Η έλλειψη χώρου στάθμευσης είναι ένας από τους τρεις βασικότερους λόγους για τους οποίους κάποιος δεν επιλέγει το ποδήλατο για τις μετακινήσεις του, σύμφωνα με έρευνα που υλοποίησε το 2022 ο οργανισμός «Πόλεις για Ποδήλατο» σε συνεργασία με την ΚΕΔΕ και το Πανεπιστήμιο Πειραιά. Σε αυτό το πλαίσιο το πρόγραμμα «Ποδηλατώντας στην Ιστορία και την Τέχνη» έρχεται να ενισχύσει την αστική ποδηλασία, καλύπτοντας ένα σημαντικό κενό που υπάρχει στην πόλη.
«Ένας χώρος πολιτισμού θα έπρεπε να διευκολύνει τη χρήση ενός μέσου που προάγει τον αστικό πολιτισμό και την ευγένεια στον κοινόχρηστο χώρο», σημειώνει ο Σπύρος Παπαγεωργίου, Διευθυντής Ανάπτυξης του οργανισμού «Πόλεις για Ποδήλατο», μέλος της European Cyclists Federation και του Διοικητικού Συμβουλίου EUROVELO.
Σε μία συζήτηση για το κατά πόσο η Αθήνα είναι φιλική στους χρήστες ποδηλάτου, ο Σπύρος Παπαγεωργίου μάς συστήνει ως εμπνευστής την πρωτοβουλία «Ποδηλατώντας στην Ιστορία και την Τέχνη», η οποία στοχεύει στη δημιουργία θέσεων στάθμευσης ποδηλάτων σε χώρους πολιτισμού της πόλης μας, ενώ παράλληλα επισημαίνει ότι «το ποδήλατο μπορεί να αποτελέσει τον πιο απλό και οικονομικό τρόπο προκειμένου μια πόλη να δηλώσει πως ενδιαφέρεται για τη βιώσιμη τουριστική της ανάπτυξη».
Πώς συνδέεται το ποδήλατο με την τέχνη και μάλιστα σε μία πόλη όπως η Αθήνα που θεωρείται κάθε άλλο παρά φιλική προς το μέσο;
Ξεκινώντας από το δεύτερο, η «Αθήνα» είναι εξαιρετικά φιλική στους χρήστες ποδηλάτου: ήπιο κλίμα, πολλές γειτονιές, ήπιες ανηφόρες κι ένα εκτεταμένο δίκτυο δευτερευόντων δρόμων, συνθέτουν ένα αποτέλεσμα που μάλλον ευνοεί τη χρήση ποδηλάτου. Ακόμα και οι οδηγοί των μηχανοκίνητων οχημάτων – σε αντίθεση με πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, όπου οι οδηγοί αυτοκινήτων απαιτούν από τους χρήστες ποδηλάτου να βρίσκονται σε ποδηλατόδρομο – εδώ, ακριβώς επειδή δεν υπάρχουν ποδηλατόδρομοι, αποδέχονται πλήρως τους χρήστες ποδηλάτου στους δρόμους. Αυτό που δεν είναι «φιλικό» είναι η ύπαρξη δυσανάλογα πολλών αυτοκινήτων, που πρακτικά καταλαμβάνουν κάθε ίχνος ελεύθερου χώρου και η ανοχή στην παράνομη στάθμευση κυρίως, με αυτοκίνητα που καταλαμβάνουν τη δεξιά πλευρά του δρόμου και συχνά και μια δεύτερη λωρίδα, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να κινηθούν τα ποδήλατα στη δεξιά πλευρά του.
Φανταστείτε τώρα μια σκηνή που συναντάμε σε πολλές πόλεις ευρωπαϊκές αλλά και ελληνικές, όπως τα Τρίκαλα ή η Καρδίτσα με εκατοντάδες ποδήλατα, που κινούνται αθόρυβα στον δρόμο, με χαμηλές ταχύτητες – παρόλο που τελικά φτάνουν πιο γρήγορα στον προορισμό- και που οι οδηγοί τους έχουν τη δυνατότητα να απολαμβάνουν γύρω τους την πόλη και συνήθως χαμογελούν, γιατί ακριβώς δεν είναι εκνευρισμένοι και γνέφουν καλημέρα ο ένας στον άλλο, καθώς έχουν τον χρόνο να το κάνουν. Οι ποδηλάτες αυτοί δεν ρυπαίνουν, δεν κάνουν θόρυβο, καταλαμβάνουν ελάχιστο χώρο και δεν προκαλούν ατυχήματα. Αυτό, αποτελεί μια έκφραση αστικού πολιτισμού και με αυτή τη λογική, συνδέσαμε το ποδήλατο με χώρους πολιτισμού.
Πώς προέκυψε η ιδέα να δημιουργηθούν θέσεις στάθμευσης ποδηλάτων σε μουσεία, γκαλερί και άλλους αντίστοιχους χώρους;
Αφορμή στάθηκε η διαπίστωση πως στο κοινό τους ή το εν δυνάμει κοινό τους, ανήκουν δύο κατηγορίες πιθανών επισκεπτών: από τη μια οι πελάτες των περίπου 10 διαφορετικών εταιρειών που διοργανώνουν ξεναγήσεις στην Αθήνα με ποδήλατο και συχνά επιθυμούν να κάνουν στάση σε κάποιο από τα μουσεία της και από την άλλη, εκείνοι οι Αθηναίοι πολίτες που θα ήθελαν να επισκεφθούν ένα μουσείο ή μια γκαλερί που συχνά βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και η έλλειψη χώρου στάθμευσης αποτελεί εμπόδιο στην επιλογή τους αυτή. Επίσης, ένας χώρος πολιτισμού, στο μυαλό μας, θα έπρεπε να διευκολύνει τη χρήση ενός μέσου που προάγει τον αστικό πολιτισμό και την ευγένεια στον κοινόχρηστο χώρο.
Γιατί επιλέξατε να επικεντρώσετε τη δράση σε χώρους πολιτισμού της πόλης και όχι κάτι διαφορετικό και πιο ευρύ, όπως π.χ. τα μεγάλα πάρκα και τους δημόσιους ανοιχτούς χώρους;
Η Αθήνα έχει ανάγκη από θέσεις στάθμευσης ποδηλάτου συνολικά, σε υπηρεσίες, δημόσια κτίρια, χώρους εστίασης, παντού. Για μας, οι χώροι πολιτισμού επιλέχθηκαν συμβολικά πρώτοι, ακριβώς ως χώροι που πρέπει να αντιμετωπίζουν διαφορετικά την πόλη και τους πολίτες και, προφανώς, προάγουν τον πολιτισμό. Και ποιος είναι πιο «πολιτισμένος» τρόπος να τα επισκεφθείς, από ένα αθόρυβο, καθαρό, όχημα με ελάχιστο όγκο και σχεδόν μηδενικό αποτύπωμα;
Τι σημαίνει πρακτικά μία σωστή και ασφαλής θέση στάθμευσης ποδηλάτου; Τι χρειάζεται να έχει ένα μουσείο για παράδειγμα για να συμμετέχει στο πρόγραμμα;
Σημαίνει πως ο ιδιοκτήτης του, έχει την εμπιστοσύνη να αφήσει εκεί το όχημά του και να απολαύσει απερίσπαστος την επίσκεψή του. Το μόνο που πρέπει να προσφέρει το μουσείο ή ο προορισμός που ενδιαφέρεται να ενταχθεί στο πρόγραμμα είναι έναν ελάχιστο χώρο, διαστάσεων περίπου τρία επί δύο μέτρα, μέσα από την εξωτερική του είσοδο, ώστε να τοποθετηθούν οι θέσεις στάθμευσης.
Τι κόστος έχει η δημιουργία τέτοιων θέσεων για κάποιον που θέλει να ενταχθεί στο ποδηλατικό δίκτυο του project;
Μηδενικό! Εμείς αναλαμβάνουμε, με εξειδικευμένους συνεργάτες – αρχιτέκτονα, μηχανικό, τεχνικούς – να εντοπίσουμε τον χώρο, να τον αποτυπώσουμε, να ετοιμάσουμε το αρχιτεκτονικό σχέδιο προκειμένου να γνωρίζει ακριβώς ο ενδιαφερόμενος το σημείο που θα τοποθετηθούν και τον χώρο που θα καταλάβει – και να τοποθετήσουμε τις θέσεις στάθμευσης, που επίσης προσφέρουμε δωρεάν. Να τονίσω εδώ ότι πρόκειται για μια επέμβαση, η οποία προφανώς είναι εύκολα αντιστρέψιμη, δηλαδή αν για κάποιο λόγο δεν λειτουργεί στον χώρο, μπορεί εύκολα να αφαιρεθεί.
Υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα χώροι πολιτισμού προσβάσιμοι στους ποδηλάτες;
Απ’ όσο έχουμε εντοπίσει μέσα από την έρευνά μας, δεν υπάρχουν χώροι πολιτισμού που να προσφέρουν ασφαλή και ολοκληρωμένη λύση στο θέμα της στάθμευσης ποδηλάτου κάτι που αφορά όχι μόνο τους επισκέπτες αλλά και τους εργαζομένους τους. Διότι, γιατί ένας εργαζόμενος του οποίου η κατοικία απέχει 2, 3 ή 4 χιλιόμετρα ας πούμε από την εργασία, να μην επιλέγει ποδήλατο για μετακίνηση; Πιθανότατα, αν είχε κάπου να το σταθμεύσει με ασφάλεια να το έκανε. Διαφορετικά είναι αδύνατον.
Τι είναι η ΜΚΟ «Πόλεις για Ποδήλατο» που βρίσκεται πίσω από το συγκεκριμένο project;
Ο οργανισμός «Πόλεις για Ποδήλατο» ξεκίνησε το 2013, με στόχο την ανάπτυξη της χρήσης του ποδηλάτου στις ελληνικές πόλεις και την ανάπτυξη του ποδηλατικού τουρισμού στη χώρα μας. Είμαστε μέλη της European Cyclists Federation και ο ρόλος μας είναι ακριβώς αυτός: δηλαδή να δημιουργούμε τις προϋποθέσεις εκείνες που θα επιτρέψουν την ανάπτυξη της χρήσης του ποδηλάτου στις πόλεις μας. Επίσης, λειτουργούμε ως αρωγός σε θέματα τεχνογνωσίας σε φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης ή της κεντρικής εξουσίας, παρουσιάζοντας τις ανάγκες του τελικού χρήστη και τις προοπτικές για τις πόλεις αλλά και τη χώρα από την ανάπτυξη της χρήσης του ποδηλάτου.
Ποια η συμβολή του Ιδρύματος Χελιδόνι στο «Ποδηλατώντας στην Ιστορία και την Τέχνη»;
Το Ίδρυμα Χελιδόνι – Helidoni Foundation – αποτελεί τον μοναδικό χορηγό της συγκεκριμένης ενέργειας, καθώς επιθυμεί από την πλευρά του να στηρίξει τη βιώσιμη κινητικότητα και τη χρήση του ποδηλάτου σε μια πόλη που τόσο το έχει ανάγκη.
Ποια τα οφέλη για έναν χώρο πολιτισμού που μπαίνει στο πρόγραμμα και τοποθετεί θέσεις στάθμευσης ποδηλάτων;
Καταρχάς δηλώνει την παρουσία του και την υποστήριξή του στην επίλυση θεμάτων που έχουν να κάνουν με την κλιματική αλλαγή και τη βελτίωση του τρόπου μετακίνησης στις πόλεις μας. Υποδηλώνει πως αναγνωρίζει το πρόβλημα και αποτελεί μέρος της λύσης. Επιπλέον, προσκαλεί ένα συνεχώς αυξανόμενο και ενδιαφέρον κοινό να επισκεφθεί τον χώρο, δίνοντάς του μια απλή αλλά τόσο ουσιαστική λύση. Αποτελεί πρότυπο και λειτουργεί ως πρεσβευτής στους επισκέπτες της πόλης αυτής, πως η Αθήνα κάνει μικρές αλλά ουσιαστικές κινήσεις σε θέματα βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. Είναι ένας πρωτοπόρος, σε κάτι τόσο απλό αλλά και τόσο καθοριστικό για την ανάπτυξη εναλλακτικών μέσων μετακίνησης στην Αθήνα.
Πόσο μπορεί να επηρεάσει την πόλη ένα διευρυμένο ποδηλατικό δίκτυο χώρων τέχνης και πολιτισμού όπως το έχετε φανταστεί;
Κατά τη γνώμη μας είναι σημαντική η εμπλοκή των χώρων πολιτισμού σε αυτό το εγχείρημα. Συνήθως κάποιος ταυτίζει το ποδήλατο με μια αθλητική δραστηριότητα, με αναψυχή. Εδώ όμως δεν μιλάμε γι’ αυτό μιλάμε για το ποδήλατο ως μέσο μετακίνησης στις πόλεις. Ως την απλούστερη λύση σε μια σειρά από περίπλοκα προβλήματα όπως η κίνηση, ο θόρυβος, η ασφάλεια στους δρόμους, η κλιματική αλλαγή. Ένα δίκτυο προορισμών – χώρων πολιτισμού που υποστηρίζουν τα παραπάνω και ουσιαστικά προτείνουν εμπράκτως μια λύση, αποτελεί μια κίνηση ουσίας αλλά και εικόνας.
Τελικά η καλύτερη προσβασιμότητα των ποδηλατών είναι και θέμα ισότητας;
Το ποδήλατο είναι όχημα σύμφωνα με τον ΚΟΚ, σε όλες τις χώρες του πλανήτη. Είναι όμως το μόνο όχημα που δεν έχει ίσα δικαιώματα στον δρόμο κυρίως εξαιτίας της ευάλωτης θέσης στην οποία βρίσκεται, λόγω των πλεονεκτημάτων του – δηλαδή πως είναι μικρό σε όγκο, ελαφρύ και δεν κινείται με υψηλές ταχύτητες. Δεν ξέρω γιατί έχει γίνει τόσο ευρέως αποδεκτό, πως το συγκεκριμένο όχημα, με τα τόσα πλεονεκτήματα, δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι επιλογή για όλους τους πολίτες. Επίσης, το ποδήλατο είναι αντικειμενικά οικονομικό. Το κόστος αγοράς του είναι όσο δυο γεμίσματα ρεζερβουάρ αυτοκινήτου και το κόστος χρήσης και συντήρησης σχεδόν μηδενικό. Άρα, είναι ένα μέσο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ευρέως και από τις πιο ευάλωτες οικονομικά ομάδες – δηλαδή, μεταξύ μας, απ’ όλους μας!
Δεδομένου ότι ο πολιτισμός είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες του τουρισμού για τη χώρα, η πρωτοβουλία αυτή θα μπορούσε να συμβάλει και στη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη της Αθήνας;
Όλοι ταξιδεύουμε και όλοι χαιρόμαστε όταν βλέπουμε απολαυστικούς πεζοδρόμους και χρηστικούς ποδηλατοδρόμους στις πόλεις που επισκεπτόμαστε. Φανταστείτε πώς νιώθουν οι επισκέπτες μας όταν βλέπουν αυτά τα δύο να λείπουν από την Αθήνα. Επίσης, μιλώντας για τουριστική ανάπτυξη, οι εκατομμύρια τουρίστες που επισκέπτονται κάθε χρόνο την πόλη μας δεν είναι δυνατόν να κινούνται όλοι με ένα μηχανοκίνητο όχημα ή ένα τουριστικό λεωφορείο. Φανταστείτε πόσο πιο ευχάριστη για εκείνους αλλά και για μας, θα ήταν η δυνατότητα να μετακινούνται πιο άνετα με τα πόδια ή με το ποδήλατο.
Όλα δείχνουν πως η σημασία που δίνουν οι πόλεις ή οι χώρες, στη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, ήδη αποτελεί παράγοντα προτίμησης ενός επισκέπτη για το αν θα πάει στον ένα ή τον άλλο προορισμό. Είναι κρίμα να χάνουμε, ως πόλη αλλά και ως χώρα, ένα τόσο καθοριστικό, συγκριτικό πλεονέκτημα. Και είναι γεγονός πως το ποδήλατο, μπορεί και πάλι, να αποτελέσει τον πιο απλό και οικονομικό τρόπο προκειμένου μια πόλη να δηλώσει πως ενδιαφέρεται για τη βιώσιμη τουριστική της ανάπτυξη.
Και οι χώροι πολιτισμού της Αθήνας, θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βιτρίνα, τον πρεσβευτή αυτού του ενδιαφέροντος για την πόλη μας. Και μάλιστα χωρίς κανένα απολύτως κόστος!
Info:
Μπορείτε να γίνετε συνοδοιπόροι στο πρώτο ποδηλατικό δίκτυο χώρων πολιτισμού της Αθήνας. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να στείλετε μήνυμα στο [email protected] ή να καλέσετε στο 210 2016500.
