-634212.jpg)
Πολιτισμός εδώ, πολιτισμός εκεί, πού είναι ο πολιτισμός; Κάτι σαν τον παππά και ο πολιτισμός. Υπάρχει, αλλά δεν είμαστε και σίγουροι πού είναι, πώς ορίζεται σε κάθε εποχή, πώς εκφράζεται και πολύ περισσότερο πώς αποδίδεται μέσα από μια ομαδική εικαστική έκθεση. Ο Αλέξιος Παπαζαχαριάς προσπάθησε με την επιμέλεια της έκθεσης «Πολιτισμός (γένη και πτώσεις)» να προσδιορίσει την ιδιοσυστασία του.
Προσωπικά, για μια έκθεση που έχει στόχο την ανίχνευση του πολιτιστικού στίγματος, θα σκεφτόμουνα αναφορές σε σημαντικούς τομείς όπως η πολιτική, η οικονομία (φασισμός, ελευθερίες του ατόμου, εργασιακές σχέσεις, κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις, ΜΜΕ κ.λπ.), ή η θρησκεία (ανεξιθρησκία, ανεκτικότητα). Και η αλήθεια είναι ότι ανάμεσα στα έργα της έκθεσης υπάρχουν κάποια που κάνουν -ακροθιγώς ή και με ένταση- τέτοιου είδους αναφορές, όπως οι δύο φωτογραφίες της Μαργαρίτας Μυρογιάννη που μοιάζει να μιλούν για τη συνύπαρξη τεχνιτού και φυσικού στο πλαίσιο του πολιτισμού μας μέσα από την αντιδιαστολή των πλαστικών σκευών και του νερού. Υπάρχει επίσης μια φωτογραφία του Μανώλη Μπαμπούση όπου μέσα από την αντανάκλαση του εαυτού σε ένα κομμάτι καθρέφτη μπροστά σε μια εκκλησία -κατ’ εικόναν και καθ’ ομοίωσιν- φαίνεται να τίθενται θέματα ταυτότητας, καθώς και το ζήτημα της θέσης του ανθρώπου στα διάφορα θρησκευτικά συστήματα. Ο Ανδρέας Λυμπεράτος με την εγκατάσταση «Σπίτια και τριαντάφυλλα» μοιάζει να μιλά για το αστικό περιβάλλον και το πώς επιδρά στη ζωή μας. Η Γεωργία Σαγρή με το έργο «Dead Life IV» αναφέρεται στον κόσμο της ομορφιάς, της μόδας και της κατανάλωσης, όπως και η Ραλλού Παναγιώτου με το έργο «Eyeliner». Ο Νίκος Καναρέλης με το σκοτεινό έργο του που αναπαριστά μια νεκροκεφαλή κάνει ένα σχόλιο για το θάνατο και την αθανασία μέσα από τα γραπτά και την τέχνη. Αλλά και η Μαργαρίτα Μποφιλίου με την εγκατάσταση “Checkmate at the café Ha Ha (after “seven stadiums outside of the city on your left hand)” αναφέρεται στην αρρώστια, στο νοσοκομείο και στο θάνατο. Τέλος, ο Ανδρέας Κασάπης με ένα άφυλο κεφάλι προσεγγίζει θέματα σεξουαλικής ταυτότητας και φύλου.
Παρ’ όλα αυτά, η αίσθηση που είχα τελικά ήταν ότι η έκθεση περιστρέφεται κυρίως γύρω από τα γένη, τη γενετήσια ορμή και τη γενετήσια πράξη. Γέρνει μονόπαντα καθώς τα έργα των Δημήτρη Αντωνίτση, Δημήτρη Ντοκατζή, Ηλία Παπαηλιάκη, Νατάσας Παπαδοπούλου, Μαρίας Πολυζωίδου, Αντωνάκη Χριστοδούλου και Διονύση Χριστοφιλογιάννη, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, υπαινικτικά ή απροκάλυπτα, αναφέρονται στο σεξ, το οποίο φυσικά και είναι έκφανση και κομμάτι του πολιτισμού κάθε εποχής. Προφανώς, η Αφροδίτη της Μήλου απεικόνιζε τον τρόπο με τον οποίο έβλεπαν τη γυναίκα και τη σεξουαλικότητα στην αρχαιότητα, όπως προφανώς το τραγούδι και το βίντεο κλιπ του «Like a virgin» της Μαντόνα εξέφραζε την αισθητική και τον πολιτισμό των 80’s. Όμως, και πέρα από την καλλιτεχνική αξία κάθε έργου όλων αυτών των καλλιτεχνών, ξαφνικά το σεξ γίνεται μεγαλύτερο θέμα απ’ ό,τι του αρμόζει, με αποτέλεσμα η έκθεση να μοιάζει αδύναμη, καθώς η σεξουαλικότητα γίνεται το big issue του πολιτισμού. Όχι, ότι με χαλάει, ενδιαφέροντα ήταν τα περισσότερα έργα, kinky και αναφτερά. Νομίζω ωστόσο πως το σεξ δεν μπορεί να κατέχει τη μερίδα του λέοντος όταν μιλάμε για πολιτισμό, και μάλιστα όταν ένα μέρος των έργων που περιλαμβάνονται στην έκθεση έχει -ούτως ή άλλως- διαφορετική διαλεκτική, με αποτέλεσμα θέλεις δε θέλεις να μπαίνεις στη διαδικασία να σκεφτείς τα πέραν του ερωτισμού στοιχεία του πολιτισμού.
Η έκθεση «Πολιτισμός (γένη και πτώσεις)» σε επιμέλεια Αλέξιου Παπαζαχαρία φιλοξενείται έως τις 2 Σεπτεμβρίου 2013 στο metamatic:taf, Νορμανού 5, Αθήνα.
Στην κεντρική φωτογραφία του άρθρου είναι το έργο της Μαργαρίτας Μποφιλίου “Checkmate at the café Ha Ha (after “seven stadiums outside of the city on your left hand)”.
