Η χώρα είναι η Κολομβία και η πόλη το περιβόητο Μεντεγίν. Αν δεν μου ξέφυγε κάτι, δεν θα κατονομαστούν ποτέ μέσα στην ταινία, ούτε η χώρα ούτε η πόλη. Στην πόλη άλλωστε θα μείνουμε για πολύ λίγο. Πολύ λίγο αλλά ταυτόχρονα αρκετά, για να καταλάβουμε πώς ζουν οι πέντε έφηβοι της ιστορίας, οι «Βασιλιάδες του Κόσμου»: αυτή η εντός ή εκτός εισαγωγικών αλητεία και ο αγώνας για επιβίωση είναι η καθημερινότητά τους.
Κι αυτή η πόλη, αυτοί οι δρόμοι, αυτό το περιθώριο, είναι το φυσικό τους περιβάλλον. Αν και τουλάχιστον ένας τους, ο μεγαλύτερος όλων, ο δεκαεννιάχρονος Ρα, όταν ήταν πολύ μικρός είχε προλάβει να ζήσει αλλού, κάπου βαθιά στην κολομβιανή ενδοχώρα. Κυκλοφορούν με ματσέτες και μαχαίρια. Το παιχνίδι από τον καυγά απέχει λίγο. Όσο κι ο μικροτραυματισμός από το ενδεχόμενο θανάτου. Δεν έχουν οικογένειες (ενεργούς δεσμούς, έστω), δεν έχουν σπίτια (στην πράξη, έστω), έχουν ο ένας τον άλλο και τίποτα περισσότερο. Δεν υπάρχει τίποτα καλό για αυτούς εδώ.
Η ευκαιρία παρουσιάζεται. Ο Ρα παίρνει στα χέρια του επίσημα έγγραφα. Η γιαγιά του του άφησε ως κληρονομιά το σπίτι που ζούσε μικρός. Και τώρα εκδόθηκε δικαστική απόφαση, που τον αναγνωρίζει ως νόμιμο ιδιοκτήτη. Είναι απόφαση που, εκτός από την κληρονομιά, στηρίζεται και σε κυβερνητικό πρόγραμμα επιστροφής γης, μετά τον αναγκαστικό εκτοπισμό που υπέστησαν πάρα πολλοί κάτοικοι εκείνων των περιοχών στο παρελθόν. Πέντε νέα αγόρια που δεν έχουν στον ήλιο την παραμικρή μοίρα και προσπαθούν να τη βρουν.
Δεν τους κρατάει τίποτα στην πόλη. Φεύγουν με το όνειρο να ζήσουν κάπου αλλού, κάπως αλλιώς. Θα ταξιδέψουν με οτοστόπ σε καρότσες φορτηγών, με τα πόδια και ποδήλατα στην εθνική, με σέρφινγκ σε φορτηγά, θα τον βρουν τον τρόπο. Και όσο κι αν προφανέστατα δεν ζουν με τρόπο αξιοζήλευτο ούτε για τους ίδιους ούτε για κανέναν, δεν μπορείς όμως παρά να δεις -αν και ίσως με βλέμμα υπέρμετρα ρομαντικό- ότι έστω κι έτσι, μέσα στη σκληρότητα της συνθήκης τους, υπάρχει τουλάχιστον ένα μικρό αντίδωρο ελευθερίας: καθώς σερφάρουν στις καρότσες και κάνουν ποδήλατο στην Εθνική δεν είναι μόνο ο κίνδυνος που τους ορίζει, είναι κι ένας αέρας ζωής που τους διαπνέει.
Κι όσο το ταξίδι τους προχωράει, η σκληρότητα των ανθρώπων και των καταστάσεων μπορεί να συνεχίσει να είναι παρούσα, αλλά τις αρχικές εικόνες της αστικής παρακμής θα διαδεχτούν τοπία θεσπέσιου φυσικού κάλλους. Δεν θυμάμαι την ακριβή διατύπωση, πάντως σε ένα επεισόδιο του “Νarcos” γινόταν λόγος για το πόσο πανέμορφη και πλούσια σε πρώτες ύλες χώρα είναι η Κολομβία, αλλά ταυτόχρονα και πόσο συνδεδεμένη με τη βία. Λίγες δεκαετίες πριν ίσως για τους περισσότερους Κολομβία σήμαινε Γκάμπριελ Γκαρσία Μάρκες και μαγικός ρεαλισμός και «Εκατό Χρόνια Μοναξιά» και «Έρωτας στα Χρόνια της Χολέρας», τώρα πια μάλλον σημαίνει πολύ περισσότερο Πάμπλο Εσκομπάρ, καρτέλ του Μεντεγίν, καρτέλ του Κάλι, “Νarcos”.
Όπως δεν ονομάστηκε το Μεντεγίν, έτσι δεν γίνεται κανένας λόγος για το ποιοι εκτόπισαν την οικογένεια του Ρα απ’ τον τόπο της, για ποιους λόγους υπάρχει πρόγραμμα επιστροφής γαιών, τι είχε συμβεί στη χώρα. Δεν θα ακούσουμε τίποτα για παραστρατιωτικές ομάδες που πρωταγωνίστησαν στους εκτοπισμούς, όπως δεν θα ακούσουμε λέξη για καρτέλ ναρκωτικών. Τα παιδιά θα συναντήσουν στο ταξίδι διάφορους «κακούς». Δεν θα μάθουμε όμως ποιος είναι τι. Και νομίζω όχι επειδή δεν έχει τη σημασία του. Αλλά επειδή όπως κι αν ονομάζεται και ό,τι κι αν πρεσβεύει, το αποτέλεσμα, η βία που ασκεί, η εξουσία που ασκεί, δίνει πάντα το δικό της όνομα και έχει πάντα το δικό της πρόσημο. Αν θα είναι έμπορος ναρκωτικών, αν θα είναι ακροδεξιός παραστρατιωτικός, αν θα είναι μεγαλογαιοκτήμονας ή ιδιοκτήτης εταιριών που καταπίνει το δάσος με εξορύξεις ψάχνοντας χρυσό, πάντως θα υπάρχει πάντα ένας patron, ένα αφεντικό, θα υπάρχει μια δομή, ένας στρατός, μια οργανωμένη εκμετάλλευση. Και οι πέντε έφηβοι είναι στο τελευταίο κρίκο της τροφικής αλυσίδας.
Αλλά ακόμα και ανάμεσά τους, ακόμα και σε αυτούς τους τελευταίους τροχούς της αμάξης, υπάρχει ο πιο τελευταίος, ο πιο ευάλωτος, ο πιο ευεπίφορος να τον απομυζήσουν και να τον έχουν σκλάβο οι στρατοί, οι δομές, οι εκμεταλλεύσεις. Είναι μαύρος στο χρώμα του δέρματος, θα ευχόταν να είναι αόρατος, ο ρατσισμός ιστορικά πήγαινε χέρι – χέρι με την εκμετάλλευση και το οικονομικό κέρδος.
Όταν βιώνεις μεγαλώνοντας τόσο απόλυτη σκληρότητα, τότε δεν έχεις κανένα πρόβλημα και ταμπού να δείξεις απέναντι στους φίλους σου, στους «αδελφούς σου», την πιο αφιλτράριστη τρυφερότητα. Είναι τέτοια η ένταση της εχθρότητας που εισπράττετε μαζί ως σύνολο, που μπορείτε να το αντιπαρέλθετε -ψυχολογικά τουλάχιστον- μόνο εντελώς ενωμένοι. Αλλά οι άνθρωποι είναι πάντα άνθρωποι, οι συνθήκες μάς ορίζουν μόνο μέχρι ένα βαθμό, αν κάποιος το έχει να φέρεται σκατένια χωρίς κανένα σημείο αναφοράς και σύνδεσης πέραν του εαυτού του, τότε θα το κάνει.
Ο Ρα ονειρεύεται έναν κόσμο χωρίς φράχτες, έναν κόσμο με τους φράχτες να καίγονται, αλλά για κάποιο λόγο η ιστορία της ανθρωπότητας πήγαινε και πάει ενάντια στο συγκεκριμένο όνειρο, οι άνθρωποι έφτιαξαν τους πολιτισμούς τους με φράχτες, με περιχαράξεις, με εμείς ως εδώ κι εσείς ως εκεί, με φράχτες και σύνορα οικογενειακά, εθνικά, φυλετικά, ταξικά.
Επίσημη πρόταση της Κολομβίας για τα όσκαρ του 2023 και μεγάλο βραβείο του φεστιβάλ του Σαν Σεμπάστιαν, οι μυσταγωγικοί και βαθιά πολιτικοί «Βασιλιάδες του Κόσμου» της Λάουρα Μόρα, είναι μια ταινία που μικραίνει και στενεύεται όταν προσπαθείς να την περιγράψεις, όχι επειδή αφηγείται μια τόσο πρωτότυπη ιστορία, όσο επειδή είναι τέτοια η δύναμη, η αλήθεια, η υποβολή και η επίδραση των εικόνων της, που μόνο αν την δει κανείς θα μπορέσει να καταλάβει με τι ακριβώς έχουμε να κάνουμε εδώ.
Κι όσο κι αν είναι μια ταινία που αντλεί πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό της υποβολής της από την εντοπιότητά της, από τον συγκεκριμένο κόσμο, τόπο και ατμόσφαιρα της Κολομβίας, κι όσο κι αν έχει και τοπικές παραμέτρους και χαρακτηριστικά η ιστορία της, αυτά τα πέντε παιδιά θα μπορούσαν να βρίσκονται σε ένα σωρό άλλα μέρη του πλανήτη, η ιστορία αυτή θα μπορούσε κάλλιστα να είναι δική τους.
