Ένας από τους πιο δημοφιλείς πίνακες ζωγραφικής στην Εθνική Πινακοθήκη της Βρετανίας είναι το πορτραίτο “The Ugly Duchess” του Φλαμανδού ζωγράφου Quenten Matsys.
Το πορτρέτο δημιουργήθηκε το 1513 και είναι η εικόνα μιας ηλικιωμένης δούκισσας της οποίας η φυσική εμφάνιση έχει δημιουργήσει πολλά ερωτηματικά σε επιμελητές και μελετητές, αφού η εικόνα αυτή είναι μοναδική στην αναγεννησιακή ζωγραφική. Πολλοί επιμελητές θεωρούσαν ότι το πορτρέτο ήταν ένα σχόλιο για τις γυναίκες μεγάλης ηλικίας που θέλουν να δείχνουν νεότερες με περίτεχνες κομμώσεις και πλούσια ενδύματα.
Το μυστήριο με τον πίνακα «Η άσχημη Δούκισσα» επιλύθηκε όταν ειδικοί υποστήριξαν ότι η γυναίκα στον πίνακα πάσχει από μια σπάνια νόσο, τη νόσο του Paget, μια παραμόρφωση των οστών που την προκαλεί μια μεταβολική ανωμαλία και έχει σαν αποτέλεσμα τη διεύρυνση των οστών.
Η ασθένεια διεύρυνε τα οστά της γνάθου, επέκτεινε το άνω χείλος της και ώθησε τη μύτη της. Επίσης, επηρέασε τα χέρια, τις κόγχες των ματιών, το μέτωπο, το πηγούνι και τους ώμους. Η Δούκισσα απεικονίστηκε στο πορτρέτο όπως ήταν και στην πραγματικότητα. Η νόσος ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά τον 19ο αιώνα από τον χειρουργό Sir James Paget που ήταν ο πρώτος που την περιέγραψε. Η γυναίκα έπασχε από μια πολύ σπάνια μορφή της νόσου που πιθανότατα προχώρησε όσο γερνούσε.
Οι πληροφορίες που παίρνουμε από τα ρούχα και τα κοσμήματά της είναι ότι όντως ανήκε στην άρχουσα τάξη, κάτι που αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι ο Matsys, ο ζωγράφος, πληρώθηκε πολύ ακριβά για το έργο του.
Παρόλο που πρόκειται για ένα έργο με μια άσχημη γυναίκα, η ενδιαφέρουσα εμφάνισή της προσελκύει πολλούς επισκέπτες του μουσείου και εγείρει εντελώς διαφορετικά συναισθήματα, με αποτέλεσμα η δούκισσα να είναι ένα από τα πιο δημοφιλή έργα του μουσείου.
