Θα μιλήσω από την πλευρά των εμβολιασμένων. Θα μιλήσω από την πλευρά εκείνων που εξαρχής τους φάνηκε εξωφρενικό να υπάρξουν φαινόμενα μαζικής άρνησης εμβολιασμού. Θα μιλήσω από την πλευρά εκείνων που τα βασικότερα επιχειρήματα των αντιεμβολιαστών τους προκαλούν σχεδόν απελπισία. Και θα αναρωτηθώ. Θα προτιμούσα να ζω σε έναν κόσμο που θα υπήρχε σχεδόν καθολική συμφωνία και συναντίληψη για τέτοιου είδους ζητήματα;
Αποτελεί οδυνηρή ήττα για το επίπεδο του πολιτισμού μας το ότι δεν υπάρχει ένας και μόνος τρόπος σκέψης, μία και μόνη άποψη; Αν η απάντηση είναι ναι, αν η απάντηση είναι ότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ιδεολογία, που οι διαφορετικές οπτικές και θέσεις είναι πλούτος, αλλά με ένα θέμα στο οποίο οι επιλογές είναι ανάμεσα, από τη μια, σε αυτό που κάνει καλό στη δημόσια και την ατομική υγεία και το κοινωνικό σύνολο, και από την άλλη, σε εκείνο που κάνει κακό στη δημόσια και την ατομική υγεία και το κοινωνικό σύνολο, αν δηλαδή το δίλημμα εδώ είναι ανάμεσα στο άσπρο και το μαύρο, στην αρρώστια και στην πρόληψή της, τότε θα πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε μια σειρά από ανταπαντήσεις.
Ανταπάντηση πρώτη: αφού είναι άσπρο εναντίον μαύρου, αφού δεχόμαστε ότι τα εμβόλια είναι η σωτηρία από την πανδημία, γιατί για πολλοστή φορά κοιτάμε εκεί που μας δείχνει η εξουσία να κοιτάξουμε και γιατί για πολλοστή φορά δεν κοιτάμε εκεί που η εξουσία δεν μας λέει να κοιτάξουμε; Εννοώ πώς γίνεται να παίρνουμε πρόθυμα έως πορωμένα μέρος σε παιχνιδάκια κοινωνικού αυτοματισμού, σε ένα αέναο διαίρει και βασίλευε, σε μια αέναη στοχοποίηση της μιας ή της άλλης μερίδας της κοινωνίας, χωρίς ταυτόχρονα να έχουμε απαιτήσει την αλλαγή της μεγαλύτερης εικόνας ως προς την παραγωγή, διάθεση και διανομή των εμβολίων παγκοσμίως;
Αφού δεχόμαστε ότι υπάρχει το απόλυτο κακό της πανδημίας και το απόλυτο καλό των εμβολίων, πόσο μπετοναρισμένα έχουμε εσωτερικεύσει νόμους του καπιταλισμού για πατέντες, που έχουν αποτρέψει το να είχαμε ήδη σε κάθε γωνιά του πλανήτη επαρκή εμβόλια; Τι είναι λοιπόν πιο σημαντικό για μας; Να αναγάγουμε ένα ακόμη πολιτικό ζήτημα σε ζήτημα ταυτοτήτων, να βρούμε μια ακόμη αφορμή για να δηλώσουμε στρατόπεδα ταυτοτήτων, να βρούμε ένα ακόμη πεδίο αντιπαράθεσης, όπου εμείς οι κάτοχοι της συγκεκριμένης ταυτότητας (ορθολογιστές, ανοιχτόμυαλοι, της κοινής λογικής, φόλουερς της επιστήμης και των επιστημονικών δεδομένων, ή ό,τι άλλο) έχουμε απέναντί μας τους κάτοχους της άλλης (ψεκασμένους, συνωμοσιολόγους, δεισιδαίμονες, ή ό,τι άλλο);
Αν λοιπόν έχουμε πειστεί ότι τα εμβόλια είναι η σωτηρία από την πανδημία, ίσως θα έβγαζε πολύ περισσότερο νόημα, να κάτσουμε να σκεφτούμε, να κάτσουμε να οργιστούμε και να σηκωθούμε να αντιδράσουμε, εναντίον του τρόπου που η ανθρωπότητα συλλογικά διαχειρίζεται τα του οίκου της, εναντίον των κανόνων με τους οποίους λειτουργεί, εναντίον της αδυναμίας της ή της έλλειψης βούλησής της να αντιμετωπίσει μια πανδημία με το δόγμα: εμβόλια σε όλους άμεσα, χωρίς κανένα απολύτως εμπόδιο. Αλλά για αυτή την τελικά ηλιθιότητα δεν θα βγούμε από τα ρούχα μας. Ακριβώς γιατί είμαστε τμήμα της, ακριβώς γιατί είναι το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα που μας διέπει, ακριβώς γιατί το ζήτημά μας δεν είναι να σκεφτούμε μήπως είμαστε εμείς ηλίθιοι. Το ζήτημά μας είναι να επαναεπιβεβαιώσουμε ότι εμείς είμαστε οι φωτισμένοι και ότι μια άλλη μερίδα της κοινωνίας είναι η ηλίθια.
Ανταπάντηση δεύτερη: είμαστε τόσο βέβαιοι ότι εν προκειμένω τα αντιπαρατιθέμενα μέρη είναι ο λόγος της επιστήμης έναντι του λόγου της άρνησης των επιστημονικών δεδομένων; Έτσι έχει διεξαχθεί και διαχυθεί στην κοινωνία ο δημόσιος διάλογος; Ότι σας εξηγούμε πώς έχουν τα πράγματα και ελάτε να συζητήσουμε καλόπιστα και εξαντλητικά κάθε αντίρρηση, αμφιβολία, ένσταση και φόβο;
Κάποιοι μπορεί να πουν ότι ναι, έτσι ακριβώς έχει διεξαχθεί ο δημόσιος διάλογος. Η δική μου γνώμη είναι διαφορετική: ότι κρίθηκε πώς για να περάσει αποτελεσματικότερα, ταχύτερα και -όσο ειρωνικό κι αν ακούγεται- πειστικότερα σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερα ποσοστά πολιτών ο λόγος υπέρ των εμβολίων, ενδύθηκε ένα μανδύα σχεδόν ιερού λόγου, ένα μανδύα λόγου, τον οποίο αν αμφισβητούσες διέπραττες βλασφημία, προσέβαλες ιερά και όσια, τα έβαζες με τον λόγο των Ευαγγελίων. Θα πεις ότι λέω βλακείες. Θα πεις ότι η ομάδα του Θεού και της θρησκευτικής πίστης ή έστω της θρησκοληψίας βρίσκεται στο άλλο στρατόπεδο και κατεβαίνει σε συλλαλητήρια. Πες το αν πρέπει να το πεις. Εκείνο που λέω είναι ότι η εξουσία επέλεξε να πασάρει τα εμβόλια, όχι πάνω στη βάση του ότι π.χ. είναι στατιστικά συντριπτικά προτιμότερος ο εμβολιασμός από τον μη εμβολιασμό, αλλά πάνω σε μια βάση: «Εμβολιάσου και μη ερεύνα, δεν σπούδασες για να ερευνήσεις, δεν ξέρεις να ερευνάς, μην ακούς κανέναν άλλο, άκου εμάς που σου λέμε εμβολιάσου, άκου εμάς που σου παρέχουμε το πιστοποιητικό έρευνας από τους όντως ειδικούς».
Σκέφτομαι εδώ και λίγο καιρό την εξής αναλογία ως προς την πειθώ και ως προς την άρνηση των αντιεμβολιαστών να πειστούν. Δεν ξέρω πόσο άστοχη είναι και πάντως ξέρω ότι αφορά μόνο μια πτυχή του ζητήματος, αφού το θέμα της δημόσιας υγείας έχει πολύ περισσότερες. Αλλά έστω ότι η πολιτεία ερχόταν να σου πει, σου παρέχω δωρεάν ένα αυτοκίνητο. Ένα αυτοκίνητο που δεν είχες, ένα αυτοκίνητο που χρειαζόσουν, ένα αυτοκίνητο που θα έκανε τη ζωή σου και την καθημερινότητά σου απείρως πιο βολική. Οι αντιεμβολιαστές είναι σαν να λένε ότι δεν μπαίνω εγώ σε αυτοκίνητο, μπορεί να τρακάρω. Ο λόγος υπέρ των εμβολίων είναι σαν να λέει, δεν θα πάθεις ποτέ τίποτα, δεν θα διατρέξεις ποτέ κανένα κίνδυνο και, εν πάση περιπτώσει, σκάσε και οδήγα.
Τα αυτοκίνητα ρυπαίνουν τον πλανήτη, έχουν κόστος συντήρησης και καυσίμων, σου δημιουργούν εκνευρισμό όταν έχει κίνηση ή όταν δεν βρίσκεις να παρκάρεις, όντας μέσα σε ένα αυτοκίνητο μπορεί κάποια στιγμή να χτυπήσεις άσχημα ή και να σκοτωθείς. Αλλά αν έδινες δώρο ένα αυτοκίνητο σε κάποιον, κανονικά δεν θα έπρεπε να χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια για να τον πείσεις. Από την άλλη την εξουσία την ενδιαφέρει προφανώς να πείθει όλους όσους υπόκεινται στη δικαιοδοσία της, την ενδιαφέρει όμως παράλληλα και να επιβάλλει. Εξουσία που στηρίζεται μόνο στην πειθώ δεν είναι στα αλήθεια εξουσία.
–
Cover photo: ©CDC, Unsplash
