Εκεί στο Δίον, στην πόλη που χτίστηκε στους πρόποδες του Ολύμπου για να είναι κοντά στους θεούς, λένε ότι Φίλιππος και Αλέξανδρος πανηγύριζαν τις νίκες τους με μεγαλοπρεπείς θυσίες στο Δία και στις Μούσες.
Η ύπαρξη της πόλης στους βόρειους πρόποδες του Ολύμπου μαρτυρείται από τον Θουκυδίδη, και η ιστορία της ταραγμένη, με καταστροφές και ανεπούλωτες πληγές από εισβολές σταματά περίπου τον 5ο μ. Χ. αιώνα.
Δεκαπέντε αιώνες αργότερα, το 1928, ξεκινούν οι ανασκαφές στο Δίον. Για να συνεχιστούν και να διανύσουν την πιο λαμπρή περίοδό τους, από το 1973, από τον αρχαιολόγο Δημήτρη Παντερμαλή και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Οι καλά κρυμμένοι θησαυροί μέσα στη λάσπη της περιοχής, που έμειναν ανέπαφοι μέσα στους αιώνες, ήρθαν στο φως, μεταμορφώνοντας μια άγνωστη γεωργική και κτηνοτροφική περιοχή σε κέντρο αρχαιολογικής και ιστορικής έρευνας με πανελλήνια και διεθνή αναγνώριση.
Εκεί, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως το 2002 ένα από τα πιο εντυπωσιακά ψηφιδωτά στον ελληνικό χώρο, το γνωστό ως ψηφιδωτό της «Οικίας του Διονύσου».
Το μοναδικό ψηφιδωτό απεικονίζει, στην κεντρική του παράσταση, τον θρίαμβο του Διονύσου, με τον θεό του κρασιού, γυμνό, να βρίσκεται πάνω σε άρμα που σέρνουν θαλάσσιοι πάνθηρες, τους οποίους με τη σειρά τους οδηγούν με χαλινάρια δυο θαλάσσιοι κένταυροι. Δίπλα στον Διόνυσο στέκεται ένας παπποσειληνός. Η παράσταση πλαισιώνεται από μικρότερες, στις οποίες απεικονίζονται θεατρικές μάσκες. Οι πολύ μικρές ψηφίδες, δείγμα υψηλής καλλιτεχνικής ποιότητας, και οι χρωματικές αντιθέσεις που χαρακτηρίζουν την κεντρική παράσταση, προσδίδουν μνημειακότητα στις μορφές και γενικά την εντύπωση ζωγραφικού έργου.
Το καλοκαίρι του 2015, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έδωσε το πράσινο φως στη μελέτη απόσπασης, μεταφοράς, συντήρησης και έκθεσης του ψηφιδωτού δαπέδου στον ειδικό χώρο που είχε κατασκευαστεί γι’ αυτό το σκοπό με τη στήριξη του Ιδρύματος Ωνάση. Ο καθηγητής Δημήτρης Παντερμαλής είχε θέσει ζήτημα σωτηρίας του ψηφιδωτού σε περίπτωση μη μεταφοράς του.
«Το ψηφιδωτό δεν μπορεί να συντηρηθεί στην κατάσταση που είναι, αφού έχουν δημιουργηθεί ακμές από τις οποίες χάνονται ψηφίδες. Για ένα ψηφιδωτό που έχει ψηφίδα όσο το νύχι, που σημαίνει πολύ υψηλή ποιότητα και το οποίο θεωρώ ότι για την εποχή του ήταν από τα κορυφαία ψηφιδωτά, δεν μπορείς να το κρατήσεις εκεί», εξήγησε, συμπληρώνοντας ότι το πρόβλημα είχε ανακύψει ήδη από την ανακάλυψη του έργου, το 2002», έλεγε.
Το ψηφιδωτό συντηρήθηκε και ταξίδεψε, μαζί με άλλες 90 αρχαιότητες, από την κατοικία των θεών στην καρδιά της Νέας Υόρκης, στην έκθεση που διοργανώνεται από το Θυγατρικό Ίδρυμα Ωνάση στις ΗΠΑ και την Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Δίου, σε συνεργασία με το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού – Εφορεία Αρχαιοτήτων Πιερίας υπό τον τίτλο: «Θεοί και Θνητοί στον Όλυμπο: Αρχαίο Δίον, η Πόλη του Δία» (Gods and Mortals at Olympus: Ancient Dion, City of Zeus).
Δείτε το βίντεο της συντήρησης του ψηφιδωτού του Διονύσου, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη:
Οι αρχαιότητες παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο αμερικανικό κοινό, που κατακλύζει το χώρο της έκθεσης στο Onassis Tower, για να θαυμάσει τα αντικείμενα που δεν έχουν εκτεθεί στις ΗΠΑ, ποτέ στο παρελθόν. Η έκθεση διερευνά τη σχέση μεταξύ της καθημερινής ζωής στην αρχαία πόλη, που ήταν χτισμένη στις υπώρειες του Ολύμπου και της μυθολογικής κατοικίας των θεών στην κορυφή του. Μέσα σε ένα σαγηνευτικό σκηνικό, περιλαμβάνονται περισσότερα από 90 εκθέματα -ανάμεσά τους, ψηφιδωτά, γλυπτά, κοσμήματα, κεραμικά, νομίσματα, γυάλινα αντικείμενα και εργαλεία-, τα οποία χρονολογούνται από το 10ο αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ. Ανάμεσα στα σημαντικότερα εκθέματα είναι τα μαρμάρινα αγάλματα των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, που αναπαριστούν θεότητες όπως ο Δίας, η Δήμητρα και η Αφροδίτη, διακοσμητικά αντικείμενα και σκεύη που ανάγονται στο 1000 π.Χ., καθώς και ένα εντυπωσιακό σύνολο ψηφιδωτών από την «Οικία του Διονύσου».
Την έκθεση, που διαρκεί μέχρι τις 18 Ιουνίου, επιμελήθηκε ο Δημήτρης Παντερμαλής και σηματοδοτεί την επαναλειτουργία του εκθεσιακού χώρου του Ωνασείου Πολιτιστικού Κέντρου Νέας Υόρκης, μετά από τρία χρόνια ανακαίνισης.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Ίδρυμα Ωνάση στις ΗΠΑ και το Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο της Νέας Υόρκης, μπορείτε να επισκεφθείτε την επίσημη ιστοσελίδα του: www.onassisusa.org
