Γεννημένος το 1967 στην Κοπεγχάγη, ο Δανο-Ισλανδός Όλαφουρ Ελίασον είναι ένας από τους καλλιτέχνες που σχεδόν στο σύνολο του έργου του έχει ασχοληθεί με το περιβάλλον και τις επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος του πλανήτη όσο και σε αυτό που μπορεί να προσφέρει η τέχνη σε επίπεδο γνώσης, εμπειρίας και αφύπνισης. Η ταυτότητά του στον χώρο της τέχνης είναι συγκεκριμένη: Η σχέση του ανθρώπου με τη φύση.
Ο Ελίασον κάνει εγκαταστάσεις μεγάλου μεγέθους με πιο διάσημο το έργο του “The Weather Project” στην αίθουσα Turbine της Tate Modern του Λονδίνου το 2003, ένα έργο, πραγματικό ορόσημο στην ιστορία της τέχνης, το οποίο προσέλκυσε δύο εκατομμύρια επισκέπτες.
Στα έργα του χρησιμοποιεί στοιχειώδη υλικά, το φως, το νερό, υλικά της γης, όπως ο πάγος για να εμπλέξει τον θεατή σε μια εικαστική εμπειρία που περιλαμβάνει την ανησυχία για το μέλλον του πλανήτη. Το κοινό έδαφος ανάμεσα στην τέχνη και την επιστήμη βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των αναζητήσεών του, ειδικά στα έργα του στο δημόσιο χώρο.
Με έδρα το Βερολίνο και πολλά βραβεία στο παλμαρέ του ο Ελίασον διδάσκει, κάνει εργαστήρια για την ένταξη των προσφύγων στη Δανία, ενώ στην τελευταία του μεγάλη έκθεση στην Tate Modern το 2019 με τίτλο “In Real Life“, επιχειρούσε να ωθήσει τους επισκέπτες να δουν τον κόσμο από μια νέα οπτική γωνία. Στο εργαστήριό του, μια καλλιτεχνική κολεκτίβα απασχολεί ανθρώπους από διαφορετικά υπόβαθρα και ειδικότητες, επιστήμονες και τεχνίτες, αρχιτέκτονες, ξυλουργούς, μηχανικούς, μαθηματικούς, κοινωνιολόγους και ψυχολόγους.
Ο Ελίασον δεν επιζητά με κανέναν τρόπο ο θεατής να μπει σε ένα ονειρικό περιβάλλον από το οποίο θα βγει μόλις τελειώσει η έκθεση, αντίθετα, θέλει μέσα από τα έργα του να φέρει το κοινό πιο κοντά στην πραγματικότητα ώστε να δει τα πράγματα, όντας συγκεντρωμένος στη λεπτομέρεια. Ο ίδιος δηλώνει συχνά πως σκοπός του είναι να ενθαρρύνει τον θεατή να στοχαστεί πάνω στη σχέση μεταξύ φυσικού κόσμου και αστικού περιβάλλοντος, αλλά και να τον βοηθήσει στο να επαναπροσδιορίσει τη δική του σχέση με τον χώρο και τη φύση, μια σχέση ευθύνης, όπως πιστεύει.
Η φιλοσοφική διάσταση του έργου του αφορά τη σύνδεση της αισθητικής εμπειρίας, της αισθητηριακής αντίδρασης του θεατή με το πολιτισμικό πλαίσιο των αναμνήσεών του. Αυτό ο Ελίασον το αποκαλεί “seeing yourself sensing“, επισημαίνοντας ότι στο έργο του δεν επιδιώκεται η οφθαλμαπάτη αλλά το να εστιάσει ο θεατής στο έργο, να το εξερευνήσει και να εμβαθύνει στον τρόπο που το αντιλαμβάνεται και το αξιολογεί.
Ο Ελίασον ως δημιουργός θίγει μερικά από τα πιο επείγοντα θέματα της εποχής μας. Το 2015, κατά τη διάρκεια της διάσκεψης COP21 στο Παρίσι, ο Όλαφουρ Ελίασον και ο γεωλόγος Ρίζινγκ Μίνικ συνεργάστηκαν και μετέφεραν δώδεκα τεράστια κομμάτια πάγου, που το καθένα ζύγιζε δέκα τόνους από τη Γροιλανδία που εγκατέστησαν στην πλατεία του Panthéon. Τα δώδεκα κομμάτια του έργου “Ice Watch Paris”, συμβόλιζαν, όπως τοποθετήθηκαν, τις δώδεκα ώρες του ρολογιού και ήταν το σχόλιο του Ελίασον για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της στην ανθρωπότητα.
Πριν λίγες μέρες, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γης, του ζητήθηκε από τη γκαλερί Serpentine του Λονδίνου ένα έργο και ο Ελίασον παρουσίασε ένα φιλόδοξο πρότζεκτ, ανεβάζοντας στο instagram εικόνες του κόσμου με μια κουκίδα στην οποία ο θεατής καλείται να κοιτάξει με προσοχή και να μεταφέρει την εικόνα σε μια κενή επιφάνεια, δημιουργώντας μια νέα εικόνα. «Δεν είναι ο πλανήτης που κινδυνεύει», λέει ο Ελίασον. «Στην πραγματικότητα, η ανθρώπινη φυλή εξαφανίζεται. Ο πλανήτης θα είναι καλά».
Ο Ελίασον δε σταματά να αναφέρεται στην ψυχολογική σχέση μας με τον φυσικό κόσμο. Μεταφέρει στις πόλεις και στις δημόσιες εγκαταστάσεις του την αίσθηση του θαύματος της φύσης και καλεί την κοινότητα να στοχαστεί για τη φύση, η οποία στα έργα του γίνεται πολιτισμός. Είναι ένας σπουδαίος καλλιτέχνης της εποχής μας γιατί το έργο του συνδέει την ισχυρή ποιητική ποιότητα ενός έργου τέχνης με τη φλέγουσα επικαιρότητα και τα επείγοντας ζητήματα της καταστροφής του πλανήτη. Είναι ο λόγος που αν κάποιος δει μια εγκατάσταση έργου του δεν την ξεχνά ποτέ.
