-829509.jpg)
Διαβάζω το δελτίο τύπου της παράστασης «Το Ρωμαϊκό Λουτρό»: «Ένας άνθρωπος φεύγει για διακοπές και αφήνει τα κλειδιά του σπιτιού του σε δύο εργάτες για να του επισκευάσουν το πάτωμα. Όταν επιστρέφει, τον περιμένει μια τεράστια έκπληξη. Ένα τέλεια διατηρημένο, αρχαίο Ρωμαϊκό Λουτρό έχει ανακαλυφθεί στο σαλόνι του. Πλέον, ο χώρος είναι σπίτι; πεδίο ανασκαφής; κολυμβητήριο; όλα μαζί ή τίποτα απ’ όλα αυτά;». Το πρώτο θεατρικό έργο του βούλγαρου θεατρικού συγγραφέα Στρατίεβ Στανισλάβ μοιάζει στην Ελλάδα του 2014 πιο επίκαιρο από ποτέ. Η Νάντια Περιστεροπούλου και ο Δημοσθένης Ξυλαρδιστός μάλλον κάτι τέτοιο θα σκέφτηκαν ανάμεσα σε άλλα όταν πρότειναν στο σκηνοθετή των πετυχημένων «Χαλασοχώρηδων», Κώστα Παπακωνσταντίνου να σκηνοθετήσει το έργο. Το παράλογο, το κωμικοτραγικό και η αλήθεια συχνά είναι γείτονες χώρες, σαν να λέμε Ελλάδα-Βουλγαρία… Την συγκαταλέγω στις φετινές παραστάσεις που δεν πρέπει, αν εκτιμάς το καλό χιούμορ, να χάσεις. Για να μην τα λέω όμως μόνη μου, ας βάλουμε και τους «ιθύνοντες» στην παρέα.
ελculture: Πως και γιατί διαλέξατε να ανεβάσετε το συγκεκριμένο έργο;
Δημοσθένης Ξυλαρδιστός: Πέρυσι, η Νάντια Περιστεροπούλου μου πρότεινε να διαβάσουμε δυο-τρία έργα του Στανισλάβ Στρατίεβ, αυτά δηλαδή που βρήκαμε και μεταφρασμένα. Ψάξαμε και για τα διηγήματα του. Είχαμε επικοινωνία με τον γιό του Στρατίεβ, τον Λιούμπομιρ, ο οποίος μας έστειλε ένα τόμο με τα διηγήματα του πατέρα του. Στα Βουλγάρικα! Ήθελε πολύ χρόνο για να μεταφράσουμε όλο τον τόμο και να το μεταφέρουμε στην σκηνή. Μείναμε λοιπόν με ένα βιβλίο που δεν ξέρουμε τι λέει και γυρίσαμε στα θεατρικά του κείμενα. Μας κέρδισε το «Ρωμαϊκό Λουτρό». Ήταν το πρώτο θεατρικό του Στρατίεβ. Πιο μετά, όταν αρχίσαμε τις αναγνώσεις όλοι μαζί, είχαμε την αίσθηση ότι το στοιχείο του παραλόγου μπαινοβγαίνει συνεχώς στο έργο. Έχει μια άγουρη μορφή και για τον ίδιο τον συγγραφέα. Φτιάχνει λοιπόν ένα κόσμο ρεαλιστικό που το παράλογο δοκιμάζεται και μ’ αυτόν τον τρόπο κάνει πιο αληθινό τον κόσμο του «Ρωμαϊκού Λουτρού».
Νάντια Περιστεροπούλου: Ο πυρήνας αυτής της συλλογικής προσπάθειας είναι ο Κώστας Παπακωνσταντίνου, ο σκηνοθέτης με τον οποίο συνεργαζόταν ο Δημοσθένης στους «Χαλασοχώρηδες». Ξεκινήσαμε να δοκιμάζουμε, να αναλύουμε και να συζητάμε, πάντα με άξονα το έργο, ώστε σιγά σιγά μας αποκαλύπτονταν πράγματα τόσο μέσα από τις συγκρούσεις των χαρακτήρων και τις αναφορές τους στο σήμερα, όσο και για την ίδια την εξουσία.
ελc: Με ποια διαδικασία χτίστηκε η παράσταση;
Δ.Ξ.: Αφού λοιπόν αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με το «Ρωμαϊκό Λουτρό», επόμενο στάδιο ήταν να βρούμε ποιος θα το σκηνοθετήσει. Φέτος συνεργάστηκα με τον Κώστα Παπακωνσταντίνου στους «Χαλασοχώρηδες». Του το προτείναμε και δέχτηκε. Ήθελε κι ο ίδιος να ασχοληθεί με ένα κατεξοχήν θεατρικό κείμενο. Και χαιρόμαστε που δέχτηκε διότι προχώρησε την οπτική μας, για το έργο, παραπέρα. Φώτισε πιο ξεκάθαρα τα πολιτικά στοιχεία του έργου και συμφωνήσαμε σ’ έναν μεγάλο βαθμό, στο τι θέλουμε να πούμε. Με συλλογικό τρόπο. Έτσι έγιναν κι οι πρόβες. Ο ένας απέναντι από τον άλλον με την αλήθεια του γιατί μόνο τότε θα βγει κάτι. Χωρίς «θεατρινισμούς». Με τις αμηχανίες μας… με την κούραση μας… Κι όπως μας είχε πει κι ο Κώστας «αυτό κάποια στιγμή θα ανθίσει». Και άνθισε. Έτσι δημιουργούνται σχέσεις και αυτό μπορεί να σε κρατήσει γεμάτο κι αληθινό μέχρι την τελευταία παράσταση.
ελc: Ποια είναι πιστεύετε τα απαραίτητα στοιχεία που πρέπει να έχει μια παράσταση σαν τη δική σας για να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων του θεάτρου του παραλόγου και του μαύρου χιούμορ ώστε να περάσει στους θεατές;
Δ.Ξ.: Ειλικρίνεια σκηνική. Ο Κώστας δεν μας υπογράμμισε ποτέ το παράλογο. Μας υπογράμμισε την ειλικρίνεια που χρειάζεται για να διεκδικήσει ο καθένας μας, επί σκηνής, το «δίκιο» του. Όσο ειλικρινά διεκδικείς κάτι που φαίνεται παράλογο, τόσο αυτό βρίσκει χώρο στην πραγματικότητα. Και έτσι περνάει εύκολα και στο κοινό. Απαραίτητο στοιχείο είναι και η συλλογική δουλειά. Έτσι δούλεψε ο Κώστας και με τους «Χαλασοχώρηδες». Είδε ότι δεν μπορεί να υπάρξει πιο δυνατή διαδικασία.
ελc: Ο Στρατίεβ έγραψε το έργο σε μια εποχή ιδιαίτερα σημαντική για τα βαλκάνια και τις χώρες που έζησαν τον υπαρκτό σοσιαλισμό. Για την ανάλυση του έργου κάνατε κάποια ιστορική έρευνα με παραπομπές;
Ν.Π.: Ναι, κάναμε έρευνα η οποία μας βοήθησε στο στάδιο της ανάλυσης του έργου. Είδαμε ότι παρόλο που γράφτηκε πριν από κάποιες δεκαετίες και σε άλλες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, κάποια στοιχεία κυρίως στον τρόπο σκέψης και δράσης των κοινωνιών είναι κοινά και στο “Βαλκανικού καπιταλισμό της Ελλάδας του 2014”.
ελc: Μπορείτε να μου δώσετε αντίστοιχα παραδείγματα χαρακτήρων και καταστάσεων της σημερινής καθημερινότητας μας που εκπροσωπούν για εσάς ο ρόλος του ιδιοκτήτη, του αρχαιολόγου και των λοιπών ρόλων του έργου;
Δ.Ξ.: Ο ιδιοκτήτης είναι το πλήγμα της κοινωνίας μας. Είναι ο μικροαστός που βλέπουμε γύρω μας καθημερινά.
Ν.Π.: Ο αρχαιολόγος παρ’ όλο που σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται να είναι ένας αριβιστής επιστήμονας, είναι όμως και ο άνθρωπος που θα πάρει την κατάσταση στα χέρια του, θα πάρει πρωτοβουλία. Δε θα μείνει άπραγος μπροστά σε μια κατάσταση, δε θα περιμένει να δώσουν άλλοι λύση στο πρόβλημά του όπως ο ιδιοκτήτης του σπιτιού. Θα δράσει.
ελc: Αν το Ρωμαϊκό λουτρό βρισκόταν στο δικό σας σπίτι πως θα χειριζόσασταν πιστεύετε την κατάσταση;
Δ.Ξ.: Ανάλογα με την κατάσταση που θα με έβρισκε το Ρωμαϊκό Λουτρό. Υποθετικά λοιπόν μιλώντας, δύο δρόμους θα διάλεγα. Ο ένας θα ήταν να τους πετάξω όλους έξω, χωρίς πολλές σκέψεις. Όχι όπως ο Ιβάν Αντώνωφ, που δέχεται κάθε έγγραφο να μπαινοβγαίνει στο σπίτι του σαν «καλός πολίτης». Ο άλλος δρόμος είναι να τους αφήσω όλους να κάνουν ότι θέλουν και να πάω να φορτωθώ στο σπίτι κάποιου φίλου. Που δεν θα έχει βρεθεί φυσικά στο σπίτι του κάποιο Ρωμαϊκό λουτρό.
Ν.Π.: Το να βρεθεί ένα Ρωμαϊκό Λουτρό στη μέση ενός σαλονιού είναι μια ακραία συνθήκη. Το σίγουρο είναι ότι δεν θα κρατούσα ανεκτική και παθητική στάση γιατί δεν έχει αποτέλεσμα.
ελc: Επειδή, όπως και πολύς κόσμος φαντάζομαι, αγάπησα τον αβανταδόρικο ρόλο του «ναυαγοσώστη» τελικά τι λέτε, χρειαζόμαστε κάποιον να μας σώσει και αν ναι από τι;
Δ.Ξ.: Δεν χρειαζόμαστε κάποιον. Εμείς είμαστε αυτοί οι κάποιοι. Η σωτηρία είναι συλλογική δουλειά. Κάτι το μαγικό. Μπορεί να μας σώσει από την ανοχή και την συγκάλυψη. Απ’ την απάθεια. Απ’ την απολιτικ συμπεριφορά. Απ’ την εξουσία του συστήματος που έχουμε μάθει να υπηρετούμε. Να μας βγάλει από το σπίτι μας και τον μικροαστισμό μας και να μας μάθει να συνυπάρχουμε, να συνταξιδεύουμε και να μιλάμε μεταξύ μας. Να εκφραζόμαστε. Με τις διαφωνίες μας και τις συμφωνίες μας θα βρούμε κοινές λύσεις.
Ν.Π.: Δε νομίζω ότι χρειαζόμαστε σωτήρες, είτε διορισμένους είτε αυτόκλητους. Αν κοιτάξουμε πίσω, ένα από τα προβλήματα σε όλες τις κοινωνίες, ανεξαρτήτως πολιτικής κατάστασης, ήταν ότι δε λειτουργούσαμε συλλογικά αλλά αναζητούσαμε ματαιόδοξα τους δικούς μας σωτήρες – ηγέτες. Ακόμα και τώρα.
«Το Ρωμαϊκό Λουτρό» | 9, 10 & 11 Ιανουαρίου | Θέατρο act
