«Apomonopticon»

Με την εγκατάσταση «Apomonopticon» η καλλιτέχνις εκφράζει τον προβληματισμό της για τον εγκλεισμό του σύγχρονου ανθρώπου, κατάσταση που προέρχεται τόσο από την ίδια τη λειτουργία του συστήματος εξουσίας όσο και από τους μηχανισμούς άμυνας που κατασκευάζει ο καθένας μας. Επίσης, με την επιλογή του θέματός της θίγει αυτό που βιώνουμε όλο και πιο έντονα τα τελευταία χρόνια: τη σύγχυση του ιδιωτικού με το δημόσιο.

Η Πανουκλιά, αντλεί την έμπνευσή της από την αρχιτεκτονική και κοινωνική θεωρία του «Panopticon» την οποία ανέπτυξε ο Jeremy Bentham το 1785 και αφορά κυρίως στην κατασκευή φυλακών. Πρόκειται για ένα αρχιτεκτονικό σύστημα σχεδιασμού που επιτρέπει στον επιβλέποντα την χωρίς όρια επιτήρηση σε έναν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό επιτηρουμένων. Απώτερος στόχος του είναι η απόλυτη επιβολή του επιβλέποντα στη νόηση του επιτηρούμενου, σε βαθμό που να αυθυποβάλλεται και να θέτει ο ίδιος τον εαυτό του στην κατάσταση «υπό επιτήρηση». Το 1984 του Όργουελ όπως και η πρόσφατη εφεύρεση του Big Brother απηχούν ακριβώς τις αρχές της θεωρίας του Bentham για το «Panopticon».

Τα στοιχεία της ακραίας απομόνωσης και του εγκλεισμού, των ορίων και της υπέρβασής τους, επανέρχονται στο έργο της Ελένης Πανουκλιά. Διερευνώντας αυτό που δεν είναι άμεσα ορατό, συχνά δημιουργεί στα έργα της δυσδιάκριτες δομές, πολλές φορές καλά κρυμμένες, που ορίζουν τις κατά την καλλιτέχνιδα «ενεργές» και «μη ενεργές περιοχές», αυτές δηλαδή στις οποίες έχει ή δεν έχει πρόσβαση ο θεατής. Σημαντικό στοιχείο αυτού του τύπου στην εγκατάσταση APOMONOPTICON είναι η διαδραστική πλευρά της: και μόνο με την παρουσία του στις περιοχές όπου του επιτρέπεται να εισχωρήσει ο θεατής ενεργοποιεί κάποια στοιχεία του έργου.

Η εγκατάσταση «Apomonopticon», ένα αρχιτεκτονικό σύστημα προσβάσιμων και μη κελιών, είναι μια βιωματική διαδραστική εμπειρία, η οποία λειτουργεί κυρίως μέσω της αίσθησης του χώρου, του ήχου και του φωτός. Το «Apomonopticon» θέτει τον επισκέπτη στη θέση του παρακολουθούμενου, και ταυτόχρονα του παρατηρητή ενόςσυστήματος που αποτελείται από τον εξουσιαστικό οφθαλμό και από τον παρακολουθούμενο.

Το σχεδιασμό του ήχου της εγκατάστασης έχει κάνει η Σοφία Καμαγιάννη.