για το νέο εγχείρημα. Το αποτέλεσμα ήταν μια κουβέντα για την αναζήτηση και τον επαναπροσδιορισμό, που μας έκανε ακόμα πιο περίεργους απ’ ό,τι ήμασταν αρχικά!

ελculture: Η περφόρμανς θέτει σε εφαρμογή μια σειρά αλυσιδωτές αντιδράσεις κατάρρευσης, τραγουδώντας την εποχή μας σε playback. Θα μπορούσες να μας μιλήσεις λίγο περισσότερο γι’ αυτήν;
Αργυρώ Χιώτη: Το Play back είναι ένα σχεδίασμα παράστασης, δηλαδή μια πρώτη παρουσίαση της δουλειάς που ξεκίνησε η ομάδα και έχει να κάνει με την κατάρρευση, την απώλεια και τη μνήμη. Είναι ένα πείραμα που ξεκίνησε πριν από κάποιους μήνες μέσα από τα εργαστήρια που πραγματοποιήθηκαν στον ενεργοποιημένο χώρο του Εμπρός. Όλα χτίστηκαν γύρω από «τη λέξη που δεν ειπώθηκε…», αυτήν που δεν μπορεί να ειπωθεί. Είναι απλό, πολλοί άνθρωποι, ένα πλήθος, που βρίσκεται σε έναν κοινό τόπο και χρόνο, για ένα πολύ συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Μια συσπείρωση ανθρώπων σαν κηδεία, καλύτερα, σαν ένα μοιρολόι, αυτό είναι το τραγούδι της εποχής μας. Ή μπορεί και όχι. Η αναζήτησή του είναι που έχει σημασία, ποιο θα μπορούσε σήμερα να είναι το τραγούδι της εποχής μας; Μέσα σ’ έναν παράλογο κόσμο που μοιάζει να λειτουργεί ερήμην, το μόνο που ξεφεύγει και ξεπηδά σαν δροσερή πηγή είναι κάποια λεπτά από αναμνήσεις, μικρές οάσεις μέσα στη λαίλαπα. Μικρές στιγμές ονείρου. Φτιαγμένες από αυτό που κουβαλάμε, ερήμην πάλι. Από κάτι παλιό και ξεχασμένο που με κάποιο αδιόρατο τρόπο φέρουμε καθώς περνάμε στο χρόνο. Αυτές οι στιγμές είναι φτιαγμένες από το play back, δηλαδή σαν να δίνουμε σώμα και φωνή σε κάτι άυλο κι αραχνιασμένο. Οι άνθρωποι είναι τόσο ξεκομμένοι και μόνοι, που μόνο στο όνειρο, στη φαντασίωση ή στην ανάμνηση μπορούν στ’ αλήθεια να συναντηθούν και να υπάρξουν.

ελc: Επομένως, το Play back, όπως και οι προηγούμενές δουλειές σας, έχει μια κοινωνικο-πολιτική χροιά. Πώς περνούν αυτά τα ζητήματα αφενός σε σένα και αφετέρου μέσα από σένα στο κοινό;
Α.Χ.: Πάντα η κατάσταση που ζούμε είναι πηγή έμπνευσης. Αυτή πρέπει με κάποιο, έστω απειροελάχιστο τρόπο, έμμεσο, να αποτυπώνεται σε ένα καλλιτεχνικό έργο. Όχι γιατί το καλλιτεχνικό έργο έχει κάτι να πει και σε κάτι να απαντήσει. Αλλά γιατί έχει τη δύναμη να φωτίζει πτυχές και χορδές της πραγματικότητας με τρόπο αδιόρατο και προσωπικό. Γιατί μπορεί να λειτουργεί παράπλευρα από την πραγματικότητα, πλαγιαστά και να επιτρέπει ανάσες φρέσκιες και αναζωογονητικές.

ελc: Οι Vasistas είναι πολυπολιτισμική ομάδα, κινείται σε πολλές χώρες και δουλεύει θέματα, στα οποία οι συνθήκες, η συλλογική μνήμη, οι αντιδράσεις διαφέρουν σε κάθε πολιτισμό. Πώς προέκυψε η ομάδα και πώς συνθέτει αυτά τα χαρακτηριστικά στη δουλειά της;
Α.Χ.: Ο πολυεθνικός χαρακτήρας της ομάδας καθώς και η προσπάθεια δράσης εντός και εκτός Ελλάδας δεν είναι ιδέα, αλλά ανάγκη. Προέκυψε σαν πραγματικότητα, επειδή συναντηθήκαμε με την Ariane Labed και τη Naima Carbajal στη Γαλλία και είχαμε όρεξη να δουλέψουμε μαζί και να εξελίσσουμε κάθε φορά την έρευνα, τον τρόπο δουλειάς και τις συνεργασίες μας, τις συναντήσεις μας με άλλους ανθρώπους. Vasistas στα ελληνικά σημαίνει «φεγγίτης». Όταν οι Γερμανοί ήταν στη Γαλλία και έβλεπαν τον φεγγίτη ρωτούσαν «was-ist-das?», «τι είναι αυτό;» δηλαδή. Οι Γάλλοι μετέτρεψαν την ερώτηση σε λέξη και την κράτησαν. Η λειτουργία αυτή της ανταλλαγής, της μετατροπής, της αναρώτησης, του επαναπροσδιορισμού δεδομένων πραγμάτων είναι που χαρακτηρίζει και τη συνεργασία μας στην ομάδα. Φέρουμε και μοιραζόμαστε αυτό που είμαστε, πώς ο καθένας μας βλέπει τον κόσμο και πώς τον βιώνει και έπειτα θέτουμε τα πάντα υπό αμφισβήτηση, ανασυνθέτοντας…

ελc: Όπως προανέφερες, η ομάδα επεξεργάστηκε μέρος της παράστασης στα εργαστήρια που έγιναν στο θέατρο Εμπρός από την Κίνηση Μαβίλη. Πώς ένιωσες στη συγκεκριμένη δημιουργική διαδικασία και ποια είναι η γνώμη σου για τέτοιου είδους συλλογικές συνεργασίες και κινήσεις που μάλιστα σήμερα -με τόση ανάγκη ανάπτυξης συλλογικών πρωτοβουλιών- απειλούνται;
Α.Χ.: Η κίνηση Μαβίλη μου έδωσε μεγάλη ορμή, χαρά και δύναμη, γιατί καταρχήν ένιωσα ότι δεν ήμουν μόνη σε ό,τι αφορά τον τρόπο και το λόγο που υπάρχω μέσα στο θεατρικό χώρο της Ελλάδας σήμερα. Κατά δεύτερον, ναι, είναι δημιουργικό και ωραίο να συναντιούνται φωνές και δυνάμεις για ένα συγκεκριμένο στόχο και να καταφέρνουν να συνεννοηθούν. Ναι, η ανάγκη ανάπτυξης συλλογικών πρωτοβουλιών είναι μεγάλη. Από το σπίτι μας, τη δουλειά, τη γειτονιά μας ξεκινούν όλα, κι εκεί καταλήγουν στο πέρας της κάθε μέρας. Όμως, νιώθω πως η απειλή δεν έρχεται μόνο από έξω, από ένα κράτος δυνάστη, έρχεται και από εμάς τους ίδιους,  από τη στενοκεφαλιά και το βαθύ συντηρητισμό που φέρουν δήθεν προοδευτικές και αριστερίστικες ιδέες. Αυτοκαταστροφή και αυτο-σαμποτάζ. Κάθε φανατισμός μου μοιάζει φασισμός.

ελc: Γιατί επιλέξατε το Mir Festival για την παγκόσμια πρεμιέρα του Play back;
Α.Χ.: Το Mir Festival το σεβόμαστε απόλυτα, γιατί έχει συγκεκριμένο στίγμα, αισθητική και έργο ιδιαίτερο και μοναδικό. Δεν είναι έρμαιο κάποιας τάσης ούτε και των γεγονότων. Είναι έργο άποψης, επαγγελματικότητας και σαφών προθέσεων. Όλα όσα προανέφερα σπανίζουν στην εποχή μας, αγκομαχούν στη χώρα μας. Κατατροπώνονται. Γι’ αυτό και είναι τόσο αξιόλογα όταν καταφέρνουν να υπάρξουν. Σαφώς και έχει να κάνει με τον άνθρωπο που κρύβεται πίσω από το έργο. Εννοείται.

Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση στις ιστοσελίδες www.mirfestival.gr και www.vas.eu.com αλλά και οδηγίες για την κράτηση θέσεων.