Μεταξύ του 1882 και του 1890, πέντε καλλιτέχνες – ο Βίνσεντ βαν Γκογκ, μαζί με τους Ζωρζ Σερά, Πωλ Σινιάκ, Εμίλ Μπερνάρ και Τσαρλς Ανγκράν – κατέφυγαν σε χωριά στις παρυφές του Παρισιού. Αυτή η περιοχή κατά μήκος του ποταμού Σηκουάνα αποτελούσε επί μακρόν ένα δημοφιλές σημείο αναψυχής και χαλάρωσης, αλλά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα άρχισε να συγκεντρώνει εγκαταστάσεις παραγωγής άνθρακα, φυσικού αερίου και μεταποιητικές μονάδες.
Και ενώ η βιομηχανική ανάπτυξή της ήταν μια μη ελκυστική πτυχή για πολλούς, οι καλλιτέχνες αυτοί βρήκαν στο μεταβαλλόμενο φυσικό και κοινωνικό τοπίο μια νέα και πλούσια πηγή δημιουργικότητας.
«Η συνένωση των άκρων – η ύπαιθρος στο σύνολό της και η φασαρία εδώ [στην πόλη] – μου δίνει νέες ιδέες», θα γράψει ο Βαν Γκογκ σε επιστολή του το 1886.
Το οπτικό λεξιλόγιο της περιοχής – οι γέφυρες, τα αναχώματα, τα εργοστάσια, τα πάρκα και τα χωριά – μαζί με το φως του ήλιου, το νερό και τα λαμπερά φυσικά χρώματα, ώθησαν τους καλλιτέχνες σε έντονο πειραματισμό. Κάθε καλλιτέχνης εξερεύνησε τη χρήση διακριτών πινελιών και έντονων χρωμάτων με καινοτόμους τρόπους, και με τη σειρά του ανέπτυξε νέα στυλ ζωγραφικής.
Η έκθεση Van Gogh and the Avant-Garde: The Modern Landscape (14 Μαΐου-4 Σεπτεμβρίου) άνοιξε στο Ινστιτούτο Τεχνης στο Σικάγο. Στη συνέχεια θα μεταφερθεί στο Μουσείο Βαν Γκογκ στο Άμστερνταμ (13 Οκτωβρίου-14 Ιανουαρίου 2024), όπου θα παρουσιαστεί με διαφορετικό τίτλο, Van Gogh along the Seine.
Ο Βαν Γκογκ είναι ο πρωταγωνιστής της έκθεσης, αλλά εκτίθεται μαζί με τους τέσσερις πρωτοποριακούς συναδέλφους του. Αυτό που τους ένωνε ήταν η αναζήτηση νέων, μοντέρνων τεχνοτροπιών ζωγραφικής. Ενώ εργάζονταν με διαφορετικό τρόπο, όλοι ήταν αποφασισμένοι να σπάσουν την παράδοση.
Περισσότεροι από 75 πίνακες και σχέδια από αυτή την έντονα δημιουργική περίοδο -πολλοί από αυτούς προέρχονται από ιδιωτικές συλλογές και σπάνια εκτίθενται στο κοινό- συγκεντρώνονται σε αυτή τη διεισδυτική παρουσίαση. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται 25 έργα του Βαν Γκογκ, συμπεριλαμβανομένων πινάκων και από τα τρία τρίπτυχα που εκτέλεσε σε αυτά τα προάστια.
Η συνένωση αυτών των εξαιρετικών έργων σε αυτή την έκθεση όχι μόνο ρίχνει νέο φως στις τεχνικές που άνοιξαν τα όρια που ανέπτυξαν ο Βαν Γκογκ και οι συνάδελφοί του ζωγράφοι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αλλά φωτίζει επίσης τη δύναμη του τόπου να εμπνέει – να ενθαρρύνει πρωτοποριακό έργο, να δρομολογεί ιδέες που αλλάζουν την καριέρα του και να διαμορφώνει καλλιτεχνικές ταυτότητες.
Ο Σερά και ο Σινιάκ άρχισαν να εφαρμόζουν αντιθετικά χρώματα με αμιγείς πινελιές (διαιρετισμός). Στη συνέχεια, πρωτοστάτησαν στη χρήση μικρών κουκίδων συμπληρωματικών χρωμάτων (πουτιλισμός) για να επιτύχουν ένα οπτικό μείγμα στο μάτι του θεατή.
Ο Μπερνάρ, έχοντας φτάσει στα όρια αυτών των δύο στυλ, πειραματίστηκε με την τοποθέτηση μεγάλων εκτάσεων τολμηρού χρώματος που ορίζεται από σκοτεινά περιγράμματα (κλοισονισμός) τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας. Ο Βαν Γκογκ και ο Ανγκράν ακολούθησαν τις εξελίξεις του Σερά και του Σινιάκ, απορροφώντας πολλές από αυτές τις προσεγγίσεις στις μεταγενέστερες ζωγραφικές τους τεχνοτροπίες.
Η έρευνα για την έκθεση αποκαλύπτει ότι ο Βαν Γκογκ άρχισε να ζωγραφίζει γύρω από την Ανιέρ-συρ-Σεν στις αρχές Μαΐου (ή πιθανώς στα τέλη Απριλίου) του 1887, μερικές εβδομάδες νωρίτερα από ό,τι είχε υποτεθεί. Μέχρι τα τέλη Ιουλίου, όταν τελείωσε την εκστρατεία του, είχε ολοκληρώσει περίπου 40 πίνακες – σχεδόν έναν κάθε δύο ημέρες.
Η έκθεση, την οποία επιμελήθηκαν οι Bregje Gerritse (Μουσείο Βαν Γκογκ) και Jacquelyn Coutré (Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο), περιλαμβάνει 24 πίνακες του Βαν Γκογκ και πέντε σχέδια, μαζί με πάνω από 50 έργα των άλλων καλλιτεχνών.
