Ποιες είναι οι ιστορίες και οι πραγματικότητες που αξίζει να αφηγηθούμε στο μέλλον και με ποιες λέξεις πρέπει να ειπωθούν; Οι 4 σκηνοθέτες του νέου θεατρικού φεστιβάλ Future N.Ο.W., ο Ηλίας Αδάμ, η Βίκυ Κυριακουλάκου, η Εύα Γιαννακοπούλου και ο Δημήτρης Μπαμπίλης συζητούν για «Το μέλλον του θεάτρου ως παρόν». Σε μία εκ βαθέων συζήτηση με τη δραματουργό της Στέγης, Ιλειάνα Δημάδη, οι καλλιτέχνες τολμούν να μιλήσουν για όσα τους απασχολούν. Μια κουβέντα που μπορούμε όλοι να παρακολουθήσουμε την Τετάρτη 14 Απριλίου στο YouTube Channel του Ιδρύματος Ωνάση και τα χωράει όλα: από το μέλλον του ελληνικού θεάτρου έως την ψηφιακή αρένα, από την εναλλακτική γονεϊκότητα και τα συνεργατικά μοντέλα καλλιτεχνικής συνεργασίας μέχρι τις γκρίζες ζώνες της ύπουλης βίας και του ελληνικού #MeToo, από την πατριαρχία έως τη mainstream κουλτούρα. Ελεύθερες επιλογές και επιβολές, οι μεγάλες και οι μικρές αποφάσεις, o «παλιός κόσμος» που εκτίθεται, η αποδοχή της ευαλωτότητας, η επιθυμία να σε καταλάβουν, η Britney Spears και τα memes, τα δικά μας «παγόβουνα» και το φυσικό περιβάλλον.
Πριν απολαύσουμε την ανατρεπτική συζήτηση και τις τέσσερις παραστάσεις του Future N.O.W. που αντιμετωπίζουν το μέλλον ως παρόν, ρωτήσαμε τους δημιουργούς: Ηλία Αδάμ, Βίκυ Κυριακουλάκου, Εύα Γιαννακοπούλου και Δημήτρη Μπαμπίλη:
Ποια είναι η ιστορία που αξίζει να αφηγηθούμε στο μέλλον;
Ηλίας Αδάμ, We are in the army now | 10.4.21 | 21:00
Το We are in the army now αναφέρεται στο quote του Αντόνιο Γκράμσι «ο παλιός κόσμος πεθαίνει και ο καινούριος παλεύει να γεννηθεί, είναι η ώρα των τεράτων». Στην παράσταση βλέπουμε μια συμμορία από τέρατα, που εξομολογούνται στα social media και μιλούν μέσα από προσωπικές ιστορίες για τη σαπίλα του παλιού κόσμου.
Δεν ξέρω τι ιστορίες αξίζει να αφηγηθούμε στο μέλλον, πάντως για τώρα θα έλεγα ότι βρίσκω μεγάλη αξία στην εξομολόγηση, στην αφήγηση στο πρώτο πρόσωπο. Το #metoo στην Ελλάδα έδειξε ότι μία εξομολόγηση μπορεί να αλλάξει πολλά πράγματα.
Πάντως, για να σκεφτούμε τις ιστορίες που αξίζει να ειπωθούν τώρα και στο μέλλον νομίζω πρέπει να απαντήσουμε πρώτα σε μερικές ερωτήσεις: σε ποι@ς θέλουμε να απευθύνεται το θέατρο; Ποιο είναι το πολιτικό του πρόσημο; Πώς συνομιλεί με την πραγματικότητα; Τι ρόλο μπορεί να επιτελέσει την επόμενη μέρα; Είναι ερωτήσεις που μπορεί να φαίνονται απλοϊκές αλλά συχνά δεν υπάρχουν στο τραπέζι της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, της πρόβας και των προγραμματισμών των θεάτρων.
Και μετά πρέπει να σκεφτούμε: σε ποια σώματα και σε ποιες λέξεις επιλέγουμε να δίνουμε χώρο στη σκηνή; Υπάρχει εκπροσώπηση της πραγματικότητας, με όλη την ποικιλομορφία της και την περιπλοκότητά της, πάνω στη σκηνή; Πώς θα κάνουμε το θέατρο περισσότερο pop και οικείο σε περισσότερο κόσμο αν επιμένουμε να αγνοούμε πλήρως την πραγματικότητά τους και τη γλώσσα τους;
~
Βίκυ Κυριακουλάκου, Η τέχνη του πολέμου | 11.4.21 | 21:00
Η τέχνη του πολέμου ασχολείται με το θέμα της ταυτότητας. Οι ήρωές της άλλοτε βγαίνουν από κόμικ, άλλοτε από ταινία επιστημονικής φαντασίας, άλλοτε από χολυγουντιανό μπλοκμπάστερ, άλλοτε από μια στιγμή βραδινής προσευχής. Το περιβάλλον επίσης μεταλλάσσεται συνέχεια και ταξιδεύει, τη μια είναι ένα θέατρο, την άλλη ένα γραφείο, ένα πεδίο μάχης, μετά μία πασαρέλα, ένα παγόβουνο, μία ζούγκλα. Η παράσταση όλη μοιάζει να ταξιδεύει από την Αμερική στην Αυστραλία. Αυτή είναι και η ιστορία της, μία αναζήτηση της ταυτότητας περνώντας από τα 13 κεφάλαια της Τέχνης του πολέμου του Σουν Τσου και αντιμετωπίζοντάς τα όχι μόνο ως εγχειρίδιο πολέμου, αλλά και ως εγχειρίδιο αυτογνωσίας.
Οι πραγματικότητες που καταπιάνεται η παράσταση είναι οι σχέσεις στον εργασιακό χώρο, ο ανταγωνισμός και το κυνήγι της αποδοτικότητας, η αριστεία και η αποτυχία, η κατάχρηση της εξουσίας, οι κανόνες και η δύναμη της φύσης να τους ανατρέπει, η χειραγώγηση και η χειραφέτηση, ο ρυθμός και η αναρχία. Η περιγραφή τους, όμως, είναι μια σύνθεση λέξεων καθημερινών, άλλοτε όμως και συμβολικών, πολλές φορές αλληγορικών, που μπλέκονται με άναρθρες κραυγές και μουσικές γνώριμες που προσπαθούν να μεγαλώσουν τον ψίθυρο του μικροφώνου και να τον φέρουν όσο πιο κοντά στον θεατή γίνεται.
~
Δημήτρης Μπαμπίλης, Babybird Babybird | 17.4.21 | 21:00
Δεν υπάρχει ιστορία, στο παρόν ή στο μέλλον, που δεν αξίζει να ειπωθεί. Δεν υπάρχει ιστορία που δεν αξίζει να παρασταθεί, δεν υπάρχει ιστορία που αξίζει να αποκλειστεί από τη δημόσια σφαίρα. Αυτό που αξίζει να αποκλειστεί είναι τρόποι προσέγγισης της ιστορίας. Οι ιστορίες που εμφανίζουμε στις παραστάσεις μας υπάρχουν στη mainstream κουλτούρα, αλλά υπάρχουν με έναν τρόπο που τις υπονομεύουν. Στη δική μας παράσταση για παράδειγμα η συζήτηση για το αν και γιατί κάνουμε ή δεν κάνουμε παιδιά, κυριαρχεί στη mainstream κουλτούρα και μονοπωλείται από την ακροδεξιά ρητορική. Το ερώτημα είναι λοιπόν πάντα εκεί. Αλλά για τους λάθος λόγους και από τους λάθος ανθρώπους.
Για αυτό νομίζω, ότι σε μια εποχή που η πρόσβαση στον δημόσιο διάλογο περιορίζεται για τους περισσότερους σε ψηφιακές μικρόφουσκες «φίλων», είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η ιστορία του Άμλετ, αξίζει να παρασταθεί, όσο και της Χριστίνας, του Ιζμαήλ ή του Γιάννη. Και οι μόνοι αποκλεισμοί που οφείλουμε να διατηρούμε στη σκηνή είναι αυτοί των παραβιαστικών, κακοποιητικών ή μισαλλόδοξων συμπεριφορών. Αυτό όμως δεν σημαίνει αντικατάσταση του παλιού από το νέο (μια εναλλαγή που θα ήταν μόνο επιφανειακή), αλλά τη διαρκή επίμονη υπενθύμιση ότι η δημόσια σφαίρα ανήκει σε όλα τα μέλη της εξίσου, χωρίς να προηγούνται και να μονοπωλούν όσοι χαίρουν προνομίων (θελημένα ή μη).
Όταν δε το μέλλον μπαίνει ως παρονομαστής σε αυτή την ερώτηση, νομίζω ότι η ανάγκη μεγεθύνεται στον μέγιστο βαθμό. Η ιστορία μας οφείλει να είναι μέρος της Ιστορίας. Και αντιστρόφως.
~
Εύα Γιαννακοπούλου, Kin Baby | 18.4.21 | 21:00
To κίνημα του #metoo, οι πολλαπλοί φεμινισμοί που αναδεικνύονται, οι διευρυμένες και «αντισυμβατικές» μορφές οικογένειας ή σχέσεων, οι ιστορίες των ευάλωτων σωμάτων, η οριζόντια συμμαχία των ειδών, το οικολογικό ζήτημα, η αγάπη άνευ όρων (aka σ’ αγαπώ ό,τι/όπως και να είσαι!), το συναίσθημα και το μελό, οι ακρότητες, η μη συμμόρφωση. Θα μπορούσα να συνεχίσω την απαρίθμηση για πάντα, όμως συνοψίζοντας θα έλεγα ότι ζωτική πλέον αξία έχουν τα απείθαρχα σώματα και ο απείθαρχος λόγος. To πώς αφηγούμαστε αυτές τις ιστορίες, έχει επίσης σημασία. Σίγουρα με ένα συμπεριληπτικό λεξιλόγιο που δεν είναι κακοποιητικό, δεν αποκλείει και δεν πληγώνει. Αναφέρομαι σε μια γλώσσα θηλυκή, θηλυπρεπή και τρωτή, απαλλαγμένη από εκφάνσεις αυθεντίας και στιβαρότητας. Αξίζει όμως να εφεύρουμε ή να φανταστούμε και το μελλοντικό πλαίσιο αυτών των ιστοριών. Με αρωγό την απελευθερωτική επιστημονική φαντασία (όπως διατείνεται και η Donna Haraway), μπορούμε να συγκροτήσουμε ένα μετα-ανθρώπινο κόσμο, ο οποίος κατοικείται ισότιμα από όλα τα είδη, βιοτικές και αβιοτικές οντότητες, ανθρωποειδή και «ανοίκεια πλάσματα». Θα ήταν μια ενδιαφέρουσα άσκηση εκδημοκρατισμού ενός κόσμου που πλέον (και κυριολεκτικά) νοσεί.
Μήπως το μελλοντικό λυτρωτικό σενάριο είναι ένας πλανήτης που έχει ξεπεράσει τις αγκυλώσεις της δογματικής οντολογίας και διέπεται από οριζόντιες και εορταστικές τελετουργίες; Το Kin Baby τοποθετείται σε έναν τέτοιο κόσμο τη στιγμή που γεννιέται ένα «παράδοξο» και αναπάντεχο νέο είδος. Η σκηνή γέννας μάλιστα διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια ενός rave party σε μια οριακή στιγμή: Όταν τα σώματα έχουν αφεθεί στη φρενίτιδα της τρανς και της σωματικής εξάντλησης.
