Σε μια εποχή με αδιανόητη ένταση από παντού, όπου ο διχασμός κυριαρχεί συνεχώς ακόμα και σε πολιτικά, επιστημονικά και κοινωνικά ζητήματα που δεν σηκώνουν αμφισβήτηση, όπως είναι ο πόλεμος, η ειρήνη, η πανδημία και οι ανθρώπινες αξίες, βρήκα στιγμιαία την ψυχική μου ηρεμία στην ιδέα ότι δύο ναοί με ακραία αντιθετικούς χαρακτήρες στη μορφή και στις ιδέες τους, μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά στο ίδιο περιβάλλον. Στέφανος Ρόκος
Δύο Ναοί, δύο διαφορετικές λατρευτικές υποστάσεις που συνυπάρχουν σε μια φυσική αρμονία. Όπως συνυπάρχουν δύο άνθρωποι. Τόσο πηγαίο και τόσο ουσιαστικό. Σαν δυο ψυχές να προσπαθούν να ενωθούν σε μια κοινή συνθήκη. Ένας εικαστικός μαγικός. Μια ανήσυχη ψυχή με ευφυή εικαστική οπτική που πηγαίνει την τέχνη του ένα βήμα παρακάτω μέρα με τη μέρα. Ξεκάθαρος, ευθύς και ειλικρινής μέσα από τα έργα του. Τεχνικά άρτιος και με δικό του χαρακτήρα, έχει καταφέρει παρόλο το νεαρό της ηλικίας του να είναι ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους καλλιτέχνες της γενιάς του. Αμέσως αναγνωρίζεις το έργο του μόλις το δεις. Σου δημιουργεί μια παράξενη γαλήνη και ησυχία παρόλο που για να το «διαβάσεις» μπορεί και να σου πάρει πολύ καιρό. Πολυεπίπεδο έργο με πολλές αναγνώσεις και προεκτάσεις.
Ο Στέφανος Ρόκος παρουσιάζει τη νέα του ατομική έκθεση, «Οι Δύο Ναοί» στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη από τις 7 Απριλίου έως τις 7 Μαΐου. Έχει πραγματοποιήσει πολλές ατομικές αλλά και ομαδικές εκθέσεις, μερικές από τις οποίες αξιομνημόνευτες όπως η: “Horror & Romance on Another Planet”, ή η ξεχωριστή συνεργασία με τον Nick Cave στην έκθεση “Stefanos Rokos: Nick Cave & The Bad Seeds’ No More Shall We Part, 14 paintings, 17 years later” του 2019, που πρωτοπαρουσιάστηκαν στην Αίθουσα Τέχνης Αγκάθι και στο Μουσείο Μπενάκη αντίστοιχα.
Όπως σημειώνει ο Κώστας Χριστόπουλος, ένας εκ των συγγραφέων του βιβλίου που εκδίδεται με αφορμή τη σειρά των έργων «Οι Δύο Ναοί», o Στέφανος Ρόκος «φτιάχνει ένα προσωπικό εικαστικό “ημερολόγιο” όχι για να μας αποκαλύψει κάτι “ξένο”, κάτι που ενδεχομένως ουδέποτε έχουμε δει, αλλά για να πολλαπλασιάσει τις δυνατές εκδοχές του ήδη γνώριμου και να μας προσφέρει με πρωτότυπο και ευφάνταστο τρόπο ορισμένες επιπλέον εκφάνσεις του. Τίποτα δεν υπάρχει “έξω” από τον κόσμο που περιγράφεται στα έργα του. Όλα βρίσκονται “εντός” του. Ωστόσο αυτός ο κόσμος δεν μοιάζει ενιαίος, αδιαίρετος και ομοιογενής. Διατηρεί κάτι παράδοξο, ένα συνεχές από διαφορές και επαναλήψεις. Έναν τέτοιου είδους τόπο συνιστά και η Ιαπωνία, όπως μας την περιγράφει ο Ρόκος μέσα από τη ζωγραφική του. “Οι Δύο Ναοί”, ο τίτλος της σειράς αυτής των έργων του, γίνεται και με αυτόν τον τρόπο κατανοητός. Ο ένας “ναός”, αυτός του βουδισμού, αντιπαρατίθεται σε έναν άλλο, εκείνον του σιντοϊσμού».
Ο Στέφανος Ρόκος μιλάει στο ελc για το ταξίδι του στην Ιαπωνία και πώς αυτό στάθηκε σημείο έμπνευσης για τη νέα του έκθεση «Οι Δύο Ναοί»:
Μίλησε μας για το τίτλο της έκθεσης.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο Τόκιο, στο Κιότο και στη Νάρα, βρέθηκα προγραμματισμένα ή τυχαία μέσα σε πολλά λατρευτικά συγκροτήματα με ναούς των δύο επικρατέστερων θρησκειών της Ιαπωνίας: του Βουδισμού και του Σιντοϊσμού. Με εξέπληξε το γεγονός ότι ενώ έχουν εντελώς διαφορετική πνευματική και αισθητική προσέγγιση μεταξύ τους, αφορούν σχεδόν τον ίδιο αριθμό πιστών, αναγνωρίζονται από την πλειονότητα των ανθρώπων που τους επισκέπτονται και συνυπάρχουν αρμονικά δίπλα δίπλα.
Σε μια εποχή με αδιανόητη ένταση από παντού, όπου ο διχασμός κυριαρχεί συνεχώς ακόμα και σε πολιτικά, επιστημονικά και κοινωνικά ζητήματα που δεν σηκώνουν αμφισβήτηση, όπως είναι ο πόλεμος, η ειρήνη, η πανδημία και οι ανθρώπινες αξίες, βρήκα στιγμιαία την ψυχική μου ηρεμία στην ιδέα ότι δύο ναοί με ακραία αντιθετικούς χαρακτήρες στη μορφή και στις ιδέες τους, μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά στο ίδιο περιβάλλον. Μην μπορώντας να αποφασίσω ποιο από τα δύο λατρευτικά συγκροτήματα μου ασκούσε μεγαλύτερη γοητεία, καθότι και τα δύο είχαν χαρακτηριστικά που με ενδιέφεραν ιδιαιτέρως, τους έδωσα τη μορφή δύο ανθρώπων με διαφορετικές δυναμικές που καλούνται να συνυπάρξουν σε μια συνθήκη. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα του τίτλου της έκθεσης, και έτσι ταυτίστηκα και με τους δύο αυτούς ναούς.
Τι θα δούμε στην έκθεση; Θα ήθελες να μας μιλήσεις για το animation και το βιβλίο;
Στην έκθεση θα παρουσιάσω ζωγραφικά έργα με μεικτή τεχνική σε μουσαμά και χαρτί, τρία εκ των οποίων πολύ μεγάλων διαστάσεων, και δύο ξυλογραφίες. Ακόμα, στην οθόνη της γκαλερί Ζουμπουλάκη θα προβάλλεται το μικρού μήκους animation που φτιάξαμε με τους σκηνοθέτες Γιώργο Γούση και Φωκίωνα Ξένο, για το οποίο έγραψε ένα εξαιρετικό πρωτότυπο soundtrack ο Jim Sclavunos.
Το σύνολο των έργων της ενότητας αυτής μπορούμε να πούμε πως είναι ένα ελεύθερο ημερολόγιο καταγραφής γεγονότων και ιδεών που το αποτύπωσα ακόμα πιο οργανωμένα ταξινομώντας τα έργα σε τέσσερα κεφάλαια, τίτλους και θεματολογίες στο ομώνυμο βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Στερέωμα». Το βιβλίο το επιμελήθηκε με ιδιαίτερη φροντίδα η οικογένεια Σιόλα και το σχεδίασε με προσοχή στη λεπτομέρεια ο καλός μου φίλος και χρόνια στενός συνεργάτης Μανόλης Σπορίδης.
Mίλησε μας για το ταξίδι σου στην Ιαπωνία και πώς αυτό στάθηκε σημείο έμπνευσης για αυτή την έκθεση.
Το ταξίδι στην Ιαπωνία το οφείλω στην αυθόρμητη πρόσκληση μιας φίλης μου την ημέρα των γενεθλίων μου ενώ παραθέριζα στα Κύθηρα. Μου πήρε σχεδόν δύο δευτερόλεπτα για να ανταποκριθώ θετικά. Για να κάνω ένα ταξίδι, χρειάζομαι πάντα μια ψυχαναγκαστική δικαιολογία. Σε αυτήν την περίπτωση υπήρχαν αμέτρητοι λόγοι. Καλλιτεχνικοί, προσωπικοί, συναισθηματικοί, ψυχοθεραπευτικοί. Η γιαπωνέζικη χαρακτική. Η γιαπωνέζικη μυθολογία, η τεχνολογία και η παράδοση. Η γιαπωνέζικη ιδιοσυγκρασία. Ήθελα να έρθω κοντά με όλα αυτά που φανταζόμουν και φαντασιωνόμουν. Οι μέρες που περάσαμε στο Τόκιο, στο Κιότο και στη Νάρα, και η εσωτερική διεργασία που βίωσα εκείνη την περίοδο, αποτελούν κάποιες από τις πιο έντονες στιγμές της ζωής μου. Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι κάποια στιγμή θα αφιέρωνα δυόμισι χρόνια δουλειάς και μια ατομική έκθεση σε ένα ταξίδι δέκα ημερών στο εξωτερικό. Και μάλιστα σε περίοδο εγκλεισμού, απαγορεύσεων και πανδημίας να δουλεύω και να αναπολώ τον πιο μακρινό προορισμό μου.
Μίλησε μας για τα υλικά που χρησιμοποιείς.
Για τα ζωγραφικά μου έργα αναφέρω ότι, γενικά, είναι μεικτή τεχνική σε χαρτί ή μουσαμά. Στην έκθεση θα παρουσιάσω έργα που δημιουργήθηκαν με ακρυλικά χρώματα, ακουαρέλες, μολύβια, μελάνια, παστέλ, τυπώματα από μήτρες μεταξοτυπίας και ξυλογραφίας. Συγκεκριμένα για τις ξυλογραφίες χάραξα στο χέρι συνολικά τέσσερις μήτρες από ξύλο φλαμουριάς για το μαύρο και το ροζ χρώμα. Θα υπάρχει χώρος στην έκθεση όπου θα φαίνονται οι χαραγμένες μελανωμένες μήτρες. Είναι όμορφα αντικείμενα. Με βοήθησαν ο Πανταζής Τσέλιος, η Κλεοπάτρα Τσαλή και το εργαστήριο μεταξοτυπίας Tind, το οποίο προσφέρει μια μικρή μεταξοτυπία-καρτ ποστάλ που σχεδιάσαμε μαζί στους 100 πρώτους που θα αγοράσουν το βιβλίο της έκθεσης.
Το animation έγινε με τον παραδοσιακό τρόπο του stop motion μέσα σε έναν αυτοσχέδιο σκοτεινό θάλαμο που στήσαμε στο εργαστήριό μου. Το αποτέλεσμα έχει μια πρωτόλεια αισθητική που μου αρέσει πολύ.
Πώς σε επηρέασαν αυτά τα δύο χρόνια κόβιντ στην πράξη; Από πλευράς έμπνευσης αλλά και δημιουργίας.
Η καθημερινότητά μου μέσα στην ημέρα δεν επηρεάστηκε ιδιαιτέρως, για τον λόγο ότι τις δημιουργικές ώρες τις περνάω έτσι κι αλλιώς μόνος στο εργαστήριό μου. Τις βραδινές ώρες όμως, που είχα ανάγκη για αποσυμφόρηση και κοινωνικοποίηση, ένιωθα μεγάλη πίεση που δεν είχα την επιλογή να κάνω ό,τι ήθελα. Δούλεψα ευτυχώς περισσότερο και πιο συγκεντρωμένος και ένιωθα ότι είχα τον τριπλάσιο χρόνο να αναπτύξω τις ιδέες μου. Η ανάμνηση των δύο τελευταίων χρόνων είναι βαριά, σαν κάτι δυσάρεστο που δεν θες να σου ξανασυμβεί, αλλά τόσο ακραίο που ίσως και να σου λείψει κάποια στιγμή της ζωής σου. Ολόκληρη η έκθεση πάντως βγήκε υπ’ αυτές τις συνθήκες και προφανώς είναι η πρώτη φορά που μου συμβαίνει κάτι τέτοιο. Είναι άξιο αναφοράς ότι τα πρώτα έργα που ξεκίνησα να φτιάχνω αμέσως μετά το ταξίδι μου, τα Χριστούγεννα του 2019 και τον Ιανουάριο του 2020, απεικονίζουν και ανθρώπους που κυκλοφορούν στους δρόμους της Ιαπωνίας, στο μετρό, στα μουσεία και σε συναυλιακούς χώρους με μάσκες, κάτι που μας φαινόταν πάρα πολύ περίεργο. Λίγες εβδομάδες μετά ξεκίνησε η πανδημία.
Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια;
Έχει πλάκα που τα τρία τελευταία χρόνια απαντώ στην ερώτηση «Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια» λέγοντας πως «αυτήν την περίοδο δουλεύω πάνω σε ένα θέμα με το οποίο δεν έχω καταπιαστεί ποτέ ως τώρα», εννοώντας την έκθεση αυτή που παρουσιάζεται στην γκαλερί Ζουμπουλάκη και που είναι εμπνευσμένη από το ταξίδι μου στην Ιαπωνία. Επιτέλους έφτασε το μέλλον. Αλλά όχι και τόσο επιτέλους, μιας και αυτό το διάστημα συνέβησαν τόσα πολλά ευχάριστα αλλά και δυσάρεστα πράγματα στις ζωές μας, που ίσως και να φαίνεται ότι πέρασε σχεδόν βασανιστικά γρήγορα εκτός από βασανιστικά αργά. Δεν ανυπομονώ να αποκαλύψω τα μελλοντικά μου σχέδια, ανυπομονώ όμως πάρα πολύ να σας δω στην έκθεση τρία χρόνια και μία πανδημία μετά τα εγκαίνια της προηγούμενης.
Λίγα λόγια για τον Στέφανο Ρόκο
Ο Στέφανος Ρόκος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1977. Από το 1995 έως το 2000 σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με δάσκαλο τον Τ. Πατρασκίδη. Παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα χαρακτικής στο εργαστήριο του Γ. Μήλιου. Το 2002 απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη χαρακτική από το Wimbledon School of Art του Λονδίνου, όπου φοίτησε με υποτροφία του ιδρύματος Προποντίς.
Από το 2005 έως το 2007 ήταν υπότροφος του ΙΚΥ για την εκτέλεση καλλιτεχνικού έργου. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το 2010 παρουσίασε το μουσικό/εικαστικό project “Horror & Romance on Another Planet”, μια μουσική συλλογή που κυκλοφόρησε σε 1.700 αριθμημένα αντίτυπα με 18 πρωτότυπα τραγούδια Ελλήνων και ξένων μουσικών, εμπνευσμένα από την ομότιτλη ατομική του έκθεση. Έχει φιλοτεχνήσει εξώφυλλα δίσκων των Pavlos Pavlidis, Piney Gir, Bobby Conn, Krista Muir, Interstellar Overdrive, Sigmatropic, Φοίβου Δεληβοριά και Χρήστου Λεοντή, καθώς και εξώφυλλα βιβλίων, αφίσες για συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και ταινίες.
