Συμπτωματικά, αλλά και μαζί συμβολικά, με το που άλλαξε ο αιώνας κι έβαλε το δύο μπροστά του, να σου η σπουδαία κινηματογραφικά τριλογία του «Άρχοντα των Δακτυλιδιών» (που θα την ακολουθήσει μια δεκαετία αργότερα η πρίκουελ τριλογία του «Χόμπιτ») από τον Πίτερ Τζάκσον, πάνω στον κόσμο που πολλές δεκαετίες πίσω είχε χτίσει ο Τόλκιν, να σου και οκτώ σερί ταινίες για τον κόσμο του Χάρι Πότερ, που έτρεχαν σχεδόν παράλληλα με το εκδοτικό φαινόμενο της Ρόουλινγκ, το οποίο είχε ξεκινήσει ελάχιστα χρόνια πριν. Ο καιρός των μεγάλων παραμυθιών, ο καιρός του βουτήγματος σε ολόκληρους κόσμους γεμάτους -κυριολεκτικά κι ενίοτε και μεταφορικά- μαγεία; Ήταν ίσως η εποχή που το απαιτούσε, ήταν πάντως σίγουρα η τεχνολογία με την εξέλιξη των ειδικών εφέ που επέτρεπε την πειστική κι εντυπωσιακή μεταφορά των κόσμων αυτών στην μεγάλη οθόνη.
Αλλά αν είναι εθιστικός ένας κόσμος τον οποίο μπορείς να τον επισκεφτείς για τρεις, έξι ή οκτώ ταινίες, πόσο πολύ πιο εθιστικός μπορεί να είναι ένας κόσμος μέσα στον οποίο μπορείς να χαθείς για 60 και 70 κινηματογραφημένες ώρες; Τέτοια χρονικά μεγέθη και τέτοιους εθισμούς το σινεμά δεν μπορεί να τα υποστηρίξει. Η τηλεόραση όμως μπορεί. Κι όταν έχει στη διάθεσή της και την τεχνολογία και τα λεφτά που απαιτούνται, κι όταν δίπλα σε αυτά και εξίσου σημαντικά με αυτά, υπάρχει η μαστοριά των συντελεστών κι ένας κόσμος που αξίζει να τον ταξιδέψεις, τότε ιδού το φαινόμενο “Game of Thrones”, για να να διεκδικήσει για λογαριασμό του τον τίτλο του μεγάλου παραμυθιού της εποχής μας και για να αλώσει μέσω αυτού η τηλεόραση ένα από τα τελευταία κινηματογραφικά κάστρα, το κάστρο του μεγάλου θεάματος.
Όλα αυτά με δυο βασικές επισημάνσεις – διαφοροποιήσεις όμως, συναφείς μεταξύ τους. Πρώτον, το “Game of Thrones” έγινε ό,τι έγινε και μετατράπηκε σε φαινόμενο, όχι εξαιτίας της φαντασμαγορίας των μαχών του. Αυτές ήρθαν μετά (για να φτάσουμε σε αποθεωτικές κινηματογραφικά καταστάσεις όπως π.χ. μεταξύ άλλων στο “Battle of the Bastards”). Στο ένατο επεισόδιο όμως του πρώτου κύκλου, όταν γίνεται μια μεγάλη μάχη μεταξύ των αντίπαλων στρατών, δεν σου δείχνουν τίποτα, στο βαθμό που να νιώθεις ότι σε κλέβουν, ή ότι ακριβώς αυτό είναι ένα όριο μεταξύ τηλεόρασης και σινεμά, ότι δεν μπορούν δηλαδή να δείξουν τη μάχη χωρίς να εκτεθούν από τη σύγκριση. Κι όμως είναι αυτό ακριβώς το ένατο επεισόδιο με όσα γίνονται στο τέλος του που άρχισε να χτίζει το μύθο της σειράς: οι εκπλήξεις που σε πιάνουν απροετοίμαστο και σε σοκάρουν. Οι σκηνές που λες ότι αποκλείεται να γίνουν, ότι κάτι θα γίνει και στο τέλος θα σωθεί ο ήρωας και δεν σώνεται, ή ακόμη χειρότερα σε επόμενους κύκλους οι σκηνές που πριν προλάβεις να συνειδητοποιήσεις τι και πώς, έχουν εξοντωθεί ήρωες που θεωρούσες πρωταγωνιστές. Αυτά τα επεισόδια έφτιαξαν τη σειρά, αυτά -εντάξει, μαζί με τους δράκους- θα μείνουν περισσότερο στη μνήμη, αυτές οι αφηγηματικές ανατροπές, αυτό το γκρέμισμα του παντοδύναμου ταμπού των προσδοκιών του θεατή του ότι μερικά πράγματα αποκλείεται να γίνουν κι όμως γίνονται. Κι επίσης εκπλήξεις διαφορετικές, όπως η μαγική σκηνή με τον Χόντορ, σκηνές που η έκπληξη δεν οδηγεί τόσο στο σοκ όσο στο δέος, στο δέος για το πόσο συναρπαστικό και συγκινητικό πράγμα μπορεί να είναι μια ιστορία όταν λέγεται σωστά.
Δεύτερη επισήμανση – διαφοροποίηση, είναι ότι μας ταξιδεύει σε έναν κόσμο που το παραμύθι παραείναι ενήλικο, παραείναι σκοτεινό και που στερείται σε μεγάλο βαθμό καθησυχαστικές και λυτρωτικές ιδιότητες. H ζωή παραείναι φτηνή στο “Game of Thrones”, η βαρβαρότητα παραείναι παρούσα, βαρβαρότητα άλλοτε συνδεδεμένη με το διαρκές και ανηλεές κυνήγι της εξουσίας από τους πάσης λογής κατόχους ή διεκδικητές της, άλλοτε συνδεδεμένη με την ανάγκη για επιβίωση και το «ο θάνατός σου η ζωή μου», άλλοτε συνδεδεμένη με δίψα για εκδίκηση κι άλλοτε αυτόνομα, σαδιστικά, ψυχοπαθολογικά. Στους πρώτους κύκλους, εκτός από την πλειοδοσία της βίας, υπάρχει κι άφθονο σεξ. Όσο περνούν οι κύκλοι, το σεξ υποχωρεί, η βία όμως όχι. Ζούμε σε μια κουλτούρα που για κάποιο λόγο η αναπαράσταση της βίας θεωρείται πάντα πολύ λιγότερο ακατάλληλη και πολύ περισσότερο αποδεκτή και μέινστριμ από την αναπαράσταση του σεξ. Μολονότι κάποια στιγμή συνηθίζεις ως θεατής την υπερέκθεση των πιδάκων αίματος από λαρύγγια και κεφάλια, τελικά είναι σωρευτικά τόσο πολλά όσα έχεις δει, που θες δεν θες αφήνουν μέσα σου ένα δυσάρεστο κι άβολο αποτύπωμα.
Στο ενήλικο παραμύθι του, ο Τζωρτζ Ρ.Ρ. Μάρτιν αποφάσισε να μη βάλει κανένα φρένο στη φαντασία του: δίπλα στις δολοπλοκίες των αυλών και στις σφαγές των πεδίων μαχών στο πλαίσιο του μεσαιωνικού power game, χώρεσε δράκους, ζόμπι, μαγείες, θρησκείες και θρησκευτικά μαγικά, θεωρώντας ακριβώς πως όσα έγραφε δεν θα μπορούσαν ποτέ να μεταφερθούν στην οθόνη. Μεταφέρθηκαν όμως. Ο ίδιος ο Μάρτιν έχει γράψει λίγα από τα πιο εντυπωσιακά επεισόδια της σειράς. Αλλά όσο δικός του κι αν είναι ο κόσμος του, με τις ηπείρους του, τις πόλεις του, τους Θεούς του, τον συγκρητισμό του, την προϊστορία του, δεν παύει να είναι ένας κόσμος γραμμένων λέξεων, o κόσμος των βιβλίων του “A Song of Ice and Fire”. O κόσμος του “Game of Thrones” δεν είναι μια απλή μεταφορά, είναι μια δημιουργία, είναι ο κόσμος της σειράς του ΗΒΟ, είναι ο κόσμος τον οποίο έβγαλαν από τα βιβλία και τον έφεραν στη ζωή των εικόνων ο Ντέιβιντ Μπένιοφ με τον συνεργάτη του Ντ. Μπ. Γουάις. Ο Μπένιοφ είναι ο σεναριογράφος της πολύ σπουδαίας «25ης Ώρας» του Σπάικ Λι, αλλά ήταν το σενάριό του στην «Τροία» που είχε δείξει πως μέσα από τις μάχες με σπαθιά ήθελε να πει κι άλλα πράγματα, όπως αυτή η πολύ ωραία ατάκα περί θνητότητας, ζωής και θανάτου. Πέραν του γενικού κρέντιτ, ας πιστώσουμε στον Μπένιοφ και στον Γουάις και κάποιες μικροπροκλήσεις – παιχνίδια που εμφιλοχωρούν πού και πού: ο θριαμβευτής ενός πολέμου ετοιμάζεται να μπει καβαλάρης στο άλογό του στην αίθουσα του θρόνου για να τιμηθεί και το επεισόδιο ξεκινάει δείχνοντάς μας το άλογο να κάνει μια μεγάλη κοπριά – σε άλλο επεισόδιο θα δούμε γκρο πλαν τα γεννητικά όργανα ενός ηθοποιού θεάτρου (στα παρασκήνια μάλιστα μιας παράστασης που αναπαριστά απολαυστικά και μεταμοντέρνα σημαντικές σκηνές από την ίδια τη σειρά).
Δίπλα στους πολλούς πρωταγωνιστές του, το “Game of Thrones” προσφέρει και μια πινακοθήκη εξαιρετικά ενδιαφέροντων και ιντριγκαδόρικων δεύτερων χαρακτήρων. Οι χαρακτήρες πρωταγωνιστών και μη και οι εξαιρετικοί ηθοποιοί που τους υποδύονται είναι άλλωστε βασικό συστατικό της ποιότητας της σειράς. Ας πω δυο λόγια για μερικούς από αυτούς που με ιντριγκάρισαν περισσότερο:
Θίον Γκρέιτζοϊ
Ο Θίον Γκρέιτζοϊ: η δική του ψυχολογική -φευ και σωματική- διαδρομή είναι η ψυχολογικά πιο ενδιαφέρουσα. Κι άλλοι ήρωες αλλάζουν στην πορεία, ωστόσο κανείς δεν φτάνει στα βάθη της δικής του απελπισίας, κανείς δεν φτάνει στα βάθη της δικής του κατάπτωσης και συντριβής, κανείς δεν φτάνει να πάψει να είναι ο εαυτός του και να μετατραπεί σε κάποιον άλλο, σε κάποιον που δεν είναι πια εαυτός ανθρώπου, αλλά κέλυφος ολοκληρωτικά τρομοκρατημένης ύπαρξης. Ναι, τον βασανίζει και τον σπάει σε χίλια κομμάτια ο Ράμσι, αλλά δεν σπάει έναν ακέραιο άνθρωπο, σπάει έναν άνθρωπο βαθιά και δομικά διχασμένο, έναν άνθρωπο που είχε να επιλέξει ανάμεσα σε δυο αξιακά συστήματα που βρίσκονταν σε πόλεμο μεταξύ τους, έναν άνθρωπο που έπρεπε να αποφασίσει ποιος είναι ο ίδιος, ποιος είναι ο πατέρας του, ποια η οικογένειά του, που όφειλε να είναι πιστός. Αν ήσασταν στη θέση του μπορεί να μην κάνατε τα εγκλήματά του, αλλά δεν θα ήταν καθόλου εύκολο να αποφασίσετε ποιος είστε, αγαπημένος γιος, αιχμάλωτος πολέμου ή και τα δυο ταυτόχρονα.
Ράμσι Μπόλτον
Ο Ράμσι Μπόλτον: μια από τις σαδιστικές μορφές που έχει εμφανιστεί ποτέ σε μικρή ή μεγάλη οθόνη. Μπορεί και ο Τζόφρι να είναι η ενσάρκωση του ατόφιου κακού, μπορεί στον Τζόφρι να μη βρίσκεις ίχνος ανθρωπιάς, μπορεί και ο Τζόφρι να είναι μες στον σαδισμό, αλλά το κάνει άγαρμπα και μονοκόμματα, το κάνει χωρίς να διαπρέπει, ενώ ο Ράμσι είναι καλλιτέχνης του σαδισμού, φαντάζεται, εφευρίσκει, παίζει, ο Ράμσι μπορεί να διαλύσει τελείως έναν άνθρωπο και να τον κάνει σκλάβο του, να τον κάνει να τον σκέφτεται με τρόμο όλη την ώρα, ενώ ο Τζόφρι μπορούσε μόνο να πονέσει τον άλλο.
Τζόρα Μόρμοντ
Ο Τζόρα Μόρμοντ: Δεν είναι ο πρώτος που ερωτεύεται τη Ντενέρις, αντίθετα μάλλον δεν υπάρχει κανείς που να τη ζει από κοντά και να μπορεί να ξεφύγει από τη γοητεία της. Αλλά ο δικός του έρωτας είναι τόσο μονομερής και στεγνός από ανταπόκριση που μετατρέπει τον Τζόρα σε εμβληματική μορφή της καψούρας. Κάθε φορά που θα πει «Καλίσι», μελώνει και λιώνει. Μολονότι από έναν από τους άντρες που θα φιλοξενήσει η Ντενέρις στο κρεβάτι της θα τεθεί στον Τζόρα το θέμα της μη αμοιβαιότητας, θα τον ρωτήσει δηλαδή με απορία: «Καλά δεν σε πειράζει;», μολονότι ο Τζόρα θα του δώσει μια συμβατική απάντηση, ότι ναι, τον πειράζει, ότι ναι, είναι δύσκολο, δεν μας πείθει. Τι δύσκολο, άνθρωπέ μου, εσύ ζεις και τρέφεσαι από τον έρωτά σου. Δεν ελπίζεις στα αλήθεια, δεν σε νοιάζει στα αλήθεια, είναι απασχολημένος φουλ τάιμ με το να είναι ερωτευμένος, είσαι απασχολημένος φουλ τάιμ με το να είσαι ιππότης που υπηρετεί τη βασίλισσά του. Μόνο που τελικά βασίλισσά του είναι η ίδια η καψούρα του.
To Mέγα Σπουργίτι
To Mέγα Σπουργίτι: ο ιερέας με τα βρώμικα και ταπεινά ρούχα, ο άνθρωπος που απαρνήθηκε την άνετη ζωή του για να ζήσει σαν πρωτοχριστιανός, ο ιερέας μιας θρησκείας που λογοδοτεί στους Θεούς του και δεν διστάζει να ταπεινώσει με τον πιο αλησμόνητο τρόπο την πολιτική εξουσία όπως την εκπροσωπούν οι βασιλιάδες, ο ιερέας τιμωρός στο όνομα μαζί των Θεών και των πολλών, όταν έχει απέναντί του τους αμαρτωλούς και εξουσιαστές, ο εξουσιαστής της θρησκευτικής εξουσίας, ένας ήρωας που η αλαζονεία του είναι η ταπεινότητά του, που η υποκρισία του είναι η ειλικρίνειά του, ένας ήρωας που ο φανατισμός του είναι το καθαρό μυαλό του και η καθαρή καρδιά του, ένας παίκτης στο μεγάλο εξουσιαστικό παιχνίδι θα μπορούσε να είναι στον αντίποδα και μαζί το άλλο πρόσωπο του Λιτλφίνγκερ, αυτού του πολιούχου της δολοπλοκίας, της προδοσίας και της αυταρέσκειας.
«Ένας μισθοφόρος βρίσκεται ανάμεσα σε έναν βασιλιά, έναν ιερέα κι έναν πλούσιο. Κάθε ένας από τους τρεις τους του λέει να σκοτώσει τους άλλους δύο. Ποιος θα ζήσει και ποιοι θα πεθάνουν; Η δύναμη κατοικεί στο μυαλό των ανθρώπων, εκεί που οι άνθρωποι νομίζουν ότι βρίσκεται, η δύναμη είναι ένα τρικ, μια σκιά στον τοίχο». Η εξουσία των όπλων, η πολιτική εξουσία, η θρησκευτική εξουσία, η οικονομική εξουσία. Πολλά κέντρα εξουσίας. Συμβιβασμοί, συμμαχίες, πλεκτάνες και σφαγές, κυνήγι σκιών στον τοίχο, αν μιλάει για ένα τελικά πράγμα το “Game of Thrones” είναι για αυτή τη σκιαμαχία.
Στον μεγάλο επερχόμενο, στον τελευταίο κύκλο, πόλεμο μεταξύ του στρατού των ζωντανών και του στρατού των νεκρών, η διαφορά μας με τους νεκρούς είναι κυρίως αισθητική. Αισθητικά, ναι, είναι απαίσιοι. Ηθικά όμως ως τώρα οι νεκροί δεν έχουν δείξει ικανοί ούτε για τόσο σαδισμό, ούτε για τόση αχαλίνωτη δίψα για εξουσία, ούτε για τόσες δολοπλοκίες. Ναι, προφανώς πρέπει να είσαι πάρα πολύ τρολ για να είσαι στα αλήθεια μαζί τους, αλλά πιο πολύ γιατί δηλώνεις εσύ υπακοή στον δικό σου οίκο, στον οίκο των ζωντανών. Πιθανώς αντί για την ειρήνη που ευαγγελίζονται οι σύμβουλοι της Ντενέρις, η οποία ακόμη κι αν ευοδωνόταν πάντα θα υποσκάπτεται από τη φιλοδοξία των ζωντανών, μια λύση να είναι η ειρήνη των νεκρών. Αλλά δεν μας πάει να τους στηρίξουμε, παραείναι άσχημοι και σαπισμένοι και εξαμβλώματα ενάντια στη φύση των πραγμάτων και εν πάση περιπτώσει δεν είναι οι δικοί μας, το αίμα μας, η φυλή μας, ο οίκος μας. Βγάζουμε λοιπόν τα σπαθιά μας και ορμάμε στον εχθρό. Που ακόμη κι αν δεν κερδίσει αυτόν τον πόλεμο στο Τείχος, κερδίζει τον άλλο. Γιατί παρ’ όλη τη φιλοδοξία μας και το κυνήγι των σκιών μας, όλοι θα πεθάνουμε κάποτε. Και απομένει έτσι το διακύβευμα της ζωής μας: πώς την ξοδέψαμε, πόσο φτηνή ήταν, πόσο ακριβά της φερθήκαμε. Και τελικά ναι, προφανώς και μια από τις μεγάλες ευλογίες της εποχής μας είναι ότι μπορούμε να χανόμαστε για πολλές δεκάδες ώρες, μπαίνοντας σε έναν παραμυθένιο αλλά σκοτεινό, σκοτεινό αλλά παραμυθένιο κόσμο που γεννήθηκε στο μυαλό μόνο ενός ανθρώπου, αλλά που τον έφεραν στη ζωή συνεργαζόμενοι εκατοντάδες ή μάλλον χιλιάδες άλλοι.
