-676872.jpg)
Οι Oper(O) πειραματίζονται με τη φόρμα της όπερας και τα πέντε βασικά στοιχεία που ενυπάρχουν σε αυτήν -τη μουσική, το θέατρο, την κίνηση, την εικόνα και το τραγούδι-, προκειμένου να ανακαλύψουν νέες ισορροπίες ανάμεσά τους. Το καινούργιο τους έργο «Αναμονή για τη νύχτα» μιλά για την οικονομική αλλά και την κοινωνική κρίση δανειζόμενο στοιχεία από τα θεατρικά έργα του Μπέκετ. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν μιλώντας στο ελculture.gr η ερμηνεύτρια της παράστασης, Εριφίλη Γιαννακοπούλου, και η σκηνοθέτις της, Ειρήνη Γεωργαλάκη, «Ο Μπέκετ διαχειριζόταν μια τραυματική μνήμη μεταπολεμικά. Εμείς νιώθουμε ότι είμαστε σε μια εμπόλεμη κατάσταση την οποία προσπαθούμε να διαχειριστούμε. Η κρίση είναι κυρίως κοινωνική, αξιακή και ηθική. Υπάρχει βία, υπάρχει ατελείωτος φόβος, η αίσθηση ότι βρίσκεσαι στη μέση του πουθενά. Προσπαθούμε όλες αυτές τις σκέψεις να τις αποδώσουμε με τρόπο ποιητικό».
ελculture: Ποιο είναι το στίγμα της ομάδας Oper(Ο);
Εριφίλη Γιαννακοπούλου: Η ομάδα δημιουργήθηκε το 2008. Μας ενδιέφερε κυρίως η φόρμα της όπερας του δρόμου, που τότε δεν υπήρχε ως είδος στην Ελλάδα. Ανακαλύπταμε πολύ ενδιαφέρουσες γειτονιές, που από μόνες τους ήταν σαν σκηνικά, και ανεβάζαμε τις παραστάσεις εκεί. Θέλαμε να εξερευνήσουμε την αμεσότητα που έχει η όπερα του δρόμου στην επαφή με τον κόσμο, καθώς ο θεατής εμπλέκεται άμεσα, μιας που η δράση και το τραγούδι τοποθετούνται δίπλα του. Μας ενδιαφέρει το στοιχείο της αμεσότητας στην όπερα. Μετά την «Κάρμεν», παίξαμε την «Τραβιάτα» στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη, όπου ο κόσμος καθόταν κάτω και μπορούσε να πιει την μπίρα του, στο Εθνικό Θέατρο παίξαμε στο music box τους μύθους του Αισώπου, το 2011 ανεβάσαμε μια δική μας όπερα το «Fiammifero», μια όπερα μυστηρίου με κωμικά στοιχεία, ένα σχόλιο στη σοβαροφάνεια της όπερας, ενώ τον Σεπτέμβρη του 2012 κάναμε μια περφόρμανς με 12 άτομα ορχήστρα, 16 τραγουδιστές και 50 ηθοποιούς, με θέμα το ταξίδι, βασισμένη στα τραγούδια του «Οδοιπόρου» του Μάλερ.
ελc: Τελικά, τι αποδεικνύεται; Αφορά η όπερα το ευρύ κοινό σήμερα;
Ε. Γ.: Η όπερα αφορά τον κόσμο όσο και η τέχνη γενικότερα. Δεν υπάρχει διαφορά. Μπορείς να δεις στην όπερα μια πολύ καλή παράσταση, η οποία παρακινεί, συγκινεί και αφορά τον κόσμο, όπως και μπορείς να δεις μια πολύ κακή παράσταση, η οποία δεν αφορά κανέναν και ενδυναμώνει τα στερεότυπα. Το ίδιο συμβαίνει και στο θέατρο. Δε θεωρώ ότι η όπερα έχει εξτρά δυσκολίες ούτε ότι πρέπει να είναι κάποιος εκπαιδευμένος για να την ακούσει. Πιστεύω ότι είναι δική μας υποχρέωση να ακολουθούμε τον καιρό μας και τις συνθήκες ώστε να συμπαρασύρουμε το κοινό. Δεν έχει να κάνει με το είδος. Έχουμε πολλά μέσα και πολλούς τρόπους στα χέρια μας.
ελc: Μιλάς για το ανέβασμα των κλασικών έργων, των νέων ή των «πειραγμένων»;
Ε. Γ.: Και για τα δύο. Είναι υποχρέωσή μας ως καλλιτέχνες να καταφέρουμε να αγγίζει το κοινό μας αυτό που κάνουμε πάνω στη σκηνή. Αυτό που θεωρώ ότι λείπει κατά κόρον στην όπερα, και πολύ συχνά αποτελεί πρόβλημα, είναι η θεατρικότητα. Δυστυχώς, τις περισσότερες φορές δε δίνεται το βάρος που πρέπει στην ερμηνεία, αλλά σε διάφορα σκηνικά και σκηνοθετικά ευρήματα. Η σύγχρονη όπερα δεν έχει να κάνει μόνο με τα σκηνικά της. Είναι το ίδιο με την αρχαία τραγωδία. Μπορείς να τη μεταφέρεις στο σήμερα, αλλά αν η ηθοποιός που παίζει τη «Μήδεια» δεν καταφέρνει να προσδώσει στο ρόλο ενδιαφέρον, τότε δε λειτουργεί. Η όπερα μπορεί να είναι ζωντανή ή νεκρή, ανάλογα με το πώς θα την παρουσιάσεις. Οι κίνδυνοί της συνήθως είναι δύο: να είναι βαρετή ή να είναι γελοία. Και τα δύο τα συναντά κανείς πολύ συχνά.
ελc: Επομένως, πρέπει να μεταγράφονται οι όπερες; Να παραλλάσσονται;
Ερ. Γιαν.: Εμείς χρησιμοποιούμε την όπερα γιατί την πιστεύουμε, τη χρησιμοποιούμε για να πούμε αυτό που θέλουμε. Για παράδειγμα, στην παράσταση που ετοιμάζουμε επιδιώκουμε να μιλήσουμε για τη σύγχρονη ζωή, να κάνουμε ένα σχόλιο για την κατάσταση όπως τη βιώνουμε και την αντιλαμβανόμαστε και χρησιμοποιούμε την όπερα για να το εκφράσουμε καλύτερα. Θεωρούμε πως αν χρησιμοποιήσουμε την όπερα και όχι την Πάολα ή τον Χατζηδάκι, τότε αυτό που έχουμε να πούμε αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα και γίνεται πιο κατανοητό.
Ειρήνη Γεωργαλάκη: Γιατί αυτή η μουσική είναι υπερβατική. Ο τρόπος που τραγουδιέται έχει κάτι το υπερβολικό. Κάτι που σε ξεπερνάει. Κι αυτό μας βοηθά να περάσουμε τα μηνύματα που θέλουμε.
ελc: Ποια είναι τα μηνύματα της παράστασης «Αναμονή για τη νύχτα», που παρουσιάζεται σε λίγες μέρες;
Ειρ. Γεωρ.: Θέλουμε να μιλήσουμε για την ακινησία, την αναμονή και την εκκρεμότητα που παρατηρούμε στους γύρω μας. Και στους εαυτούς μας ίσως. Έχουμε χωρίσει τον πρωταγωνιστή σε δύο μέρη, στη «λογική» και στο «συναίσθημά» του, και κατά τη διάρκεια της παράστασης παρακολουθούμε ένα συνειρμό του.
ελc: Έχετε εμπνευστεί από τον Μπέκετ…
Ειρ. Γεωρ.: Έχουμε δανειστεί τα εργαλεία του και τον τρόπο του, τις φόρμες με τις οποίες έγραψε τα έργα του. Εκείνος γράφει για την ακινησία, την εκκρεμότητα και την αναμονή, φυσικά με τελείως διαφορετικό τρόπο. Δανειστήκαμε αυτά τα στοιχεία και ο χαρακτήρας που φτιάξαμε είναι εντελώς μπεκετικός.
Ερ. Γιαν.: Ήταν λίγο σαν παιχνίδι. Διαβάσαμε όλα τα έργα του, κρατήσαμε τα κοινά στοιχεία -τα έργα του έχουν κοινή θεματολογία- και βάλαμε έναν κανόνα στο παιχνίδι μας, πως οτιδήποτε συμβαίνει πάνω στη σκηνή θα είναι μέσα στο πλαίσιο των χαρακτήρων των έργων του. Ακόμα και η φωνή που ακούγεται από τα μεγάφωνα είναι η «ασώματη φωνή», ένας δικός του όρος. Ο άνθρωπος αυτός προσπαθεί να αντιμετωπίσει την τραυματική του μνήμη για να έρθει κοντά στον αληθινό εαυτό. Πρόκειται για ορολογίες του ίδιου του Μπέκετ.
ελc: Χρησιμοποιείτε αποσπάσματα από τα έργα του; Είπατε ότι μιλάτε για το σήμερα, πώς γίνεται αυτό μέσα από το έργο του Μπέκετ;
Ειρ. Γεωρ.: Υπάρχουν κάποιες φράσεις τις οποίες χρειαστήκαμε για το ρόλο της «λογικής», η οποία αναπαριστάται με ένα γλυπτό που υπάρχει πάνω στη σκηνή. Είναι αυτόνομες φράσεις. Δεν κάνουμε άμεση αναφορά στα έργα του. Όμως, αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι μια οικονομική κρίση, η οποία είναι κυρίως κοινωνική, αξιακή και ηθική. Ο Μπέκετ διαχειριζόταν μια τραυματική μνήμη μεταπολεμικά. Εμείς νιώθουμε ότι είμαστε σε μια εμπόλεμη κατάσταση την οποία προσπαθούμε να διαχειριστούμε. Υπάρχει βία, υπάρχει ατελείωτος φόβος, η αίσθηση ότι βρίσκεσαι στη μέση του πουθενά. Το έργο είναι ένας συνειρμός, δεν έχει πλοκή. Προσπαθούμε όλες αυτές τις σκέψεις να τις αποδώσουμε με τρόπο ποιητικό.
ελc: Η μουσική του έργου από πού είναι;
Ειρ. Γεωρ.: Η βάση είναι αποσπάσματα από διάφορες όπερες. Κομμάτια που δίνουν τις εντάσεις που χρειάζεται ένα θεατρικό έργο. Επεμβήκαμε σε αυτά και στη μουσική και στα λόγια. Τα επιλέξαμε, αφού η δραματουργία είχε ολοκληρωθεί, και τα βγάλαμε εντελώς από το πλαίσιό τους. Η μετάφραση στο λιμπρέτο που εμφανίζεται στους υπέρτιτλους δεν είναι ακριβής. Έχουμε κρατήσει αυτά που θέλουμε να διαβάσει ο θεατής.
Ερ. Γιαν.: Το μόνο μουσικό κομμάτι που παραμένει αυτούσιο είναι ένα καταπληκτικό έργο, το τραγούδι του χρόνου, ο «Erlkönig», ένα κείμενο του Γκαίτε σε μουσική του Schubert, σε μετάφραση της Λένιας Ζαφειροπούλου για την παράστασή μας. Πρόκειται για ένα εμβόλιμο κομμάτι που μιλά για το χρόνο, μια μαγική ιστορία.
ελc: Η παράσταση όμως δε στηρίζεται μόνο στη μουσική…
Ερ. Γιαν.: Ως προς τη φόρμα της, αυτή η παράσταση στοχεύει να έχει τις τέχνες που εμπεριέχονται στην όπερα, ολοκληρωμένες και αυτούσιες πάνω στη σκηνή. Η μουσική, ο θεατρικός λόγος, η κίνηση, τα κοστούμια αλλά και η εικαστική προσέγγιση με τη δημιουργία ενός γλυπτού και βιντεοεγκαταστάσεων επιδιώκουν να μπορούν να αφηγηθούν την ίδια ιστορία αυτόνομα. Λέμε το ίδιο πράγμα επί πέντε φορές, με πέντε διαφορετικές τέχνες.
Η παράσταση «Αναμονή για τη νύχτα» (Waiting for night) από την ομάδα Oper(O) παρουσιάζεται στις 26, 28 και 29 Σεπτεμβρίου στις 21:00 στο Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν.
