H Εθνική Λυρική Σκηνή και οι άνθρωποί της δεν σταμάτησαν στιγμή την επικοινωνία τους με το ευρύ κοινό από τις πρώτες κιόλας μέρες της καραντίνας. Με τη συνεχή προσθήκη προγραμμάτων που απευθύνονται σε μια ευρεία ηλικιακή γκάμα, εμπλουτίζουν συνεχώς τις Εκπαιδευτικές & Κοινωνικές Δράσεις της και επιμένουν διαδικτυακά με τη σειρά δράσεων #ΗomeΕdition. Νέα εργαστήρια μικρής διάρκειας καταφέρνουν να παρέχουν εναλλακτικούς τρόπους διαδικτυακής και δημιουργικής μάθησης για όλους με τη χρήση online εργαλείων επικοινωνίας δημιουργώντας εκ νέου μουσική, κίνηση και χορό. Το εγχείρημα έχει αγκαλιάσει απολύτως ο κόσμος όπως μας δηλώνουν άλλωστε και η Εύα Καρτερού, καλλιτεχνική συντονίστρια των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων της ΕΛΣ, η Κική Κέρζελη, υπεύθυνη για το online εργαστήριο “Μουσική(οί) εδώ και τώρα!”, αλλά και ο συνθέτης Άντης Σκορδής που διενεργεί το εργαστήριο της Γκάμελαν μουσικής.
Εύα Καρτερού, καλλιτεχνική συντονίστρια των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων της ΕΛΣ
Πώς έχει ανταποκριθεί μέχρι σήμερα ο κόσμος στις διαδικτυακές συναντήσεις της Λυρικής;
Θα πρέπει να αναφέρω πρωτίστως ότι το τμήμα μας προσαρμόστηκε άμεσα στις νέες συνθήκες. Ήδη από την αρχή της καραντίνας, πριν ακόμη αναπτυχθεί η τεράστια προσφορά σε online δράσεις που δημιουργήθηκε στην πορεία της καραντίνας. Αυτό μας βοήθησε στην επικοινωνία μας τόσο με το σταθερό μας κοινό όσο και με το κοινό των νέων #homeedition εργαστηρίων. Η ανταπόκριση όλων ήταν ενθουσιώδης, ωστόσο δεν μπορούμε να μην ξεχωρίσουμε τις αντιδράσεις των μελών των εργαστηρίων ηλικίας 65+, που θα περίμενε κανείς να βρουν μεγαλύτερες δυσκολίες λόγω της τεχνολογίας. Η χαρά, η συνέπεια και η αφοσίωσή τους στα εργαστήρια ήταν για άλλη μια φορά συγκινητική.
Πόσο απαιτητικός ο συντονισμός όλων αυτών των εργαστηρίων κάτω από τις υπάρχουσες συνθήκες;
Χρειαστήκαμε κάποιο χρόνο για να βρούμε τους νέους «μηχανισμούς» συντονισμού και συνεργασίας στην ομάδα μας. Ωστόσο όταν όλα τα μέλη μιας ομάδας δουλεύουν προς μία κοινή κατεύθυνση τότε όλα γίνονται ευκολότερα. Οι αγωνίες όλων μας ήταν κοινές, να σταθούμε υποστηρικτικά σε όλους τους συνεργάτες μας και να βρούμε άμεσα τον νέο τρόπο επικοινωνίας με όλα τα μέλη των εργαστηρίων μας. Σε μεγάλο βαθμό καταφέραμε να μη χαθεί αυτή η επαφή, δεν μπορούμε όμως να παραλείψουμε να αναφερθούμε στα εργαστήρια μας που χρειάστηκε να διακοπούν βιαίως και χωρίς καμία δυνατότητα επικοινωνίας με τους συμμετέχοντες, όπως στα τρία εργαστήρια που «έτρεχαν» σε καταστήματα κράτησης (κ.κ. Κορυδαλλού, κ.κ. Ελαιώνα Θηβών και κ.κ. Νιγρίτας). Στις υπάρχουσες συνθήκες είναι μια ακόμη ευκαιρία να συνειδητοποιήσει κανείς ότι το #homeedition αναφέρεται σε όσους έχουν σπίτι.
Tι να περιμένουμε το επόμενο διάστημα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα της ΕΛΣ; Θα συνεχίσει να εμπνέει από το σπίτι;
Οι Εκπαιδευτικές και Κοινωνικές Δράσεις ΕΛΣ θα συνεχίσουν να εργάζονται προσπαθώντας να καλύψουν τις ανάγκες του κοινού τους, όπως αυτές προσαρμόζονται ανάλογα με τις συνθήκες. Ευχόμαστε να καταφέρουμε άμεσα να συναντηθούμε με όλους μας τους συνεργάτες και όλο μας το κοινό «ζωντανά» πια. Ωστόσο οφείλουμε να είμαστε προετοιμασμένοι για όλα τα ενδεχόμενα τόσο για την τρέχουσα όσο και για την επόμενη σεζόν.
Κική Κέρζελη, υπεύθυνη για το online εργαστήριο «Μουσική(οί) εδώ και τώρα!»
Μιλήστε μας λίγο πιο αναλυτικά για το πρόγραμμα «Μουσική(οί) εδώ και τώρα!» Ποιο το περιεχόμενο και ο στόχος και σε ποιους απευθύνεται;
Το πρόγραμμα Μουσική(οί) εδώ και τώρα!, σχεδιάστηκε ως μία εναλλακτική προσέγγιση της μουσικής εκπαίδευσης για άτομα άνω των 65 ετών. Με τη φωνή, το τραγούδι και τη χρήση συμβατικών και αυτοσχέδιων μουσικών οργάνων ως βασικά υλικά δημιουργούμε τη γέφυρα για ενεργή μουσική συμμετοχή. Το παιχνίδι, ο αυτοσχεδιασμός, η μουσική ακρόαση, η καλλιέργεια της ακουστικής και ρυθμικής αντίληψης, η δημιουργική χρήση του λόγου και η έκφραση μέσα από τη μουσική, αποτελούν τους βασικούς άξονες υλοποίησης του προγράμματος. Στο «εδώ και τώρα» φτιάχνουμε μουσική, με υλικά από το παρελθόν, για να κερδίσουμε το μέλλον! Φυσικά οι εξελίξεις μας πρόλαβαν, και με μία νέα διαμόρφωση δημιουργήθηκε το πρόγραμμα Μουσική(οί) εδώ και τώρα! #HomeEdition, έτσι ώστε η ενεργή μουσική συμμετοχή να έρθει στο σπίτι σας εύκολα και άμεσα. Δραστηριότητες τραγουδιού, αναπνοών, ακρόασης, ρυθμού, μουσικής μνήμης, ‘φανταστικής’ διεύθυνσης ορχήστρας κ.α. για μία προσέγγιση της δημιουργικής, νοητικής και σωματικής αφύπνισης. Το πρόγραμμα απευθύνεται σε όλους όσους επιθυμούν να κατακτήσουν και να μοιραστούν νέες γνώσεις και να τολμήσουν μία πρωτόγνωρη εμπειρία. Σύντομες μουσικές συναντήσεις, οι οποίες στόχο έχουν να εμπνεύσουν, να διασκεδάσουν, να συντροφεύσουν αλλά κυρίως να ενεργοποιήσουν, σε μία περίοδο που η ενεργοποίηση είναι πιθανό πιο δύσκολη από ποτέ.
Συστήνετε τη συμμετοχή των οικογενειών (όλα τα μέλη) στο εργαστήριό σας;
Φυσικά η συμμετοχή όλων των μελών μιας οικογένειας συστήνετε και μπορεί να οδηγήσει σε αρκετά ενδιαφέρουσες προεκτάσεις το πρόγραμμα. Για ένα παιδί μπορεί οι δραστηριότητες ρυθμού να είναι παιχνιδάκι, η γιαγιά του όμως μπορεί να χρειαστεί τον διπλάσιο χρόνο. Τι θα συμβεί αν οι δυο τους συνεργαστούν; Το μοίρασμα είναι το κύριο χαρακτηριστικό των εκπαιδευτικών προγραμμάτων για ομάδες, και από τη στιγμή που το πρόγραμμα πραγματοποιείται πλέον στο σπίτι, όλοι είναι ευπρόσδεκτοι να δοκιμάσουν και να δοκιμαστούν! Η κάθε ηλικία και ο κάθε χαρακτήρας μπορεί να βρει διαφορετικά σημεία και ενδιαφέροντα στις δραστηριότητες. Οι ίσες ευκαιρίες στη μουσική εκπαίδευση, ο σεβασμός στα διαφορετικά γνωστικά επίπεδα και η υπερνίκηση των όποιων εμποδίων, ακόμη και μέσω των διαδικτυακών εργαστηρίων, είναι απαραίτητοι άξονες που στόχο έχουν την συμπερίληψη όλων όσων επιθυμούν να συμμετέχουν στο πρόγραμμά μας.
Πώς βιώσατε την περίοδο που μας πέρασε; Ήταν η μουσική μία διέξοδος;
Σαν σε ταξίδι με μικρό καραβάκι σε ανοιχτή θάλασσα. Άλλες φορές με τεράστια κύματα, φόβο, αβεβαιότητα, αγωνία, και άλλες φορές σε ήρεμη θάλασσα με μεγάλες σιωπές, σκέψεις, αισιοδοξία και νέα όνειρα. Όλα δείχνουν πως ακόμη αργούμε να πιάσουμε στεριά, όμως ελπίζω από εδώ και πέρα το ταξίδι να είναι πιο ήρεμο. Η μουσική είναι πάντα διέξοδος και είναι πάντα εκεί για να μας παρηγορεί, να μας κάνει να αισθανόμαστε, να ανατρέχουμε σε μνήμες και να ονειρευόμαστε, όμως το “μοίρασμα” της μουσικής είναι αυτό που λείπει. Το διαδίκτυο και οι δυνατότητές του κατάφεραν να γεφυρώσουν την απόσταση μεταξύ μας, τίποτα όμως δεν συγκρίνεται με το ‘μοίρασμα’ της μουσικής από κοντά. Με όλες αυτές τις δονήσεις, τον μουσικό και συναισθηματικό συντονισμό, τις αισθήσεις και τα βλέμματα που μοιραζόμαστε και βιώνουμε όταν τραγουδάμε και παίζουμε παρέα. Μέχρι λοιπόν να επιστρέψουμε σε όλα αυτά, συνεχίζουμε να φτιάχνουμε μουσική μαζί. Από μακριά, αλλά μαζί.
Άντης Σκορδής, συνθέτης και υπεύθυνος εργαστηρίου Καρνατικής και Γκάμελαν μουσικής
Ποιες οι βάσεις και η φιλοσοφία της Καρνατικής και Γκάμελαν μουσικής;
Καταρχάς μιλάμε για δύο πολύ διαφορετικά είδη μουσικής, τα οποία διαφέρουν πάρα πολύ στη δομή, στις μουσικές φόρμες, τις κλίμακες και το μέτρο, στα μουσικά όργανα, κτλ. Το κοινό τους στοιχείο όμως θα έλεγα πως, είναι το πνευματικό τους υπόβαθρο…όπου στη Νότια Ινδία η μουσική θεωρείται θεότητα ενώ στην Γκάμελαν του Μπαλί ως το μέσω επικοινωνίας των ανθρώπων με τους θεούς. Γενικά μια γενική μουσική αντίληψη που δεν εκφράζει απαραίτητα μια συναισθηματική κατάσταση, αλλά περισσότερο σαν μια πρακτική που συνδέεται με τον πνευματικό κόσμο, σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο. Ένα στοιχείο που οι δύο πολιτισμοί ανέπτυξαν με το δικό τους τρόπο είναι η ανάπτυξη και η εξέλιξη της ρυθμικής μορφολογίας, εμβαθύνοντας στην έννοια της πολυρυθμίας και ρυθμικής αντίστοιξής, και κατά τη γνώμη μου αναπτύσσοντας μια ρυθμική αντίληψη η οποία είναι πολυσύνθετη και πολύ διαφορετική με τη μουσική της παράδοσής μας.
Ποια η ανταπόκριση του κόσμου στον προηγούμενο κύκλο;
Η ανταπόκριση από τον κόσμο ήταν πολύ ζεστή και ο κόσμος έδειξε αρκετό ενδιαφέρον για να δοκιμάσει και να εξασκήσει το νέο υλικό που παρουσιαζόταν κάθε βδομάδα στον κύκλο. Προσωπικά αυτό που θα ήθελα και αυτό που έγινε κατά κάποιο τρόπο ήταν ότι συνδύασε επαγγελματίες και ερασιτέχνες μουσικούς, αλλά και άτομα χωρίς καμία εμπειρία με τη μουσική. Βέβαια το υλικό που παρουσιάστηκε στον πρώτο κύκλο ξεκίνησε από απλοϊκές φόρμες και στην πορεία εξελίχθηκε σε πιο πολύπλοκα και απαιτητικά ζητήματα όποτε η συνέχεια και η πρόοδος έγιναν πιο συγκεκριμένα με την πάροδο του χρόνου.
Πώς βιώσατε την περίοδο που μας πέρασε; Ποιο είναι το πιο δύσκολο σημείο;
Η περίοδος που πέρασε ήταν μια ευκαιρία για ξεκούραση του μυαλού και του σώματος, αλλά και μια αφορμή για περαιτέρω αναζήτηση σε προσωπικό επίπεδο. Το πιο δύσκολο για μένα ήταν η αβεβαιότητα για το μέλλον. Μάθαμε μια ζωή να προγραμματίζουμε τις επόμενες μας κινήσεις και ως μουσικός αυτός ο προγραμματισμός πήγαινε πολλούς μήνες μετά…Όταν ξαφνικά όλα τα πλάνα που δημιούργησες με ακρίβεια γκρεμίζονται, χωρίς να γνωρίσεις πότε και αν θα επανέλθουν σε πιάνει ένας πανικός, όπως επίσης και μια στεναχώρια γιατί αρκετά έργα που συνέθεσα και περίμενα με ανυπομονησία να ακούσω απλά μεταφέρθηκαν στο μέλλον. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία με έκανε να εστιάζω περισσότερο στο παρόν, στο τώρα, να ξανα-ανακαλύψω και να εμβαθύνω σε ζητήματα που ήταν στο περιθώριο για αρκετό καιρό, αλλά και να γράφω μουσική χωρίς να έχω καμία προσδοκία, απλά για να ενσωματώσω στην τέχνη μου αυτό που βιώνω καθημερινά. Θεωρώ πως αυτή η ευκαιρία ήταν πολύ σημαντική για να έρθουμε αντιμέτωποι με την πραγματικότητα που ζούμε, και να έχουμε τον χρόνο να δρομολογήσουμε θέματα στη ζωή μας όπως τα ονειρευόμαστε, κάτι το οποίο μπορεί να χαθεί εύκολα μέσω της επανάληψης που ίσως ζούμε στην καθημερινότητά μας.
